Κωνσταντίνος Ασπιώτης: «Η ήττα του εγωισμού είναι η αγάπη»

Βρισκόμαστε μέσα σε μια φυλακή, όπου ένας -όχι και τόσο επιτυχημένος πλέον- σκηνοθέτης, ο Ρισάρ, καλείται να κάνει ένα θεατρικό εργαστήριο για τους φυλακισμένους, με βοηθό την πρώην σύζυγό του. Στο μάθημα δεν εμφανίζονται παρά μόνο δύο κρατούμενοι. Μέσα από τις συναντήσεις, τους αυτοσχεδιασμούς του Ρισάρ, αλλά και την παράλληλη δράση μέσα και έξω από τη φυλακή, έρχονται σιγά σιγά στο φως κρυμμένες αλήθειες, που αλλάζουν εντελώς τα δεδομένα της ιστορίας όπως φαίνεται με μια πρώτη ματιά. Αυτό είναι το «Ιntra muros» του Αλεξίς Μισαλίκ, ένα έργο με ανατροπές, αποκαλύψεις και πολύ συναίσθημα. Ένα κείμενο βαθύ, με γρήγορο ρυθμό, που αναδεικνύεται από τη σκηνοθεσία του Παντελή Δεντάκη και τις ερμηνείες του Κωνσταντίνου Ασπιώτη και της Αλεξάνδρας Αïδίνη. 

Συνέντευξη με τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη για το «Intra muros» στο Θέατρο του Νέου Κόσμου

Πώς σας φάνηκε το κείμενο του Μισαλίκ στην πρώτη ανάγνωση, όταν το πήρατε στα χέρια σας;
Μου φάνηκε βαθιά ανθρώπινο πρώτα απ’ όλα. Με συγκίνησε η δύναμη που δείχνει ότι μπορεί να έχει το θέατρο πάνω στην ψυχή του ανθρώπου. Και πρώτ’ απ’ όλα το πως παρουσιάζει την απώλεια των δυνατοτήτων που έχουμε όταν βρισκόμαστε σε κάποιου είδους εγκλεισμό. Πρακτικό ή προσωπικό, ψυχολογικό. Intra Muros σημαίνει «Εντός των τειχών». Κυριολεκτικά ή συμβολικά, μικρά ή μεγάλα τείχη, εμποδίζουν και εμάς από την ελευθερία και τις προοπτικές της.

Ποιος είναι ο ρόλος σας στην παράσταση. Πέρα από τον σκηνοθέτη που υποδύεστε, είστε και αφηγητής της ιστορίας. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στα δύο;
Ο Ρισάρ είναι ένας κατά τα φαινόμενα μάλλον αποτυχημένος σκηνοθέτης, αποτυχημένος και στην προσωπική του ζωή, τον πετυχαίνουμε σε μία όχι καλή στιγμή δηλαδή. Στο ξεκίνημα της παράστασης μοιάζει να είναι looser. Όμως έχει πίστη στο θέατρο και τη δύναμή του και δεν έχει και κάτι άλλο να χάσει, οπότε το συγκινητικό είναι ότι με αυτή την πίστη του, με τα δικά του εργαλεία στο τέλος τα καταφέρνει. Δεν θα έλεγα ότι είναι αφηγητής. Απλώς έχει ένα έξτρα αβαντάζ, απευθύνεται απευθείας στο κοινό, ως δάσκαλος θεάτρου και τους λέει για τη δύναμη, για τη μαγεία του θεατρικού βιώματος.

Αν και περιμένουμε να δούμε ένα θέατρο μέσα στο θέατρο, καταλήγουμε σταδιακά σε αποκαλύψεις για τις ζωές των ηρώων μέσω των θεατρικών αυτοσχεδιασμών. Πόσο βοηθάει το θέατρο να σκάψεις μέσα σου και να βρεις τη δικιά σου αλήθεια;
Όλες οι τέχνες έχουν μια θεραπευτική ιδιότητα. Το θέατρο ίσως πολύ περισσότερο γιατί για τον ηθοποιό αυτό που παίζει περνάει μέσα από το σώμα και το νευρικό του σύστημα για να μεταδοθεί. Για τον θεατή γιατί βλέπει μπροστά του live να συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους πράγματα που τον απασχολούν. Μιλώντας από την πλευρά του ηθοποιού, ναι, με λίγα λόγια, απλά, όταν θες κάτι να δείξει αληθινό, πρέπει να το κατανοήσεις βαθιά, να συγκινηθείς ίσως με αυτό. Άρα αναγκαστικά πρέπει να σκάψεις μέσα σου και να βρεις τη δική σου αλήθεια. Να πατήσει η ερμηνεία σου πάνω σε κάτι που για σένα είναι αληθινό.

