Σμαράγδα Καρύδη: Θέλω ο κόσμος να βγει από το Hotel Amour πιο αισιόδοξος για τη σχέση του

Τα φώτα της σκηνής έχουν ανάψει και τα ζωηρά φούξια γράμματα της ταμπέλας του Hotel Amour φωσφορίζουν. Το θέατρο αποπνέει ζεστασιά και οι συντελεστές μπαινοβγαίνουν ευδιάθετοι στον χώρο. Η Σμαράγδα Καρύδη εμφανίζεται ανάμεσα στις κόκκινες καρέκλες και μας χαιρετάει με θέρμη και ευγένεια. Μετά τη φωτογράφισή της στα εντυπωσιακά σκηνικά του Γιώργου Γαβαλά, πηγαίνουμε στο καφέ του θεάτρου για να συζητήσουμε για το «Hotel Amour», το τρίτο σκηνοθετικό εγχείρημά της.

Το «Hotel Amour» είναι ένα ολοκαίνουργιο ελληνικό μιούζικαλ σε κείμενο του Γεράσιμου Ευαγγελάτου και μουσική του Θέμη Καραμουρατίδη. Το έργο διαδραματίζεται σ’ ένα ξενοδοχείο, με πρωταγωνιστές 4 ζευγάρια, το καθένα με τη δική του ιστορία. Καθημερινοί προβληματισμοί ανθρώπων διαφορετικών φύλων και ηλικιών «φωτίζονται» με χιούμορ και ευαισθησία. Ο φόβος της δέσμευσης και της απόρριψης, η συναισθηματική επένδυση σε ένα άλλο άτομο αλλά και η φθορά που φέρνει ο χρόνος στη σχέση είναι τα θέματα που πραγματεύεται το έργο.

Η μουσική που συνοδεύει την παράσταση είναι ζωντανή: το συγκρότημα, ντυμένο με ρούχα γκρουμ, παίζει σ’ έναν εξώστη πάνω από τη σκηνή, την «ταράτσα» του ξενοδοχείου. Η παρουσία της μπάντας στους διαλόγους των ηθοποιών προσθέτει μια νότα διαδραστικότητας στο έργο και εκπλήσσει ευχάριστα.

Η Σμαράγδα Καρύδη μιλάει για το Hotel Amour

Είναι το τρίτο σας σκηνοθετικό εγχείρημα και το πρώτο σας αποκλειστικά ως σκηνοθέτριας και χωρίς την παρουσία σας σε ρόλο ηθοποιού. Πώς αισθάνεστε γι’ αυτό; Ήταν λιγότερο αγχωτικό;
Μπορώ να πω ότι το έχω ευχαριστηθεί στο εκατό τοις εκατό του. Ήταν κάτι που ήθελα πολύ να κάνω χωρίς να έχω την αγωνία να παίζω και να σκηνοθετώ παράλληλα, και είμαι πολύ χαρούμενη με την επιλογή αυτή. Είναι διπλάσια η δουλειά όταν παίζεις και σκηνοθετείς συγχρόνως. Η βοηθός μου πρέπει να με τραβάει σε βίντεο, έπειτα να επιστρέφω ως σκηνοθέτρια για να δω πώς έχει βγει η σκηνή και μετά να ξαναγυρίζω στη θέση μου ως ηθοποιός. Το καλό βέβαια με τη διαδικασία αυτή είναι ότι μέσω του ρόλου μπορώ να δώσω πιο άμεσα τον «τόνο» τού τι είδους παράσταση κάνουμε και πώς παίζεται το έργο που ανεβάζουμε. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι και αυτή τη φορά, που δεν συμμετείχα ως ηθοποιός, το έργο πήγε μια χαρά κι έγινε κατανοητό από τους ηθοποιούς.

