Κάπου περνούσε μια φωνή: Ο Γιάννης Σκουρλέτης, ο Ody Icons και η ποίηση του Λαπαθιώτη

Η ποίηση του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη ζωντανεύει επί σκηνής με λιτά μέσα και πολύ συναίσθημα στην παράσταση «Κάπου περνούσε μια φωνή», που παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά στο Hood art Space. Ένα πιάνο –που παίζει ζωντανά ο Αλέξανδρος Αβδελιώτης– και η βαθιά και τρυφερή φωνή του Ody Icons έρχονται να διηγηθούν μια ιστορία, που ενορχηστρώνει ο Γιάννης Σκουρλέτης χρησιμοποιώντας τη μουσική του Χρίστου Θεοδώρου. Παρακολούθησα την παράσταση και στη συνέχεια μίλησα με τους τον Γιάννη Σκουρλέτη και τον Ody Icons για την ποίηση του Λαπαθιώτη και τα συναισθήματα που μας γεννά το έργο. 

Ο Γιάννης Σκουρλέτης και ο Ody Icons μιλούν για την παράσταση «Κάπου περνούσε μια φωνή»

Ο Ody Icons ντυμένος στα μαύρα ερμηνεύει 12 κομμάτια, ενώ κινείται σε ένα σκηνικό σύμπαν ονειρικό και ρομαντικό, με σαφείς αναφορές στον σεξουαλικό προσανατολισμό του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Λευκές κουρτίνες, λουλούδια σκορπισμένα στο πάτωμα και στο βάθος ο θεός έρωτας που εδώ έχει τη μορφή του «Άγγελου» από το Ζάππειο, γνωστό σημείο αναφοράς για την γκέι κοινότητα εδώ και δεκαετίες.

Δεν είναι απλώς μια ερμηνεία των μελοποιημένων ποιημάτων του Λαπαθιώτη. Ούτε επιχείρησαν να κάνουν μια βιογραφία του φλανέρ ποιητή που έδωσε άδοξο τέλος στη ζωή του  στο τέλος της Κατοχής, λίγο περισσότερο από 80 χρόνια πριν. Όπως μου τόνισε ο Γιάννης Σκουρλέτης, «αυτό που μας ενδιαφέρει είναι πώς μέσα από τα λόγια του ποιητή θα έρθουμε σε επαφή με το δικό μας συναίσθημα, ένα συναίσθημα πολύτιμο αλλά χαμένο. Μάθαμε πλέον να επικοινωνούμε μέσα από τις οθόνες και αυτό που αναζητούμε είναι ένα βλέμμα. Ψάχνουμε να ακουμπήσουμε ένα βλέμμα. Γι' αυτό άλλωστε και η παράσταση έχει στηθεί με έναν τρόπο λιτό. Για να δίνουμε την αίσθηση του αρχείου, να δείχνουμε ότι η μουσική αυτή έρχεται από τα παλιά». Το «Κάπου περνούσε μια φωνή» είναι η τρίτη παράσταση της bijoux de kant πάνω στον Λαπαθιώτη. Η πρώτη παράσταση ήταν 20 χρόνια πριν περίπου, το 2006, στα ερείπια του σπιτιού του ποιητή, στην αυλή με την περίφημη μαρμάρινη σκάλα. «Είχαμε ζήσει μια στιγμή πολύ ιδιαίτερη τότε. Και εκεί είχε έρθει να δει την παράσταση ο Χρίστος Θεοδώρου, που είχε μελοποιήσει τους "Μπερντέδες" για να τους τραγουδήσει η Βικτωρία Ταγκούλη. Με είχε συγκινήσει πολύ αυτό το τραγούδι οπότε, όταν τον είδα, του εξέφρασα την επιθυμία μου να κάνουμε έναν κύκλο τραγουδιών για τον Λαπαθιώτη. Και η ιδέα ολοκληρώθηκε μέσα στην πανδημία. Φτιάχτηκε ο κύκλος των τραγουδιών και στη συνέχεια περάσαμε στην παράσταση που ξεκίνησε πέρυσι το ταξίδι της». 

Όταν ο Γιάννης Σκουρλέτης και ο Ody Icons ξεκίνησαν να δουλεύουν πάνω στη συγκεκριμένη παράσταση, η αρχική ιδέα ήταν να παρεμβάλλεται κείμενο ανάμεσα στα κομμάτια. Ωστόσο, στην πορεία και έπειτα από διάφορες δοκιμές, αποφάσισαν να κρατήσουν μόνο τα τραγούδια. «Όσο κάναμε πρόβα, βλέπαμε σιγά σιγά ότι δεν μας έλειπε κάτι. Δεν χρειάζονταν άλλα κείμενα. Θέλαμε να κρατήσουμε όσο το δυνατόν ατόφια μια αφήγηση που έχει αυστηρά καθαρή γραμμή. Και μιλάει για μια απώλεια. Ενός αισθήματος, ενός βλέμματος, ενός ανθρώπου. Έχει πολύ έρωτα μέσα αλλά και πολύ πένθος. Αυτή η ένωση του έρωτα με το πένθος είναι πολύ κεντρική στη ρομαντική ποίηση, που είναι βασικός της εκπρόσωπος ο Ναπολέων Λαπαθιώτης», μου αναφέρει ο Γιάννης Σκουρλέτης.  Άλλωστε, η λιτότητα αυτή προσδίδει στο έργο μια ιδιαίτερη δυναμική. Ο θεατής καλείται να αφεθεί να τον κατακλύσει η ποίηση για λίγη ώρα. Και η ποίηση είναι κάτι που λείπει από τις ζωές μας και από τους ρυθμούς της καθημερινότητας. Υπάρχουν στιγμές στο έργο που θα νιώσετε ότι θέλετε να κλείσετε τα μάτια, να σταματήσετε για λίγο τον χρόνο και να έρθετε σε επαφή με το συναίσθημα που σας ξυπνά η ποίηση. Και αυτό είναι κάτι που προτείνει και ο Ody Icons. 

