Η Ελένη Μιχαηλίδου και ο Στρατής Νταλαγιώργος φτιάχνουν ένα μουσείο μέσα στο θεάτρο

Τους συνάντησα λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα της παράστασης «In motion», στα διαλείμματά τους από τις πρόβες. Η Ελένη Μιχαηλίδου και ο Στρατής Νταλαγιώργος συνεργάζονται για δεύτερη χρονιά στην παιδική παράσταση που ξεκίνησε το ταξίδι της την περσινή σεζόν στη Γλυπτοθήκη και μεταφέρεται τη σεζόν 2025-2026 σε νέα στέγη, με εντελώς άλλο κείμενο, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, σε σκηνοθεσία της Δανάης Μέγα. Η πρωταγωνίστρια του έργου, η Σελίν, μια 8χρονη συλλέκτρια γλυπτικής, συναντά το Bien, ένα άγαλμα. Μιλήσαμε με τους δυο πρωταγωνιστές για την παράσταση αυτή, για το πώς προέκυψε η συνεργασία τους, για το παιδικό κοινό αλλά και για τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα ένας νέος ηθοποιός.

Ελένη Μιχαηλίδου - Στρατής Νταλαγιώργος: Συνέντευξη για την παιδική παράσταση «In motion»

Ελένη Μιχαηλίδου: «Η Σελίν είναι ένα 8χρονο κορίτσι που βρίσκει μέσα στην τέχνη το καταφύγιό της»

Η Σελίν δεν είναι ένα τυπικό 8χρονο κορίτσι, δηλαδή δεν έχει τα ενδιαφέροντα που συναντάμε συνήθως στα παιδιά αυτής της ηλικίας. Είναι μια συλλέκτρια γλυπτικής, αυτός είναι ο κόσμος της. Μέσα από αυτόν τον κόσμο αντιλαμβάνεται τις σχέσεις, την ανακάλυψη, τα ενδιαφέροντά της. Ένα παιδί έχει συνήθως ένα πολύ απαιτητικό πρόγραμμα: σχολείο, διάβασμα, δραστηριότητες. Εκείνη αντιδρά πάνω σε αυτό και μέσα από τον χώρο της τέχνης ανακαλύπτει έναν άλλον τρόπο να ζει, να εκφράζεται και να ανακαλύπτει τον κόσμο. Και είναι και η ασφάλειά της. Οπότε για μένα, ενώ φαίνεται έτσι, θεωρώ ότι δεν είναι τελικά και τόσο ασυνήθιστο παιδί. Η παράσταση αυτή σπάει τα στερεότυπα, τουλάχιστον για το πώς είναι τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Και μέσα από εκείνη ξεκινά όλη η ιστορία μας και χωρίς αυτήν την αδιάκοπη ανησυχία που έχει να ανακαλύπτει πράγματα μέσω της τέχνης, αυτό το έργο δεν θα είχε καμία εξέλιξη. 

Κι εγώ έχω ανακαλύψει πολλά κοινά με τη Σελίν. Και ως παιδί, πήγαινα πολύ συχνά στο θέατρο, οπότε έχω αρκετές αναμνήσεις από στιγμές που μου κινούσαν έντονα το ενδιαφέρον είτε έμπαινα σε έναν θεατρικό είτε σε έναν μουσειακό χώρο. Νομίζω ότι υπήρχαν πολλές φορές μάλιστα που ακόμα και όταν πήγαινα σε ένα μουσείο, είτε επειδή είχε το πλαίσιο μιας ξενάγησης, είτε τυπικής επίσκεψης, δεν μου γεννιόταν το ενδιαφέρον να ανακαλύψω πράγματα. Ενώ όταν αφήνεις τα παιδιά πιο ελεύθερα να εκφραστούν χωρίς αυστηρούς κανόνες, μπορούν να ανακαλύψουν τα πάντα με πολύ αναπάντεχο τρόπο. Ακόμα και τους χώρους με τα πολλά «δεν», όπως είναι ένα μουσείο. Ένα άλλο κοινό μου με τη Σελίν είναι αυτή η κόντρα στα πρέπει. Ήμουν λίγο πιο αντιδραστικό παιδί και μέσα από το θέατρο έβρισκα χώρους έκφρασης. 