Ευαγγελάτος και Καραμουρατίδης: Σας βρήκανε ή τους βρήκατε;
Με βρήκανε. Γνωριζόμασταν όμως προσωπικά. Με τον Γεράσιμο είχαμε συνεργαστεί έμμεσα, μέσω των στίχων που είχε γράψει για το μιούζικαλ «Sweet Charity». Εκεί ήταν και η πρώτη μας γνωριμία, αν και τον εκτιμούσα πάντα γιατί μου αρέσει πολύ η δουλειά του. Με τον Καραμουρατίδη δεν είχαμε ξανασυνεργαστεί. Γνωριζόμασταν, όμως, μέσω κοινών γνωστών και είχε έρθει κι είχε δει δουλειές μου. Στη θεατρική παράσταση «Του Κουτρούλη ο γάμος» είχαμε δώσει τα χέρια κι είχαμε πει ότι στο επόμενο έργο θα είμαστε μαζί. Με κάλεσαν, λοιπόν, και κάναμε μια συζήτηση. Πριν ακόμα γραφτεί το έργο. Υπήρχε μόνο η σκαλέτα και η ιδέα. Τότε είπα αμέσως «ναι», χωρίς να χρειαστεί να δω το έργο, γιατί ξέρω ποιοι είναι, ξέρω τι γράφουν, ξέρω τα τραγούδια τους.

Το ότι οι δυο τους συνεργάζονται πολλά χρόνια αποτέλεσε για σας μια σκηνοθετική ασφάλεια;
Σίγουρα. Είναι δύο άνθρωποι που μπορούν να καταλάβουν άμεσα τι θέλει ο ένας απ’ τον άλλο. Το πολύ ωραίο στη σχέση τους είναι ότι, έπειτα από τόσα χρόνια, δεν βλέπεις ίχνος φθοράς. Έχουν ακόμα και σήμερα μια «φρέσκια» ματιά. Είναι σαν να διεκδικούν ακόμα «ερωτικά» ο ένας τον άλλο. Θεωρώ ότι πάντα υπάρχει μια «ερωτικότητα» στους συνεργάτες και στους ανθρώπους που συνεργάζονται χρόνια ή που είναι φίλοι. Θεωρώ ότι έχουμε την ανάγκη, όταν μας «υποδέχεται» κάποιος, να νιώθουμε ότι του αρέσουμε. Και αυτό πιστεύω ότι δεν έχει χαθεί μεταξύ τους. Γι’ αυτό οι δουλειές τους είναι τόσο ωραίες. Γιατί έχουν αυτή τη «ζωντάνια».

Η πορεία σας στην υποκριτική μετρά χρόνια. Σας έλειψε ο ρόλος του ηθοποιού αυτή τη φορά; Νιώθετε ότι μέσα από τη σκηνοθεσία ίσως τελικά αρχίζετε και εκφράζεστε περισσότερο ως Σμαράγδα;
Σίγουρα μέσα απ’ τη σκηνοθεσία εκφράζεται περισσότερο η Σμαράγδα. Βέβαια, και ως ηθοποιός, ο τρόπος που παίζεις είναι ένα κομμάτι του εαυτού σου. Όμως επειδή ήταν συνειδητή η επιλογή να μην παίξω, δεν μου λείπει η ηθοποιία. Είχα την ανάγκη να πάρω μια απόσταση, να κάνω ένα διάλειμμα. Πέρυσι έκανα πολλά γυρίσματα. Πρόπερσι είχα και πολλά γυρίσματα και θέατρο. Επίσης το θέατρο έχει αυτή την καθημερινή ευθύνη, τη ζωντανή παρουσία, κάτι που είναι και ψυχοφθόρο. Στα γυρίσματα, παρόλο που είναι κουραστικά, δεν έχεις την ευθύνη και το άγχος του ότι «συμβαίνει τώρα και πρέπει να γίνει σωστά». Έχεις την ευκαιρία να το ξανακάνεις. Τις περιόδους που παίζω θέατρο δεν νομίζω ότι ησυχάζω ποτέ. Έχω συνέχεια τον νου μου να είμαι ξεκούραστη, να μην κλείσει η φωνή μου, να είμαι καλά, να μην αρρωστήσω. Επίσης, ψυχολογικά, να είμαι ευδιάθετη. Το ζωντανό είναι διαφορετικό.