Η σκηνοθεσία του Παντελή Δεντάκη είχε ταχύτητα, ρυθμό, συνεχείς εναλλαγές που κρατούν τον θεατή σε εγρήγορση. Πώς δουλέψατε μαζί του; Έχετε ξανασυνεργαστεί στο παρελθόν;
Τον Παντελή τον ξέρω χρόνια σαν ηθοποιό και σκηνοθέτη και τον θαυμάζω. Γνωριζόμασταν πολύ λίγο κοινωνικά. Πέρυσι δουλέψαμε πρώτη φορά στην «Κόρη του Λοχαγού» του Πούσκιν, στο Σύγχρονο θέατρο. Εκεί εγώ σκηνοθετούσα, εκείνος έπαιζε. Στο «Intra Muros» συμβαίνει το αντίθετο. Και στις δύο περιπτώσεις συνεργαστήκαμε άψογα, δημιουργικά, συντροφικά, με αμοιβαία εμπιστοσύνη και αγάπη. Από τις ευτυχείς συναντήσεις/γνωριμίες μου των τελευταίων χρόνων. Νιώθω τυχερός.

O Ανζ, ο ήρωας που μας αποκαλύπτεται σιγά σιγά, είναι ένα πρόσωπο που παλεύει μια ζωή για τα ιδανικά του και μάλιστα φυλακίζεται άδικα δύο φορές. Πώς το σχολιάζετε όλο αυτό και σε σχέση με τη δικαιοσύνη αλλά –και κυρίως για εκείνον- διότι μόνος του τιμωρούσε τον εαυτό του; Θεωρείτε ότι η επιλογή του ονόματός του από τον Μισελίκ ήταν τυχαία, αφού ange στα γαλλικά σημαίνει άγγελος;
Ναι, ίσως η επιλογή έναν συμβολισμό αλλά όχι ευδιάκριτο. Εγώ, ας πούμε, δεν είμαι σίγουρος αν φυλακίζεται άδικα δύο φόρες. Σίγουρα τη μία είναι δίκαιο αφού – αφού είχαμε νεκρούς (δεν θα κάνω spoiler παραπάνω). Η δεύτερη φορά επίσης είναι αμφιλεγόμενο για το αν είναι άδικη. Σίγουρα οι ποινές ίσως άδικα είναι πιο βαριές. Όπως και να ‘χει πληρώνει δικές του επιλογές. Η δικαιοσύνη, αν και δεν είμαι επιστήμονάς της, είναι μερικές φορές περίεργη, κάποιες φαίνεται άδικη – οξύμωρο. 

Μια ιδιαίτερη φιλία μεταξύ δυο φυλακισμένων που είναι και οι δυο άδικα –ή περίπου άδικα- στη φυλακή: ο βαρυποινίτης Ανζ (Γιώργος Συμεωνίδης) και ο νεαρός Κεβίν (Νικόλας Δροσόπουλος). Μήπως αυτή τη φιλία παραπέμπει λίγο και σε σχέση πατέρα-γιου;
Νομίζω πως είναι μια ρομαντική φιλία. Χρειάζεται ο ένας τον άλλον. Ο Κεβίν βρίσκει όντως μια πατρική φιγούρα, που όπως μαθαίνουμε από την ιστορία του, του έχει ουσιαστικά λείψει. Ο Ανζ βλέπει μια ευκαιρία να εκπαιδεύσει τον νεαρό εαυτό του στο πρόσωπο του Κεβίν. Μέσω του Κεβίν που βγαίνει σε κάποια χρόνια, θα έχει μια δεύτερη ευκαιρία ο ίδιος με έναν τρόπο. Επίσης έχουν ο ένας τον άλλον για να μιλάνε. Ανάγκη του ανθρώπου για να επιβιώσει ακόμα ακόμα σε καταστάσεις εγκλεισμού. Για να αποφύγει την τρέλα.

Βλέπουμε ότι ο Ανζ, όσα χρόνια και αν περάσουν, μένει πιστός στην αγάπη του. Πώς ορλιζται η αγάπη και πόσο δύσκολο είναι να υπάρξει μια τόσο βαθιά ψυχική δέσμευση δύο ανθρώπων; Ειδικά στην εποχή μας που επικρατεί περισσότερος εγωισμός και κλείσιμο στον εαυτό μας.
Υπάρχουν τόσα έργα στη λογοτεχνία που μπορούν να μιλήσουν πολύ καλύτερα από εμένα για αυτό. Αν μπορούσα να το εκφράσω, ιδανικά θα το έκανα με ήχους ή με χορό ή με τραγούδι, ή με μια σκηνή στο θέατρο. Αγάπη είναι να θες το καλό του άλλου ακόμα κι αν δεν συμβαδίζει απαραίτητα με αυτό που θα ήθελες. Η ήττα του εγωισμού είναι η αγάπη. Η κατανόηση, η αλληλεγγύη. Η γενναιοδωρία είναι αγάπη. Είμαι αισιόδοξος. Είναι βαθύ και προαιώνιο συναίσθημα για να μπορέσει κάποια οποιαδήποτε εποχή να το απειλήσει. Πιστεύω οι άνθρωποι πάντα θα βρίσκουν τρόπο να αγαπιούνται. Επειδή είναι μέσα μας. Είμαστε πλασμένοι από αγάπη για να μοιράζουμε και να δεχόμαστε αγάπη.