Στρατής Νταλαγιώργος: «Το Bien είναι ένα άγαλμα που δραπετεύει από το Μουσείο και ψάχνει έναν χώρο να εκτεθεί και να τραβά τα βλέμματα και την προσοχή του κόσμου»

Ο Στρατής Νταλαγιώργος υποδύεται το Bien, ένα άγαλμα, ένα έργο τέχνης που το σκάει από το Μουσείο όπου το είχαν τοποθετήσει και πηγαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, όπου και συναντά τη Σελίν. «Ο λόγος που το σκάει είναι ότι ψάχνει έναν χώρο για να εκτεθεί, ψάχνει το φως του, ψάχνει την προσοχή. Θέλει να αναγνωρίσει κάποιος την αξία του. Στο Μουσείο που ήταν πριν μπορεί να ήταν με άλλα εκθέματα που τραβούσαν περισσότερο τα βλέμματα από εκείνο, μπορεί να ήταν στην αποθήκη, κανείς δεν ξέρει τι είχε συμβεί. Με λίγα λόγια, δεν έχει την αυτοπεποίθηση που θα ήθελε να έχει. Θέλει να είναι ο ένας και μοναδικός αλλά δεν το έχει βρει μέσα του. Ψάχνει οι άλλοι να αναγνωρίσουν την αξία του. Τότε συναντά τη Σελίν και πάνω της βρίσκει ένα πρόσωπο που πιστεύει ότι θα το αναδείξει, θα το κάνει διάσημο. Το Bien με έναν τρόπο γίνεται η "Μούσα" της Σελίν. Μέχρι να έρθει η ανατροπή. Δηλαδή ψάχνει την κίνησή του σε έναν κόσμο που είναι ακίνητος».

Οπότε γι' αυτό λέγεται και η παράσταση «Ιn motion;»;
Ένας λόγος είναι αυτός. Αλλά δεν είναι ο μοναδικός. Ένας άλλος λόγος για την επιλογή του τίτλου είναι ότι αποτελεί μια ιστορία που μπορεί να κινηθεί και να διηγηθεί την ιστορία του κάθε χώρου. Με εντελώς άλλο κείμενο αλλά με τους ίδιους χαρακτήρες. Δηλαδή ξεκινήσαμε πέρυσι από τη Γλυπτοθήκη, οι ήρωες είναι οι ίδιοι μεν αλλά εξελίχθηκαν από πέρυσι. Αν πάμε σε άλλον χώρο αργότερα -δεν ξέρω αν θα συμβεί- σίγουρα θα γίνουν πιο πολυδιάστατοι οι χαρακτήρες. 

Ποια είναι τα κοινά στοιχεία με την περσινή παράσταση; Είναι η συνέχειά της; Και οι δυο πρωταγωνιστές τονίζουν ότι πρόκειται για μια καινούργια παράσταση με τους ίδιους μεν ήρωες, οι οποίοι όμως είναι σε άλλον χώρο και ξαναγνωρίζονται από την αρχή. Η μεγάλη διαφορά με την παράσταση στη Γλυπτοθήκη είναι ότι εδώ υπάρχουν κανονικές συνθήκες θεάτρου. Δηλαδή, οι θεατές θα κάθονται. Ενώ στη Γλυπτοθήκη είχαμε μια περιπατητική παράσταση. Ο Γιώργος Νταλαγιώργος αναφέρει: «Στη Γλυπτοθήκη δεν είχαμε μουσική, φώτα, αλλά είχαμε ένα υπέροχο σκηνικό, έναν τεράστιο χώρο. Και δεν υπήρχε τίποτε άλλο. Ήμασταν εμείς, τα εκθέματα και το κοινό. Φέτος πήραμε το Μουσείο και το φέραμε στο θέατρο. Φτιάχνουμε δηλαδή ένα μουσείο μέσα στο θέατρο. Μέσω της εικαστικού μας Νικόλ Οικονομίδου φτιάχνουμε μια έκθεση -αυτό συμβαίνει μέσα στην ιστορία- για την ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου». Και η Ελένη προσθέτει: «Ουσιαστικά η ιστορία του συγκεκριμένου θεάτρου αποτελεί την αφορμή για να συνεχιστεί η πλοκή του έργου. Η Σελίν και οι θεατές πάνε να δούνε μια παράσταση για την ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Και έτσι ξεκινά το έργο. Και μετά κάτι αλλάζει». 