Τα 12 ποιήματα της παράστασης μας αφηγούνται μια ιστορία, μας οδηγούν κάπου. Η αφήγηση ξεκινά με το «Παλιό μας το τραγούδι», το οποίο ουσιαστικά ανοίγει αυτό το παράθυρο στην αφήγηση. Ένας άνθρωπος κάενι μια διαδρομή μέσα στο αίσθημα το δικό του, φέρνει στο μυαλό του, στη μνήμη και τη φαντασία του τους παλιούς του έρωτες και όλο του το είναι κατακλύζεται από συναισθηματικές μεταπτώσεις. Τη χαρά, τη λαχτάρα και την ανυπομονησία διαδέχεται η απογοήτευση και το πένθος για μια χαμένη αγάπη που δεν θα ξανάρθει.  Όπως μου αναφέρει ο Ody Icons, στην παράσταση υποδύεται έναν ήρωα που «βρίσκει το θάρρος να αναμετρηθεί ξανά με το συναίσθημα. Ξαναεπισκέπτεται τα μέρη, τους τάφους των παλιών του ερώτων και αναμετριέται μαζί τους. Αυτό που με τροφοδοτεί ως προσωπικότητα μέσα στην παράσταση είναι αυτή η αναμέτρηση. Όταν πας να βρεις ένα συναίσθημα παλιο -ακόμα και ψυχαναλυτικά να το δεις- δημιουργείται μια εσωτερική πάλη μέσα σου». Άλλοτε όρθιος, άλλοτε ξαπλωμένος, άλλοτε κρυμμένος πίσω από τα λευκά πέπλα της οθόνης, άλλοτε χαρούμενος, άλλοτε απογοητευμένος, μας δείχνει με τη φωνή του και το σώμα του τις διαφορετικές πλευρές του έρωτα και το βάθος ενός συναισθήματος που κοντεύουμε να ξεχάσουμε την ύπαρξή του καθώς έχει πλέον αντικατασταθεί από το επιφανειακό πάθος.  

Το σκηνικό σύμπαν της παράστασης -που έχει επιμεληθεί ο σκηνοθέτης- έρχεται να συμπληρώσει και να ενισχύσει αυτήν την εικόνα. Ο Γιάννης Σκουρλέτης σχολιάζει σχετικά: «Ο Άγγελος του Ζαππείου είναι ένα από τα πιο ισχυρά τοπόσημα της ομοφυλόφιλης Αθήνας για αρκετές δεκαετίες. Τώρα βέβαια έχουμε πάει σε άλλες πλατφόρμες, πιο ψηφιακές. Οπότε για εμάς αυτό το ισχυρό τοπόσημο που έχει γύρω του πολλή νύχτα, έχουν χυθεί γύρω του πολλά δάκρυα και πολλά σπέρματα, μετατρέπεται σε βωμό μιας επιθυμίας, μέσα σε αυτό το πένθιμο σκηνικό, με τα υφάσματα, με τα σκορπισμένα λουλούδια. Όλα αυτά συναντάνε αυτή τη γκέι μυθολογία στην οποία περπάτησε και ο Λαπαθιώτης». Και ίσως τελικά και την εφηύρε. Άλλωστε ο Λαπαθιώτης πήγαινε κανονικά με τον σύντροφό του τότε στη Βουλή για να παρακολουθήσει τον πατέρα του που ήταν πολιτικός. «Η Μπελ Εποκ της εποχής αναγνώριζε διαφορετικά τις σχέσεις. Ο Λαπαθιώτης -και αργότερα που έμπλεξε πολύ με τα ναρκωτικά- θεωρούσε ότι η ποίηση είναι στάση ζωής. Είσαι το ποίημα. Δεν χρειάζεται να γράψεις το ποίημα. Πρέπει να φτάσεις στο σημείο που η ζωή σου γίνεται το ποίημα». 

Σε μια εποχή που η ποίηση έχει χαθεί -που υπάρχει μεν αλλά δεν προβάλλεται τόσο πολύ- η παράσταση αυτή μάς καλεί να αφεθούμε λίγο στη μαγεία της, να αισθανθούμε τα λόγια που ακούμε, να ακολουθήσουμε την ιστορία που διηγούνται και να έρθουμε σε επαφή με αυτό το χαμένο συναίσθημα...