Η πρόβα θα έπρεπε να είναι ένας χώρος απόλυτης ελευθερίας. Μόνο στην ελευθερία βρίσκεις όμορφα πράγματα.

Σε ποια σκηνή της παράστασης νιώσατε ότι έχει δέσει η ομάδα;
Όταν τους ζήτησα να κάνουν έναν αυτοσχεδιασμό χορογραφικό πάνω στο ερωτικό κομμάτι. Μου έκανε εντύπωση πόσο ερωτικοί και δοτικοί ήταν, πόσο καλή επικοινωνία είχαν. Επί της ουσίας δεν δείχνουμε «κάτι», ούτε οι σκηνές είναι ρεαλιστικές. Αλλά έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να πείθουν, να είναι σέξι χωρίς να χρειάζεται να κάνουν κάτι που δεν θέλουν. Είναι πολύ περίεργο το άγγιγμα και το πού φτάνει ο άλλος και το πόσο θέλει να δώσει. Εκεί κατάλαβα ότι είναι τρομερά δεμένοι μεταξύ τους σαν ομάδα.

Ως ηθοποιός έχετε βρεθεί σε παρόμοια κατάσταση;
Η αλήθεια είναι ότι ως ηθοποιός έχω αισθανθεί πολλές φορές αμήχανα. Γενικά, έχω κάνει προσπάθεια να ξεπεράσω ορισμένα πράγματα που με κρατούσαν πίσω. Οπότε καταλαβαίνω τον ηθοποιό, ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει. Τα έχω περάσει, γι’ αυτό δεν θέλω κανείς να κάνει κάτι με το ζόρι. Πολλές φορές εμείς οι ηθοποιοί στην αρχή αντιδρούμε στο καινούργιο, στο περίεργο και δεν δίνουμε ευκαιρία. Κι αυτό που λέω είναι ότι «είναι πρόβα, δώσε την ευκαιρία, προσπάθησε, κι αν δεν σου βγει, θα κάνουμε κάτι άλλο. Δεν θα γίνει κάτι που σιχαίνεσαι ή κάτι που δεν μπορείς να κάνεις ή που νιώθεις άβολα σ’ αυτό». Η δουλειά δεν είναι φτιαγμένη για να αισθανόμαστε περίεργα. Ούτε για να στραγγαλίζουμε τους εαυτούς μας προκειμένου να βγει ένα αποτέλεσμα. Αυτό που προσπαθώ είναι να βρεθούν όλοι στο εκατό τοις εκατό με τον εαυτό τους. Να φέρουν το έργο σε αυτό που έχω σκεφτεί μεν, αλλά να προσθέσουν και το δικό τους στοιχείο.

Υπάρχει σκηνή μέσα στο έργο που την αλλάξατε βάσει αυτού του κριτηρίου; Κάτι που υπήρχε στο σενάριο αλλά τελικά το αλλάξατε;
Δεν έχω αλλάξει τίποτα δραματικά. Πολλά στοιχεία τα έχω κάνει διαφορετικά, κρατώντας όμως το πνεύμα του έργου. Όταν διαβάζω ένα έργο, φαντάζομαι την ατμόσφαιρα και το τι θέλω να βγει στο κοινό. Τα επιμέρους δεν τα γνωρίζω. Υπάρχουν σκηνοθέτες που κρατάνε σημειώσεις και πάνε στην πρόβα έχοντας από πριν ολοκληρωμένη την εικόνα, ανεξαρτήτως από το ποιος θα κάνει τι. Εγώ δεν λειτουργώ έτσι. Πηγαίνω με βάση το ποιους ηθοποιούς έχω. Οπότε και δοκιμάζουμε πράγματα.

