Διεθνή Βραβεία Όπερας 2025 στην ΕΛΣ: Η Αθήνα στο κέντρο της παγκόσμιας Όπερας

Η 12η διοργάνωση των Διεθνών Βραβείων Όπερας –των πιο σημαντικών βραβείων στον κόσμο της όπερας– που φώτισε την Πέμπτη το βράδυ την Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, πέρασε πια στην ιστορία, αφήνοντας σε όλους, κοινό και καλεσμένους, τις καλύτερες εντυπώσεις. Ήταν μια γιορτή-ορόσημο που τίμησε εξαιρετικά επιτεύγματα στον χώρο της όπερας από πέντε ηπείρους, με πάνω από 14.000 υποψηφιότητες και φιναλίστ προερχόμενους από 25 χώρες, υπογραμμίζοντας τη διαχρονική δύναμη της λυρικής τέχνης να εμπνέει το κοινό, καταργώντας τα σύνορα. Η τελετή απονομής διοργανώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα από την ΕΛΣ, υλοποιήθηκε με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ και μεταδόθηκε απευθείας από το OperaVision.eu.

O Χάρι Χάιμαν, ιδρυτής των Διεθνών Βραβείων Όπερας, δήλωσε: «Είναι θαυμάσιο να γιορτάζουμε τους νικητές των Διεθνών Βραβείων Όπερας για το 2025 με την Εθνική Λυρική Σκηνή στην Αθήνα, για πρώτη φορά, στην υπέροχη Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος» και ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Γιώργος Κουμεντάκης, συμπλήρωσε:

«Μέσα στους ιλιγγιώδεις ρυθμούς της ζωής μας και τις μεγάλες ταχύτητες του ψηφιακού κόσμου, τα βραβεία της όπερας μας προσφέρουν μια ευκαιρία να σταθούμε και να εκτιμήσουμε το υψηλό καλλιτεχνικό έργο τού σήμερα, που βάζει ένα λιθαράκι στη διαχρονία της λυρικής τέχνης. Είμαστε πολύ τυχεροί που υπηρετούμε μια τέχνη ζωντανή, μια τέχνη που αλλάζει, που αναρωτιέται, που προκαλεί συζητήσεις, μια τέχνη που παραμένει κορυφαία ως το ολοκληρωμένο απόσταγμα του ανθρώπινου πνεύματος».

Την καλλιτεχνική επιμέλεια και τη σκηνοθεσία της τελετής υπέγραψε ο Διευθυντής Μπαλέτου της ΕΛΣ Κωνσταντίνος Ρήγος, σε συνεργασία με τη Διευθύντρια Σκηνής της ΕΛΣ Κατερίνα Πετσατώδη. Οικοδεσπότης της εκδήλωσης ήταν ο παρουσιαστής του BBC Radio 3 Πέτροκ Τρελόνι, ο οποίος με τις γνώσεις και την εμπειρία του - αλλά και με τις απαραίτητες δόσεις βρετανικού χιούμορ- δεν μας άφησε λεπτό να βαρεθούμε και η βραδιά κύλησε απολαυστικά.

Ελληνικό μουσικό χρώμα

Στη μεγάλη γιορτή της όπερας, η ΕΛΣ επέλεξε -και πολύ σωστά- να εντάξει σαν ιντερμέδια, ανάμεσα στις βραβεύσεις, μια μικρή ανθολογία της εγχώριας μουσικής μας με έργα Ελλήνων συνθετών ερμηνευμένα από την Ορχήστρα της ΕΛΣ υπό τη μουσική διεύθυνση του Κωνσταντίνου Τερζάκη. Την αρχή έκανε η Παιδική Χορωδία με το Τι θέλω του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γ. Δροσίνη που καταχειροκροτήθηκε. Ακούστηκαν επίσης , η άρια Νεράιδα του γιαλού από την Περουζέ του Θεόφραστου Σακελλαρίδη με σολίστ τη Μαρία Κοσοβίτσα-το rising star της Λυρικής- το ντουέτο Quando la sera, in primavera από την πρόσφατα αποκατεστημένη όπερα Φλόρα Μιράμπιλις του Σπυρίδωνος Σαμάρα, με τη Βασιλική Καραγιάννη και τον Γιάννη Χριστόπουλο.

