Το «Έψιλον» του Χάουαρντ Τζέικομπσον
Ένα αποκαλυπτικό μυθιστόρημα που βλέπει μακριά στο μέλλον


Το αποκαλυπτικό όραμα ενός απειλητικού μέλλοντος που δεν απέχει πολύ. Στον εσχατολογικό κόσμο του «Έψιλον», η πρόσβαση σε τόμους ιστορίας είναι δύσκολη, τα ημερολόγια κρυμμένα ή κατεστραμμένα και οι βιβλιοθήκες θέτουν ευγενικά εμπόδια στην έρευνα οποιουδήποτε προτίθεται να ανασκαλίσει το παρελθόν του αναδρομικά. Η οικουμενική λησμονιά είναι όρος επιβίωσης.
Ένα υπόρρητο «δεν ξέρω, δεν είδα, δεν άκουσα», δίνει τον τόνο μιας ανθρωπότητας προσηλωμένης στο να μη βιώνει τίποτα δραματικό, στο περιβάλλον της οποίας δεν υπάρχουν ιδιαίτερα δικαιώματα στα προσωπικά δεδομένα και τη σιωπή, χωρίς ωστόσο το παραμικρό να είναι θέμα νόμων ή εξαναγκασμών. Το «Έψιλον» περιγράφει μια συναινετικά τυραννική κοινωνία του μέλλοντος που εξηγεί πολλά για το παρόν.
Ο Χάουαρντ Τζέικομπσον, διαπρεπής φιγούρα των βρετανικών γραμμάτων και συγγραφέας των κριτικά αποθεωμένων «Αστική ζωολογία» και «Περίπτωση Φίνκλερ», επιστρέφει με το πλέον φιλόδοξο εγχείρημά του, ένα μυθιστόρημα που συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα του βραβείου Man Booker και το οποίο τον πλάσαρε αμετάκλητα στην εμπροσθογραμμή της σύγχρονης λογοτεχνικής δημιουργίας.
Πρόκειται για το λιγότερο τυπικό έργο του Τζέικομπσον, ενός δημιουργού που μας έχει συνηθίσει σε αστείρευτες ποσότητες σπαρταριστού κυνικού χιούμορ και ανελέητης διακωμώδησης κάθε διαπροσωπικής συνθήκης, εδώ όμως απεκδύεται την αβίαστα πνευματώδη φύση του προκειμένου να υιοθετήσει ένα ύφος αμείλικτα δυσοίωνο που τον εξυψώνει σε Άλντους Χάξλεϊ ή Τζορτζ Όργουελ της εποχής μας. Όπως το διατυπώνει ο ίδιος, «δεν έχω γνωρίσει ούτε έναν έξυπνο οπτιμιστή».
Εκτυλισσόμενο σε ένα απροσδιόριστο μέλλον στερημένο από θεμελιώδη δικαιώματα και ουσιαστική ιστορική μνήμη, το «Έψιλον» σκιαγραφεί μια σκοτεινή δυστοπία, όπου το κοσμοϊστορικό «ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ, ΑΝ ΕΓΙΝΕ», έχει αφήσει πίσω του εναπομείναντες έμπλεους φόβου, σε έναν κόσμο αποτελούμενο από ενήλικες καθηλωμένους σε μια στείρα παιδικότητα. Στο κατηφές τοπίο του Τζέικομπσον, ολόκληρες πληθυσμιακές μερίδες έχουν χαθεί, τοπωνύμια άλλαξαν, λέξεις εξαφανίστηκαν από τα λεξικά, μαζί με τις έννοιες που πρεσβεύουν.
Μελωδίες εγγενούς επιθετικότητας αφήνονται να περιπέσουν σε αχρησία, όπως ακριβώς και η λέξη «αχρησία». Η τζαζ δεν είναι προγραμμένη, ωστόσο δεν ακούγεται στο ραδιόφωνο, ο αυτοσχεδιασμός δεν είναι πια της μόδας. Η άγνοια είναι ευτυχία και η προβλεψιμότητα το ζητούμενο σε αυτό το σύμπαν που δε διαθέτει χώρο για αθεΐα, λεσβιασμό, φεμινισμό και παντοειδείς –ισμούς.