Θα λέγατε ότι υπάρχει μια ταυτότητα που σας χαρακτηρίζει ως σκηνοθέτρια;
Δεν γνωρίζω αν έχω ταυτότητα, όμως μου λένε ότι και οι τρεις δουλειές που έχω κάνει είναι «τελείως Σμαράγδα». Δεν ξέρω τι θα πει αυτό, αλλά μου αρέσει να το ακούω. Όμως δεν είναι κάτι που το επιβάλλω. Ίσως απλά τους φέρνω κοντά σ’ αυτό που θέλω να δημιουργήσω, τους κάνω να τους αρέσει, κι από κει και πέρα νιώθουν ελευθερία να αυτοσχεδιάσουν, να προσθέσουν κάτι. Δεν νιώθουν ότι λογοκρίνονται. Η πρόβα θα έπρεπε να είναι ένας χώρος απόλυτης ελευθερίας. Μόνο στην ελευθερία βρίσκεις όμορφα πράγματα. Διαφορετικά, είσαι μαγκωμένος και πας με αυτά που έχεις στο μπλοκάκι σου.

Ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος και ο Θέμης Καραμουρατίδης παρακολούθησαν τις πρόβες;
Ναι, δεν μου παρέδωσαν απλά το έργο. Συζητήσαμε πολύ όταν γραφόταν, πρότεινα πράγματα, διαφωνούσαμε, με έπειθαν, τους έπειθα. Ήταν έντονη αλληλεπίδραση. Συζητήσαμε για το καστ, για το ποιοι θα είναι οι ηθοποιοί. Έπρεπε να τραγουδάνε καλά, να είναι καλοί στον χορό, καλοί στην υποκριτική, να είναι σωστές οι ηλικίες, να ταιριάζουν. Είχε μεγάλη διαδικασία το κάστινγκ. Και στις πρόβες ήταν εκεί. Είναι ένα έργο που στις πρόβες πήρε την τελική του μορφή. Και πιστεύω ότι αυτό είναι και το σωστό. Γιατί το έργο είναι όχημα για μια παράσταση, δεν είναι για τη βιβλιοθήκη. 

Αυτό είναι αποτέλεσμα της χημείας μεταξύ σας ή της ελευθερίας που δίνουν οι ίδιοι ως προς την απόδοση του έργου;
Είναι αποτέλεσμα της ελευθερίας που δίνουν οι ίδιοι. Είναι άνθρωποι «χορτασμένοι». Ξέρουν τη δουλειά. Δεν χρειάζεται να αποδείξουν κάτι. Θέλουν πραγματικά να κάνουν μια πολύ ωραία δουλειά. Δεν είναι ο καθένας για τον εαυτό του. Είναι τρίο με την Μποφίλιου κι έχουν μάθει να συνεργάζονται και να είναι ομάδα. Κι εμείς ταιριάξαμε πολύ. Συμφωνούσαμε, δεν είχαμε θέματα διαφορετικής οπτικής και αισθητικής.

Η επιλογή των ηθοποιών πώς έγινε;
Από κοινού, σε πολλά τραπέζια με φαγητό και κρασί που έκανε ο Θέμης. Είμαι πολύ χαρούμενη για τους ηθοποιούς που βρήκαμε. Οι ηθοποιοί είναι η παράσταση.

Υπάρχει κάποιο ζευγάρι της παράστασης που ίσως παλαιότερα να είχατε ταυτιστεί μαζί του;
Ίσως με το ζευγάρι της Κατερίνας και του Γιώργου, για εμάς που είμαστε στρέιτ. Έχουν μια μακροχρόνια σχέση και, ενώ υπάρχει αγάπη, προσπαθούν να ξαναβρούν το ερωτικό στοιχείο, που έχει χαθεί. Είναι κάτι που συμβαίνει πιο συχνά απ’ ό,τι στα υπόλοιπα ζευγάρια της παράστασης.