Το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης ξεκίνησε με αποσπάσματα από τη Φόνισσα του Γιώργου Κουμεντάκη με τη συμμετοχή της Χορωδίας της ΕΛΣ και ενός εξαιρετικού πολυφωνικού συνόλου που ενθουσίασε, συνεχίστηκε με τον σπουδαίο Δημήτρη Πλατανιά που ερμήνευσε μοναδικά την άρια και καμπαλέτα του Αλή Πασά από την Κυρά Φροσύνη του Παύλου Καρρέρ και για φινάλε , το Μπαλέτο της ΕΛΣ εντυπωσίασε με τον Ηπειρώτικο από τους 36 Ελληνικούς Χορούς, του Νίκου Σκαλκώτα.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τζων Άλλισον, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, δήλωσε στο τέλος της εκδήλωσης: «Η παρουσία μου στην Αθήνα για τα Διεθνή Βραβεία Όπερας είναι μια υπενθύμιση ότι ο πολιτισμός είναι τόσο εγχώριος όσο και παγκόσμιος. Η ελληνική μυθολογία ήταν μια από τις ιδρυτικές αρχές της όπερας –που πια, μετά από περισσότερα από τετρακόσια χρόνια, αποτελεί μια από τις κατεξοχήν διεθνείς μορφές τέχνης– και απόψε γιορτάσαμε τα Διεθνή Βραβεία της Όπερας ακούγοντας σύγχρονα ελληνικά έργα».

Τζάκομο Πουτσίνι

Είχαμε όμως την τύχη να απολαύσουμε λάιβ σε αποσπάσματα από όπερες του Πουτσίνι δύο από τους μεγάλους νικητές της βραδιάς. Την υψίφωνο Μαρίνα Ρεμπέκα (Βραβείο Κοινού) να τραγουδά συγκινητικά το Un bel di vedremo από τη Μαντάμα Μπατερφλάι και τον μπασοβαρύτονο Νίκολας Μπράουνλι, (Βραβείο Άνδρα Ερμηνευτή) που ξεσήκωσε το κοινό με την ερμηνεία του στο Te Deum του Σκάρπια από την Τόσκα.

Παρατεταμένο χειροκρότημα όρθιων θεατών

Μακράν η πιο συγκινητική στιγμή της βραδιάς, ήταν φυσικά η βράβευση της Αγνής Μπάλτσα για τη συνολική προσφορά της στην όπερα. Όταν η βίντεο προβολή με στιγμές από τη μεγάλη καριέρα της ολοκληρώθηκε , η αυλαία σηκώθηκε και με το που η θρυλική Ελληνίδα μεσόφωνος εμφανίστηκε στη σκηνή, όλο το θέατρο σηκώθηκε όρθιο και την αποθέωσε. Η Αγνή Μπάλτσα κατά την παραλαβή του βραβείου της ευχαρίστησε τα Διεθνή Βραβεία Όπερας για την τιμή και συγκινημένη μίλησε για το μικρό κορίτσι από τη Λευκάδα που βρέθηκε στην κορυφή του λυρικού κόσμου αλλά και για τους δύο ανθρώπους στους οποίους χρωστά πολλά, τον ευπατρίδη-όπως τον αποκάλεσε- Χρήστο Λαμπράκη και φυσικά τον μέντορά της Χέρμπερτ φον Κάραγιαν . «Αισθάνομαι ευγνώμων για όσα μου έφερε η ζωή μου» είπε στο τέλος και τα λόγια της χάθηκαν μέσα στο δυνατό χειροκρότημα.

Ακούσαμε: Without art, humanity cannot exist δήλωσε ο εξέχων Αμερικανός προστάτης των τεχνών, Tσαρλς Γκρέιαμ Μπέργουιντ παραλαμβάνοντας το Βραβείο Φιλανθρωπίας σε ένδειξη τιμής στο όραμα και τη ζωογόνο γενναιοδωρία του-μόνο στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης έχει προσφέρει 135 εκατομμύρια δολάρια.

Είδαμε: A (real) night at the opera. Αν και οι ενδυματολογικοί κώδικες είναι πια πολύ χαλαροί, στις κοσμικές πρεμιέρες της Λυρικής συχνά βλέπεις ανάμεσα στο κοινό και κάποιες γυναίκες ντυμένες «επίσημα». Το βράδυ όμως της Πέμπτης οι ξένοι καλεσμένοι μας, κυρίως οι Βρετανοί, έκαναν την έκπληξη. Κι ενώ το άψογο ντύσιμο των γυναικών ήταν λίγο πολύ αναμενόμενο, οι άνδρες ήταν αυτοί που τίμησαν την εκδήλωση με τον κομψότερο τρόπο φορώντας σχεδόν όλοι κοστούμι και παπιγιόν.