Η διάδραση με τα παιδιά

Εδώ οι δύο πρωταγωνιστές δεν καλούν ακριβώς τα παιδιά να συμμετάσχουν αλλά επειδή είναι τέτοια η συνθήκη εξ αρχής γίνονται αυτόματα μέρος της παράστασης. «Άλλωστε η ηρωίδα που υποδύομαι, η Σελίν είναι μια εξ αυτών. Η παρουσία τους και μόνο τους καθιστά συμμέτοχους στην παράσταση. Αλλά υπάρχει και ένα βιωματικό κομμάτι στο τέλος που τα παιδιά λειτουργούν με το σώμα τους ώστε να γίνουν μέρος της ιστορίας της παράστασης», αναφέρει η Ελένη Μιχαηλίδου. Είναι πιο θεατρική η σύμβαση, όπως μου είπαν. Η διάδραση είναι διαφορετική.

Και οι δυο σας έχετε μια πορεία με παραστάσεις για ενήλικες κυρίως. Πώς μπαίνετε στον κόσμο των παιδιών; Χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση;

Ε.Μ.: Στη μέχρι τώρα πορεία μου δεν είχε τύχει να ασχοληθώ με παιδικές παραστάσεις. Η μόνη μου εμπειρία από παιδικό θέατρο ήταν η περσινή σεζόν. Από αυτό -ειδικά και λόγω της περιπατητικής συνθήκης- φέτος αισθάνομαι πιο έτοιμη φέτος. Προσωπικά ως ηθοποιός, έχω να πω ότι είναι αρκετά απαιτητικό, ειδικά σε τόσο μικρές ηλικίες γιατί εμείς απευθυνόμαστε σε παιδιά από 4 ετών και πάνω. Πρέπει να είσαι πολύ συγκεντρωμένος ώστε ό,τι και αν συμβεί να μην αλλάξεις τον ρυθμό σου. Από την άλλη, ηθοποιός είσαι, ξέρεις εξ αρχής πού απευθύνεσαι. Σαφώς το κοινό είναι διαφορετικό. Αλλά ό,τι και να συμβεί, μπορείς να το διαχειριστείς σκηνικά.

Γ. Ντ.: Η μόνη ικανότητα που χρειάζεται θεωρώ να αναπτύξεις λίγο παραπάνω είναι μια παραπάνω επικοινωνία με τα παιδιά. Εγώ ξεκίνησα να ασχολούμαι με το παιδικό θέατρο εντατικά μόλις τα τελευταία 2,5 χρόνια. Πριν δεν είχα κάνει ποτέ μου. Ήταν τότε που γνώρισα τη Δανάη Μέγα και μπήκα στη Flux for art. Η Δανάη ξεκίνησε το πρότζεκτ και εγώ μπήκα ως συμπληρωματικός. Αλλά στην πορεία, κάπως με πήρε η μπάλα. Οπότε άρχισα και να σχεδιάζω προγράμματα και να κάνω τον εμψυχωτή. Αυτό που μου αρέσει πολύ να κάνω είναι να σχεδιάζω προγράμματα με ρόλους. Δηλαδή ένας ρόλος έρχεται να ταράξει τα νερά και ο θεατροπαιδαγωγός μαζί με τα παιδιά πρέπει να βρουν τη λύση για να πάει παρακάτω η ιστορία, έτσι ώστε τα παιδιά θα κινήσουν την παράσταση. Με αυτό το σκεπτικό σχεδιάστηκε και η παράσταση «Ο πλανήτης SOS» που τρέχαμε στον Εθνικό Κήπο το καλοκαίρι του 2025. 