Θεωρείτε ότι είμαστε σε μια εποχή που οι προσωπικές σχέσεις περνάνε μεγαλύτερη κρίση απ’ ό,τι άλλοτε;
Νομίζω ότι οι σχέσεις περνάνε κρίση γιατί περνάμε κρίση κι εμείς με τον εαυτό μας. Είναι όλα πιο περίπλοκα. Οι άνθρωποι πλέον είναι πολύ αγχωμένοι. Το σεξ έχει γίνει δύσκολο. Ακούω ότι στις μικρές ηλικίες υπάρχουν πολλά προβλήματα. Στη δική μου γενιά δεν το βιώναμε έτσι. Δεν είναι εύκολο αυτό που γίνεται με τα social. Τα παιδιά συνεχώς συγκρίνουν τον εαυτό τους με κάτι. Συνεχώς κάνουν σκρολάρισμα. Αυτό αρχίζει να επηρεάζει τα πάντα. Έχουν δυσκολία στο να επικεντρωθούν κάπου. Να συγκεντρωθούν να δουν μια παράσταση, να συγκεντρωθούν σ’ έναν άνθρωπο. Εδώ εμείς οι μεγαλύτεροι το παθαίνουμε, πόσο μάλλον τα παιδιά, που δεν έχουν μάθει άλλον τρόπο. Όμως, αν δεν μείνεις κάπου, δεν μπορείς να πας σε βάθος.

Θέλω ο θεατής να φύγει σιγοτραγουδώντας, πιο αισιόδοξος για τη σχέση του, να φύγει και να πάει να κάνει σεξ

Ποιο είναι το μεγαλύτερο σκηνοθετικό σας στοίχημα γι’ αυτή την παράσταση;
Πάντα είναι τα ίδια. Να ταυτιστεί και να μη βαρεθεί ο κόσμος. Δεν είναι εύκολο να μη βαρεθείς σε μια παράσταση και ο ρυθμός της να σε κρατά εκεί. Αλλά μας ενδιαφέρει να περάσει καλά ο θεατής. Να πάρει πράγματα για τον εαυτό του μέσα απ’ το τραγούδι και το χιούμορ.

Τα σκηνικά της παράστασης είναι ιδιαίτερα, διαφορετικά από τα κλασικά ξενοδοχεία αυτού του τύπου…
Είναι πολύ ιδιαίτερα και είναι του Γιώργου Γαβαλά, που τον λατρεύω. Δεν βλέπεις κάτι ρεαλιστικό, ήθελα να ξεφύγουμε απ’ αυτό. Μου άρεσε η ιδέα να βλέπω τους μουσικούς πάνω στη σκηνή, να συμμετέχουν λίγο στην παράσταση σαν ροκ συγκρότημα. Ήταν και ο λόγος που παίζουν στην «ταράτσα» της σκηνής, όπως οι Beatles είχανε δώσει κάποια στιγμή συναυλία σε ταράτσα. Επίσης μου αρέσει που στο θέατρο, όταν έχεις κάτι μη ρεαλιστικό, όπως μια ψεύτικη βροχή, φαίνεται ότι είναι ψεύτικη. Μου αρέσει που στη σκηνή όλα γίνονται παραμυθένια και είναι χειροποίητα.

Το «Hotel Amour» σάς έχει επηρεάσει στην απόφαση των επόμενων επαγγελματικών βημάτων σας;
Δεν το έχω σκεφτεί, αλλά σίγουρα θα ήθελα να είναι με μουσική. Μου αρέσει αυτή η τρέλα του μιούζικαλ. Εκεί που μιλάς, ξαφνικά αρχίζεις και τραγουδάς. Παλαιότερα, ως παιδάκι, θυμόμουν ότι γίνονταν μιούζικαλ με κονσέρβα μουσική ή με playback. Τώρα γίνονται με υψηλές προδιαγραφές και ο κόσμος αρχίζει και εξοικειώνεται.