Πέρα από το Intra Muros, φέτος σκηνοθετείτε το «Άρωμα γυναίκας» στο Βρετάνια. Πόσο δύσκολη είναι η μεταφορά μιας εμβληματικής ταινίας στο θέατρο;
Το «Άρωμα Γυναίκας» βασίστηκε στο μυθιστόρημα «Το σκοτάδι και το μέλι» του Τζιοβάνι Αρπίνο. Πάνω σε αυτό πατήσαμε με την Αλεξάνδρα Αϊδίνη για τη διασκευή μας, με αρωγό τη διασκευή για θέατρο του Πίνο Τιέρνο. Η ταινία με τον Αλ Πατσίνο, κρατώντας τον οπτικά ανάπηρο Λοχαγό και τον συνοδό του, έχει διαφοροποιηθεί πολύ από την ιστορία του μυθιστορήματος. Στην παράστασή μας, υπάρχει ο φοβερός ρόλος του Λοχαγού με τον στόχο του (Άκης Σακελλαρίου), το νεαρό συνοδό (Προκόπης Αγαθοκλέους) και το ταξίδι, αλλά έχει και πολλά περισσότερα που λείπουν από την ταινία. Μπορεί να μην έχουμε φεράρι, έχουμε όμως την ερωτική ιστορία με τη Σάρα (Μαριάννα Πουρέγκα) που λείπει πολύ από την ταινία.

Σκηνοθέτης ή ηθοποιός; Ποιο από τα δύο προτιμάτε και γιατί;
Η σκηνοθεσία προέκυψε από ανάγκη πολύ νωρίς. Σαν να ήθελα να ζωγραφίσω το χαρτί με δικά μου χρώματα όπως θέλω, να πω το παραμύθι συνολικά. Δεν προτιμάω τίποτα από τα δύο περισσότερο. Είναι το ένα μέσα στο άλλο, αν και διαφορετικά. Πια ο σκηνοθέτης δεν υπάρχει χωρίς τον ηθοποιό και ο ηθοποιός χωρίς τον σκηνοθέτη.

Είστε κυρίως ηθοποιός του θεάτρου. Πώς βλέπετε τον κινηματογράφο και την τηλεόραση στην Ελλάδα του σήμερα;
Αν και δεν δηλώνω «ηθοποιός του θεάτρου», ένιωσα ωραία που με αποκάλεσες έτσι, σχεδόν μια περηφάνια. Κι αυτό γιατί α) πιστεύω πολύ στο θέατρο, με μια θρησκευτική σχεδόν ευλάβεια. Και β) γιατί έχω θυσιάσει πολλές προτάσεις για ταινίες ή τηλεοπτικές σειρές για χάρη του θεάτρου. Το έχω προτιμήσει δηλαδή σε διλλήματα. Κι αυτό γιατί κατά κανόνα στην Ελλάδα η τηλεόραση παράγει «σκουπίδια» για λεφτά, χωρίς σεβασμό και με πόλεμο στην καλαισθησία. Και ο κινηματογράφος δεν παράγει στην πραγματικότητα. Έχω απόλυτο σεβασμό στους Έλληνες κινηματογραφιστές, αλλά πόσο θα προσπαθούν κι αυτοί μόνοι τους πουλώντας σπίτια ή τις ζωές τους σε σάπιες δουλειές για να εξασφαλίσουν χρήματα ώστε να φτιάξουν με χίλια ζόρια μια ταινία; Η οποία συνήθως πάει και «άπατη»... Εδώ, λοιπόν, θα έπρεπε να βοηθάει το κράτος. 

Είστε και δάσκαλος υποκριτικής. Πώς προσεγγίζετε τους νέους ηθοποιούς που ξεκινούν τώρα την πορεία τους; Τι τους συμβουλεύετε για τις προκλήσεις και τις δυσκολίες του επαγγέλματός σας;
Είμαι δάσκαλος υποκριτικής στη δραματική σχολή «Πράξη Επτά». Δεν μου αρέσει να συμβουλεύω, μου αρέσει να προτείνω. Αυτό που προσπαθώ είναι να δώσω όσα περισσότερα κλειδιά μπορώ, για να ανοίξει ο καθένας και η καθεμιά τις πόρτες που θα οδηγήσουν στον μοναδικό δικό τους δρόμο. Προσπαθώ να καταλάβουν όλοι και όλες ότι είναι μοναδικοί/ες και ξεχωριστοί/ες. Και πως ό,τι κάνουν μπορούν να το κάνουν μόνο αυτοί/ες με αυτόν τον τρόπο και κανένας/μια άλλος/η.

Πέρα από το Intra Muros και το Άρωμα Γυναίκας, τι άλλο ετοιμάζετε;
Αυτόν τον καιρό έχω αρχίσει την προετοιμασία για τον «Αρχιμάστορα Σόλνες» του Ίψεν, που θα σκηνοθετήσω στο ιστορικό υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης (Πρεμιέρα Απρίλης 2026), με τον Θόδωρο Γράμψα, την Κάτια Δανδουλάκη και την Ισιδώρα Δωροπούλου στους κεντρικούς ρόλους – όλοι απόφοιτοι της σχολής του Κουν. Έχω μια συγκίνηση για αυτή την επερχόμενη συνεργασία.