Flux for art: Μια σύζευξη τεχνών

Ο Στρατής Νταλαγιώργος μάς συστήνει την ομάδα του. Η Flux for art εστιάζει στη σύνθεση των τεχνών: το ότι κάναμε μια παράσταση μέσα στο μουσείο και γενικώς το ότι προσπαθούμε να βάλουμε το θέατρο μέσα στο μουσείο και το αντίστροφο, δηλαδή να δούμε το μουσείο με έναν τρόπο διαφορετικό, αυτό μας ενδιαφέρει πολύ. Και το ότι αυτό το πρόγραμμα είναι για παιδιά, δεν σημαίνει πως και οι μεγάλοι βλέπουν το μουσείο διαφορετικά. Και θέλουμε να κάνουμε και για ενηλίκους. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να δούμε μέσω του θεάτρου πώς μπορούμε να μπούμε λίγο περισσότερο μέσα στα παπούτσια του καλλιτέχνη μέσα από δράσεις που δεν συνηθίζεται να γίνονται σε μουσεία. Αλλά δεν είναι μόνο τα μουσεία που δραστηριοποιούμαστε. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η σύνθεση των τεχνών. Στο «Ιn Motion» η Νικόλ Οικονομίδου πέρα από σκηνογράφος είναι κυρίως εικαστικός. Και ήρθε ως καλλιτέχνης. Επίσης γράφεται μουσική από τον Μικέ Γλύκα. Όλο αυτό έχει πάρα πολλή εξέλιξη και προφανώς δεν εστιάζουμε μόνο στα παιδιά. Έχουμε διάφορα σχέδια υπόψιν για το μέλλον και προχωράμε σιγά σιγά για να τα υλοποιήσουμε». 

Η Ελένη Μιχαηλίδου δεν είναι μέλος της ομάδας αλλά συνεργάστηκε μαζί τους για το πρότζεκτ αυτό: «Νομίζω ότι υπάρχει ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας με τη Δανάη και τον Στρατή. Όλο αυτό το περιβάλλον στο οποίο κινείται η Flux for art με αφορά πολύ καλλιτεχνικά. Η Δανάη Μέγα είναι πάρα πολύ έμπειρη θεατροπαιδαγωγός -αλλά και μουσειοπαιδαγωγός. Και επειδή εγώ δεν έχω την ανάλογη εμπειρία και τη γνώση, θεωρώ είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζεις ανθρώπους οι οποίοι σε καθοδηγούν και νιώθεις εμπιστοσύνη ως καλλιτέχνης. Ήρθα κι εγώ συμπληρωματικά να ακολουθήσω την ιδέα και το όνειρο που έχουν τα παιδιά, με πάρα πολλή χαρά». 

Πιστεύετε ότι το θέατρο δρα εκπαιδευτικά για τον ηθοποιό; Μαθαίνετε πράγματα και για τον εαυτό σας μέσω της επαφής με το κείμενο ενός άλλου ανθρώπου που γράφτηκε πιθανότατα και σε μια άλλη εποχή ή αναφέρετε σε πρόσωπα και μέρη που δεν γνωρίζετε;

