Βιβλιο

Μεταξύ τους του Ρίτσαρντ Φορντ & Πατρίδα του Φερνάντο Αραμπούρου

Η Αγάπη είναι η μόνη μας πατρίδα και είναι η λέξη που συνδέει τα δύο σπουδαία βιβλία

Στέφανος Τσιτσόπουλος
ΤΕΥΧΟΣ 682
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Παρουσίαση των βιβλίων «Μεταξύ τους» του Ρίτσαρντ Φορντ και «Πατρίδα» του Φερνάντο Αραμπούρου (εκδόσεις Πατάκης)

Δύο εξαιρετικά βιβλία, ακόμα κι αν είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους. Πρώτα από όλα, ως προς το μέγεθος: Θα διαβάσετε το «Μεταξύ τους» του Ρίτσαρντ Φορντ το πολύ σε δύο ώρες. Δεν θα συμβεί το ίδιο με την «Πατρίδα» του Φερνάντο Αραμπούρου. Θέλεις τουλάχιστον μία εβδομάδα για να φτάσεις στη σελίδα 718 του τέλους.

Οι διαφορές και η διαφορετικότητά τους όμως δεν έχουν να κάνουν μόνο με το μέγεθος, αλλά και με τους τόπους όπου εξελίσσονται, ο Φορντ στην Αμερική κι ο Αραμπούρου στη Χώρα των Βάσκων. Ο Φορντ γράφει μια βιογραφία των γονέων του, ενώ ο Αραμπούρου ένα μυθιστόρημα με επινοημένους χαρακτήρες. Και τα δύο όμως βιβλία έχουν κάτι κοινό πέρα από τον εκδοτικό οίκο Πατάκη, που τα εξέδωσε: Προσφέρουν υπέρτατη αναγνωστική απόλαυση – το κλισέ που θέλει κάποιους τις μέρες των Χριστουγέννων να βυθίζονται στη μοναξιά της ανάγνωσης κι όχι στη χαρά του πλήθους και της γιορτής εδώ θα δικαιωθεί. Θα σας συμβεί, όπως και μου συνέβη.

Το ίδιο συνέβη και με τον Μάριο Βάργκας Λιόσα και την «Πατρίδα» του Αραμπούρου. Πειστικό, συγκινητικό και ιδιοφυώς κατασκευασμένο, το μυθιστόρημα του Αραμπούρου ήδη συγκρίνεται με το «Πόλεμος και Ειρήνη» του Τολστόι. Η ιστορία δύο στενά κάποτε συνδεδεμένων οικογενειών που κατασπαράχτηκαν μέχρι θανάτου είναι η καρδιά του.

Φερνάντο Αραμπούρου

Η δράση του ανατέμνει τα γεγονότα τριάντα χρόνων στη Χώρα των Βάσκων, από τις αρχές του ’80 έως το 2011, που η αυτονομιστική οργάνωση ΕΤΑ ανακοίνωσε την παύση της ένοπλης δράσης της. Εκείνη τη μέρα που η Μπιττόρι πηγαίνει στον τάφο του δολοφονημένου άντρα της, Τσάτο, για να του ανακοινώσει τα νέα. Ο Τσάτο δολοφονήθηκε από τον Χόσε Μάρι, αντάρτη πόλεων της ΕΤΑ και γιο της Μίρεν, καλύτερης έως τότε φίλης της. Καλύτερος φίλος του δολοφονημένου Τσάτο ήταν ο Χοσίαν, άντρας της Μίρεν. Αυτοί είναι οι πέντε κεντρικοί ήρωες; Ναι και όχι. Γιατί το σύνολο των πρωταγωνιστών αυτού του μυθιστορήματος γίνεται οκτώ, όταν στο παιχνίδι μπουν και τα υπόλοιπα παιδιά των δύο οικογενειών. Η καθηλωμένη από εγκεφαλικό στην αναπηρική καρέκλα Αράντσα, ο μελαγχολικός γιατρός Σαμπίερ, ο βιβλιόφιλος Γκόρκα και η μπερδεμένη με τα ερωτικά της Νερέα. Τι δηλητηρίασε τη ζωή των παιδιών και των συζύγων, δεμένων τόσο πολύ στο παρελθόν, μέχρι τον θάνατο του Τσάτο; Πώς ορθώθηκαν τα μπλοκ των ακλόνητων μετέπειτα πεποιθήσεων; Πόσο βαθύ είναι το χάσμα και το ρήγμα που προκαλεί μια δολοφονία; Ποια ιδέα οπλίζει το χέρι και ρίχνει τη σφαίρα; Και τι επιπτώσεις έχει στη ζωή όχι μόνο του δολοφόνου αλλά και όλου του περιβάλλοντος; Κάθε κεφάλαιο και ένας ήρωας. Κάθε σελίδα μπρος και πίσω στον χρόνο. Μήπως η λήθη είναι ανέφικτη; Και μήπως καμιά συγχώρεση δεν μπορεί να επέλθει όταν τα άκρα επιμένουν να επιζητούν τη διαίρεση και τον πολιτικό φανατισμό;


Ας έρθουμε τώρα και στο «Μεταξύ τους» του Ρίτσαρντ Φορντ. Γι’ αυτόν η έννοια της πατρίδας ορίζεται από την παιδική του ηλικία: η μόνη μας πατρίδα. «Δεν έχω δικά μου παιδιά κι όσα ξέρω για τα παιδιά και για την παιδική ηλικία, όπως και για το τι σημαίνει να είσαι γονιός, τα έχω μάθει εξολοκλήρου ως γιος των γονιών μου». Σε αυτό το βιβλίο γράφει την ιστορία των γονιών του, άρα και τη δική του. Η βιογραφία τους γίνεται η αυτοβιογραφία του. Μια ολοζώντανη εικόνα για το πώς άρχισε η δική του ζωή αλλά και τι ήταν αυτό που όρισε τη ζωή των γονέων του. Τι όνειρα έκαναν; Πώς αγαπήθηκαν ο Πάρκερ Φορντ και η Έντνα Ακίν; Πώς συμβαίνει να σχηματίζουμε για τους γονείς μας την εντύπωση ότι είναι άνθρωποι με μια πλούσια και έντονη ζωή; Και πόσο μαγικά ο Φορντ ακτινογραφώντας κατά μόνας τους δύο «ήρωες» καταφέρνει να περιγράψει όχι μόνο τη ζωή της οικογένειάς του, αλλά και όλης της αμερικανικής κοινωνίας των μέσων του 20ού αιώνα. Πατέρας περιφερόμενος πλασιέ, μητέρα που τον ερωτεύεται και τον ακολουθεί, παιδί που κοιμάται μαζί τους αλλάζοντας συνεχώς πόλεις και ξενοδοχεία. Ευθύς, οξυδερκής και με ένα θέμα που το έχει αναλύσει σε δύο προηγούμενα μυθιστορήματά του, πάλι των εκδόσεων Πατάκη. Γιατί και στον «Καναδά» και στην «Ημέρα ανεξαρτησίας» ο άκληρος Φορντ διαλέγει για ήρωες γονείς και παιδιά.

Ρίτσαρντ Φορντ

Δεν λέω εμπιστευτείτε με, λέω απλά αν επιθυμείτε να διαβάσετε δύο βιβλία εκτυφλωτικά εύγλωττα και βαθιά συναισθηματικά, αυτοί οι δύο τίτλοι είναι αυτό που χρειάζεστε.