Η ιδιαιτερότητα έχει εξοστρακιστεί από το κοινό γούστο, τα δημοφιλή αναγνώσματα είναι οι συνταγές μαγειρικής, τα φτηνά ρομάντζα και οι βιογραφίες ρηχών διασημοτήτων, το παρελθόν «υπάρχει για να το ξεχνάμε» και το μήνυμα που μεταδίδεται κυλιόμενα σε όλη τη χώρα εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα, αφότου προέκυψε «ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ, ΑΝ ΕΓΙΝΕ», είναι: «Χαμογέλα στον γείτονά σου, αγάπα τον/τη σύζυγό σου, άκου μπαλάντες, πήγαινε σε μιούζικαλ, χρησιμοποίησε το τηλέφωνό σου, να συζητάς, να εξηγείς, να ακούς, να συμφωνείς, να απολογείσαι, το να μιλάς είναι καλύτερο από το να σιωπάς».
Οι παραλληλισμοί με την αποπροσωποποιημένη κουλτούρα του παρόντος είναι πρόδηλοι, η αφήγηση του πολυβραβευμένου συγγραφέα καθηλωτική, στις σελίδες του «Έψιλον» ατενίζουμε έναν διαυγέστατο καθρέφτη του καλωδιωμένου, όσο και θλιβερά ερημικού καιρού μας.
Χάουαρντ Τζέικομπσον, Έψιλον, 400 σελίδες, εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Γιώργος – Ίκαρος Μπαμπασάκης
(photo: «NOMOS Action Roleplay Game in Gothic Futuristic City» © Liqueur Felix στο Flickr)
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Στην πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Ποιήματα-Μπροσούρες 2015-2019» στηλιτεύει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας
Μια εμπεριστατωμένη ανάλυση των σχέσεων του κινηματογράφου με την επιστήμη της ιστορίας
Η ποιήτρια μας μιλάει για το έργο της «Χαμένη θεά» που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2024
Ο συγγραφέας και κορυφαίος σκηνοθέτης καταγράφει την υποβαθμισμένη και «σκοτεινή» πλευρά της Ρώμης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Μια συζήτηση με την ψυχαναλύτρια και ιδρύτρια της Κοιτίδας με αφορμή το νέο της βιβλίο «Διαδρομές γονεϊκότητας. Πώς γινόμαστε ή δεν γινόμαστε γονείς» (εκδ. Παπαδόπουλος)
Ελληνική και ξένη λογοτεχνία, ποίηση και θεατρικά έργα προστίθενται στα αναγνώσματά μας
Περίμενα με μεγάλη αγωνία το βιβλίο του, και είναι από τα λίγα που αγόρασα την πρώτη μέρα της κυκλοφορίας του
Χιλιάδες βίντεο όπου χρήστες και αναγνώστες συστήνουν, διαβάζουν και αναλύουν τέτοια βιβλία
«Τι φοβάσαι σήμερα περισσότερο;» «Το σήμερα». Ο συγγραφέας Βασίλης Παπαθεοδώρου μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice μετά την οριστική αθώωσή του από το δικαστήριο
Ανακοινώθηκε η λίστα των νικητών - Αναλυτικά τα ονόματα
Το κόμικ με τις περισσότερες μεταφράσεις στον κόσμο - Κυκλοφορεί σε 120 γλώσσες και διαλέκτους
Ο χρόνος δεν είναι παρά μόνο η εσφαλμένη εμπειρία του πέρατος μιας ανεπανάληπτης δήθεν ζωή
Έρευνα που εκδόθηκε από το Harvard University Press περιγράφει τις αλλαγές στον λόγο των ΜΜΕ στην Ελλάδα από την πτώση της δικτατορίας ως σήμερα
Μια κατάθεση για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: αριστεία και «βαθύ πανεπιστήμιο»
Η δοκιμασία είκοσι οκτώ ανδρών αποκλεισμένων στους πάγους
Γιατί είμαστε ταυτοχρόνως παράδοξοι αλλά όχι «εξαιρετικοί». Και τι πρέπει να κάνουμε για να ξεπεράσουμε την πόλωση και τη βραδύτητα
Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες και έχουν μεταφραστεί σε δεκατρείς γλώσσες
Οι διαφορές ανάμεσα στον υπόγειο κόσμο της τέχνης, και στο εξωστρεφές σύμπαν των social media
Ο Μάκης Προβατάς θυμάται τις συναντήσεις του με την εμβληματική μορφή της Ορθοδοξίας για το βιβλίο «Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος Πορευόμενος»
Το έργο του, πολυσχιδές, κοινωνικό, ανθρωπιστικό, πολιτιστικό σε πολλά επίπεδα, και βαθιά χριστιανικό, θα μείνει μάρτυρας μιας πορείας που δεν την σταμάτησαν ασθένειες, απειλές, εμπόδια
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.