Κάποιοι σκηνοθέτες έχουν δική τους σταθερή ομάδα ηθοποιών. Εσείς έχετε μπει σε μια τέτοια φιλοσοφία;
Ποτέ δεν μου πέρασε απ’ το μυαλό. Βλέποντας ένα έργο, σκέφτομαι ποιος ηθοποιός θα ταίριαζε καλύτερα σε κάθε ρόλο. Δεν έχω προκαταλήψεις με τους ηθοποιούς. Υπάρχουν εξαιρετικοί ηθοποιοί, οπότε, ανάλογα με το εκάστοτε ζητούμενο, θα βρω τον αντίστοιχο. Δεν θεωρώ ότι ανήκω σ’ αυτή την κατηγορία σκηνοθετών. Συνήθως αυτοί οι σκηνοθέτες είναι δάσκαλοι. Εγώ δεν είμαι δασκάλα. Δεν μπορώ να μάθω σε κάποιον πώς να παίζει αν δεν ξέρει να παίζει. Σκηνοθετώ μόνο την παράσταση. Πλέον οι ηθοποιοί είναι πιο ανεξάρτητοι, γιατί είναι και πιο εκπαιδευμένοι. Παλαιότερα ήταν πιο έντονη η ανάγκη του δασκάλου. Να σε πάρει από το χέρι ο σκηνοθέτης και να σε πλάσει. Άλλο πράγμα ήταν, για παράδειγμα, το Θέατρο Τέχνης του Κουν, που ήταν κάτι κλειστό. Εκεί ήταν ο Κουν ο Θεός και, προκειμένου να τους πλάσει, προτιμούσε να έχει ανθρώπους μη εκπαιδευμένους, ανθρώπους με λαϊκές καταβολές, που θα τους πάρει από την αρχή και θα τους πλάσει. Και εξαιτίας αυτού δημιουργούνταν ένα πολύ κλειστό κύκλωμα. Υπήρχε και το εμπορικό θέατρο των σταρ, όπου οι ηθοποιοί έκαναν αυτό που ήθελαν εκείνοι. Σε σημείο να γίνονται έως και κακοποιητικοί, σύμφωνα με μαρτυρίες που έχουμε. Ο πρωταγωνιστής, για παράδειγμα, να κλέβει την αστεία ατάκα από τον δεύτερο και τον τρίτο ρόλο ή ακόμα και να στέλνει τους ηθοποιούς των μικρότερων ρόλων για θελήματα. Ήταν διαφορετικές οι συνθήκες. Βέβαια, παλαιότερα ήταν και η «αγορά» μικρή. Είχες ένα Εθνικό Θέατρο, όπου κάνανε κουμάντο τα «θηρία», το Θέατρο Τέχνης και το ελεύθερο θέατρο, όπου σε πολλές περιπτώσεις ήσουν στο έλεος του πρωταγωνιστή-θιασάρχη. Φυσικά εξαιρέσεις υπήρχαν. Σήμερα οι ηθοποιοί δεν νιώθουν παιδιά κανενός μπαμπά και κανενός ανθρώπου που πρέπει να τους πλάσει. Διεκδικούν, έχουν δικαιώματα. Ούτε νιώθουν ότι, αν έχουν δεύτερο ή τρίτο ρόλο, ο πρωταγωνιστής δικαιούται να τους φερθεί σαν να είναι υποτακτικοί του. Οι ηθοποιοί από μικρή ηλικία είναι δομημένες προσωπικότητες.

Πιστεύετε ότι έχει αλλάξει κάτι με τις ταμπέλες που διακρίνουν τους ηθοποιούς σε ποιοτικούς και μη;
Ταμπέλες υπάρχουν. Έχει να κάνει με το αν παίζεις σε σοβαρά ή μη σοβαρά θεάματα. Υπήρχε παλαιότερα η θεωρία ότι όποιος παίζει στην τηλεόραση δεν μπορεί να παίξει θέατρο. Θεωρία που τελευταία ευτυχώς εγκαταλείπεται. Ίσως με την κρίση άρχισε ν’ αλλάζει αυτό. Και νομίζω ότι είναι και το σωστό.

Στην παράστασή σας πρωταγωνιστούν νέοι. Βλέπετε γενικά νέο κόσμο στο θέατρο;
Ναι, πολύ. Βλέπω όμως και όλες τις ηλικίες. Επίσης, πολλούς άντρες αλλά και ζευγάρια. Θεωρώ ότι αυτό συμβαίνει γιατί το έργο τούς αφορά.

Τι θα θέλατε να κρατήσει ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση;
Θέλω να φύγει σιγοτραγουδώντας, να βγει πιο αισιόδοξος για τη σχέση του και, όπως λένε φίλοι μου στο διάλειμμα, να φύγει και να πάει να κάνει σεξ!

Σεξ ή έρωτα;
Δεν τα ξεχωρίζεις αυτά. Η υγεία είναι όλα μαζί.