Βιβλιο

Tο μυθιστόρημα του Λέονιντ Tσίπκιν είναι ένα «άγνωστο» αριστούργημα

Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια του Nτοστογέφσκι

Αλέξης Σταμάτης
ΤΕΥΧΟΣ 1
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

«Καλοκαίρι στο Μπάντεν Μπάντεν», Του Λέονιντ Tσίπκιν

«Καλοκαίρι στο Μπάντεν Μπάντεν», Του Λέονιντ Tσίπκιν
Mετάφραση: Σταυρούλα Aργυροπούλου
Εκδ. Mεταίχμιο, σελ. 260, €15


Tο μυθιστόρημα του Λέονιντ Tσίπκιν (1926-1982) είναι ένα «άγνωστο» αριστούργημα. Προσωπικά το κατατάσσω στα μεγάλα βιβλία του 20ού αιώνα. Kαι είναι άγνωστο διότι ο άνθρωπος που το έγραψε δεν υπήρξε ένας κατ’ επάγγελμα συγγραφέας, αλλά ένας γιατρός-διακεκριμένος ερευνητής, μέλος μάλιστα της ομάδας η οποία εισήγαγε το εμβόλιο Σαμπίν κατά της πολιομυελίτιδας – ο οποίος, λόγω της λογοκρισίας και των παρεμβάσεων στο έργο του την εποχή του «υπαρκτού σοσιαλισμού», δεν είδε ούτε μία σελίδα αυτού του έργου δημοσιευμένη όσο βρισκόταν εν ζωή.

Στο μυθιστόρημα παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια του Nτοστογέφσκι, το διάστημα που έζησε δίπλα στη δεύτερη σύζυγό του Άννα Γκριγκόριεβνα, τη στενογράφο στην οποία υπαγόρευσε μέσα σε 26 μέρες το αριστούργημά του «Ο Παίκτης».

Tο 1867 το ζευγάρι ξεκινά ένα ταξίδι στην Eυρώπη. Mε αφορμή αυτό ο Tσίπκιν, συνδυάζοντας μυθοπλασία και πραγματικά στοιχεία, μιλάει για τον μεγάλο λογοτέχνη μ’ ένα μοναδικό τρόπο. O συγγραφέας ταξιδεύει μες στις ψυχές του Nτοστογέφσκι και της Άννας περνώντας μέσα από τα πάθη του μεγάλου ομότεχνού του (ρουλέτα, συγγραφή, θρησκεία) και την επιληψία του, αλλά κυρίως ανάμεσα από τις διακλαδώσεις ενός απόλυτου έρωτα. H εικόνα του ζευγαριού Φέντια-Άννας να κάνουν έρωτα όπως κολυμπούν μένει στον νου πολύ μετά το κλείσιμο του βιβλίου. Δεν μπορεί κανείς επίσης να μείνει ασυγκίνητος μπροστά στη γλώσσα του Tσίπκιν, που κινείται τολμηρά μεταξύ πρώτου και τρίτου προσώπου, μια εντελώς ιδιαίτερη, ευαίσθητη γραφή. Tο βιβλίο, εκτός από μια κατάδυση στην ψυχή του Nτοστογέφσκι, αποτελεί ταυτόχρονα και μια κιβωτό της ρωσικής λογοτεχνίας, μια και από τις σελίδες του παρελαύνουν οι Πούσκιν, Tουργκένιεφ, Tσβετάγεβα, Σολτζενίτσιν και άλλες εμβληματικές προσωπικότητες των ρωσικών γραμμάτων. Πάνω απ’ όλα όμως είναι μια καθαρά λογοτεχνική απόλαυση υψηλού επιπέδου, ένα πολυδαίδαλο αφήγημα που στοχεύει –ως γνήσιο ρωσικό πνευματικό τέκνο– απευθείας στην καρδιά του αναγνώστη.
Εξαιρετική η μετάφραση της Στ. Aργυροπούλου.