Ε.Μ.: Κάθε έργο απαιτεί και μια έρευνα. Μπορεί να χρειαστεί να κάνεις μια παράσταση in situ και να χρειαστεί να διαβάσεις πολλά περισσότερα πράγματα πέρα από το κείμενο. Μου έτυχε και πρόσφατα σε μια παράσταση που έκανα στην Αλεξανδρούπολη με τη Σοφία Βγενοπούλου στη Μεσημβρία στον Αρχαιολογικό Χώρο -στο πλαίσιο του «Όλη η Ελλάδα- ένας πολιτισμός», δεν είχα καμία ιδέα στο πώς θα μπορούσα εγώ στο τώρα να συνδεθώ με αυτόν τον χώρο. Αλλά σε κάθε συνθήκη, ανακαλύπτεις κάτι νέο, κάτι μαθαίνεις, οδηγείσαι σε μονοπάτια σκέψης που δεν είχα φανταστεί ότι θα υπάρξω. Αυτό σε εξελίσσει και ως άνθρωπο και θα τολμήσω να πω προσωπικά ότι γι' αυτό μου άρεσε ο χώρος της υποκριτικής: ανακαλύπτεις πτυχές για τον εαυτό σου που δεν μπορούσες να φανταστείς. Επίσης, το να μπεις στα παπούτσια του άλλου, να μπορείς να καταλάβεις μια συνθήκη στην οποία δεν ζεις εσύ, σε βοηθά και να εξελιχθείς και να κατανοήσεις καλύτερα τους άλλους και να δημιουργήσεις πιο έντονα όρια δικά σου. Γενικά υπάρχει ένα σημείο ανακάλυψης που εμένα μου αρέσει πολύ». Τέλος, θεωρώ ότι ο ηθοποιός είναι συνεχώς σε μια αναζήτηση. Αν δεν ήμουν ηθοποιός, θα ήθελα να είμαι ερευνήτρια. Όταν μπαίνεις σε κόσμους που δεν γνωρίζεις, αυτό είναι μαγικό

Στ. Ντ.: Όταν πας να μπεις στον κόσμο κάποιου που έχει γράψει ένα έργο, πρέπει να δεις τις συνθήκες κάτω από τις οποίες το έγραψε, οπότε θα διαβάσεις ιστορία, θα εμβαθύνεις παραπάνω στο θέμα. Δεν θα μείνεις μόνο στο κείμενο που έχεις μπροστά σου Εμένα μου αρέσει να δουλεύω ως επί το πλείστον πάνω σε κείμενα πιο σύγχρονα. Και επομένως να διαβάζω για το τώρα, για πράγματα που λόγω της υπερπληροφόρησης που υπάρχει γύρω μας, τα χάνεις και αναρωτιέσαι πολλές φορές «πότε συνέβη αυτό;». Από εκεί και πέρα, για να προσεγγίσεις οποιονδήποτε ρόλο, πρέπει να έχεις μια ειλικρίνεια με τον εαυτό σου -πράγμα καθόλου εύκολο και αυτονόητο-. Ενώ ταυτόχρονα είναι και ένα παιχνίδι. Εμένα με κινητοποιεί πολύ αυτό το παιχνίδι τόσο με τον εαυτό μου όσο και με τους... συμπαίκτες μου.

Ε.Μ.: Εγώ εκπλήσσομαι πάρα πολύ ότι έργα που έχουν γραφτεί πριν από τόσα χρόνια είναι τόσο επίκαιρα. Συνειδητοποιώ ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις. Και βλέπω ότι κάποια μοτίβα που και τώρα με πληγώνουν ή με ματαιώνουν, έχουν υπάρξει και στο παρελθόν. Και αυτό βοηθάει -ακόμα και αν το δεις με μια φρέσκια ματιά- να αποτυπώσεις στο σήμερα κάτι που γράφτηκε το 1960 ή παλιότερα, υπό άλλες κοινωνικές συνθήκες. 

Είστε και οι δυο millenials. Πώς βλέπετε το επάγγελμα του ηθοποιού ως μέσο βιοπορισμού;

Στ. Ντ.: Υπάρχουν δυο τρόποι: ο ένας με πανικό και ο άλλος με ψυχραιμία. Αν καταφέρεις και το δεις με ψυχραιμία και δεις και άλλα πράγματα μέσα από το θέατρο που μπορείς να κάνεις πέρα από το να παίζεις, τότε μπορείς να καταφέρεις να βιοποριστείς από το θέατρο. Εγώ τα τελευταία 2 χρόνια έχω καταφέρει να βιοπορίζομαι από το θέατρο. Θα χρειαστεί να κάνεις και δυο και τρεις δουλειές ταυτόχρονα. Η γενιά μας είναι λίγο η γενιά-θύματα. Είναι θαυμαστή η Gen Z. Δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί της. Αρκεί να μη γίνεται σε ακραίο βαθμό. 

Ε.Μ.: Θέλω να βιοπορίζομαι αποκλειστικά από το θέατρο. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, έχω και άλλη δουλειά ώστε να υπάρχει μια σταθερότητα. Η δουλειά του ηθοποιού δεν είναι μόνο οι πρόβες, παίρνεις δουλειά και στο σπίτι, το να έχεις δυο μονοπάτια είναι πολύς όγκος δουλειάς... Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι η δουλειά του ηθοποιού δεν αντιμετωπίζεται όπως της αρμόζει. Οι μισθοί δεν ανεβαίνουν πολύ. Δεν νομίζω ότι κάποιος θέλει να δουλεύει σε 2-3 δουλειές παράλληλα. Όταν κάποιος κάνει και θέατρο και τηλεόραση, σημαίνει ότι δουλεύει όλη μέρα. Και αυτό δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι και λίγο ευθύνη του καθενός όταν κάνεις μια δουλειά που δεν ανταμείβεται όπως πρέπει.

Στ. Ντ.: Και θέλω και εγώ να συμπληρώσω ότι καλό είναι να υπάρχει χρόνος για την πρόβα. Όταν κάνεις μια δουλειά πρέπει να υπάρχει χρόνος. Γι αυτό βλέπουμε πολλές δουλειές και είναι πρόχειρες. Γιατί δεν υπάρχει ο χρόνος. Γι' αυτό τον λόγο πρέπει να επιχορηγείται το θέατρο και να επιχορηγείται καλά. Δεν βγαίνει μια παράσταση με 1-1,5 πρόβα. Βλέπουμε πολλές παραστάσεις που απλά γίνονται. Όσο και να ακριβύνει το εισιτήριο, δεν θα τα βγάλει τα λεφτά του. Είναι η τέχνη γενικά που θα πρέπει να επιχορηγηθεί. Μετά υπάρχουν τα εμπορικά πράγματα. Εκεί υπάρχει ένα όρια. Πολλοί παίζουν σε αυτό το όριο. Και παραγωγοί και σκηνοθέτες. Επίσης έχουν αλλάξει πολύ και τα κόστη. Τώρα δίνεις πολλά στο promotion, από την τέχνη στο πώς θα το πουλήσω το πράγμα. Κάνουμε τέχνη ή επιχειρήσεις;

Επόμενα σχέδια ανακοινώσιμα;

Ε.Μ.: Εγώ δεν έχω κάτι που ετοιμάζω που να είναι ανακοινώσιμο. Στο προσεχές μέλλον θα έχω πολλά να πω. Παράλληλα, είμαι εδώ και κάποια χρόνια εθελόντρια σε μια περιβαλλοντική οργάνωση, την Aegean Rebreath. Επιχειρούμε στις παραλίες όλης της Ελλάδας, κάνοντας υποβρύχιους καθαρισμούς. Είμαι άλλωστε και δύτρια παράλληλα. Αυτός ο οργανισμός έχει πάρα πολλούς πυλώνες. Μια είναι και η εκπαίδευση. Μέσω της ιδιότητάς μου ως ηθοποιού και θεατρολόγου, προσπαθώ να εντάσσω και αυτό στο έργο που κάνουμε με την οργάνωση. Με εμπνέει και καλλιτεχνικά όλο αυτό και τώρα σχεδιάζουμε πολλά προγράμματα κυρίως για παιδιά σε σχολεία - σε όλες τις βαθμίδες- μέσω εργαστηρίων που αφορούν το περιβάλλον. Συνταιριάζω δυο μεγάλες αγάπες μέσω αυτού του πρότζεκτ. Θα ήθελα και μέσα από την εμπειρία μου με τα παιδιά να το αναπτύξω ακόμη περισσότερο. 

Στ. Ντ.: Τελειώνω τώρα το Μεταπτυχιακό στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών πάνω στη Δραματουργία Παράστασης. Και από εκεί και πέρα, προχωράμε με τη Flux for art σε διάφορα πρότζεκτ που θα ανακοινωθούν σιγά σιγά.