Διεθνή Βραβεία Όπερας 2025 στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Οι κριτές: Η λίστα με τους επικρατέστερους υποψηφίους, η οποία βασίστηκε σε ένα σύνολο 14.000 υποψηφιοτήτων που πρότειναν λάτρεις της όπερας από όλον τον κόσμο, συγκροτήθηκε από μια διεθνή κριτική επιτροπή αποτελούμενη από καλλιτέχνες και κριτικούς όπερας, καθώς και στελέχη διοίκησης οργανισμών που ασχολούνται με την όπερα, από είκοσι χώρες, υπό την προεδρία του Τζον Άλισον, αρχισυντάκτη του περιοδικού Opera with Opera News και κριτικού κλασικής μουσικής στην εφημερίδα The Daily Telegraph. Οι νικητές όλων των κατηγοριών, εκτός από εκείνη του Βραβείου Κοινού, επιλέχθηκαν από την κριτική επιτροπή.

Το βραβείο: Οι νικητές των Διεθνή Βραβείων Όπερας έλαβαν ένα υψηλής συμβολικής αξίας βραβείο, το οποίο δημιουργήθηκε μετά από πρωτοβουλία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και είναι εμπνευσμένο από τον πλούτο της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Το σχέδιό του βασίζεται σε ένα μοναδικό γλυπτό της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού που βρέθηκε στις Κυκλάδες και απεικονίζει μια κομψή φιγούρα σε σχήμα βιολιού. Το βραβείο έχει κατασκευαστεί σε συνεργασία με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όπου εκτίθενται τα πρωτότυπα αγαλματίδια.

ΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ

• Αρχιμουσικός της Χρονιάς: Αλαίν Αλτίνογλου, μουσικός διευθυντής της Όπερας Λα Μονναί των Βρυξελλών.
• Σχεδιαστής της Χρονιάς: Πάολο Φαντίν, για τα ευφάνταστα σκηνικά του σε καινούριες παραγωγές, συμπεριλαμβανομένης της πρεμιέρας της όπερας «Το όνομα του ρόδου» στη Σκάλα του Μιλάνου.
• Σκηνοθέτης της Χρονιάς: Κλάους Γκουτ, για την τολμηρή σκηνοθεσία που υπέγραψε για τη Σαλώμη (Salome) στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης.
• Βραβείο Ίσων Ευκαιριών και Αντικτύπου: Ινστιτούτο Λίντα και Μιτς Χαρτ για Γυναίκες Αρχιμουσικούς, το καινοτόμο Ινστιτούτο της Όπερας του Ντάλλας, το οποίο ιδρύθηκε με στόχο την αποκατάσταση της μη ισορροπημένης εκπροσώπησης των φύλων στη μουσική διεύθυνση.
• Βραβείο Καλύτερης Ερμηνεύτριας: Ασμίκ Γκριγκοριάν, για την εκπληκτική ερμηνεία της, την περασμένη καλλιτεχνική περίοδο, και των τριών ηρωίδων του Τρίπτυχου (Il trittico) του Πουτσίνι στην Όπερα του Παρισιού, όπως και της Σαλώμης, με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου.
• Βραβείο Φεστιβάλ της Χρονιάς: Φεστιβάλ Γιάνατσεκ του Μπρνο.
• Βραβείο Χρηστής Διακυβέρνησης και Ηγεσίας στον Χώρο της Όπερας: Άντονι Φρόυντ, για την εξέχουσα τριακονταετή συνεισφορά του στην παγκόσμια βιομηχανία της όπερας, κρατώντας τα ηνία μεγάλων λυρικών θεάτρων στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ.
• Βραβείο Συνολικής Προσφοράς: Αγνή Μπάλτσα, για την επιδραστικότητα της καλλιτεχνικής της διαδρομής, για πάνω από πενήντα χρόνια, χάρη στη μοναδική φωνή, τη δραματική ερμηνευτική ένταση και τη μαγνητική σκηνική της παρουσία.

• Βραβείο Άνδρα Ερμηνευτή: Νίκολας Μπράουνλι - για ένα σύνολο ερμηνειών του, μεταξύ των οποίων ως Μάκβεθ και Αμφόρτας στην Όπερα της Φρανκφούρτης, καθώς και ως Βόταν στο Δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ στην Όπερα του Παρισιού.
• Βραβείο Μουσικού Θεάτρου: Φεστιβάλ Γκλίμεργκλας- για την πρόσφατη παραγωγή του μιούζικαλ του Σόντχαϊμ, Κυριακή στο πάρκο με τον Τζορτζ, σε σκηνοθεσία Ήθαν Χερντ.
• Βραβείο Καλύτερης Νέας Παραγωγής: Οι περιπέτειες του κυρίου Μπρόουτσεκ, του Λέος Γιάνατσεκ, σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Κάρσεν, που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Γιάνατσεκ του Μπρνο σε συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου του Μπρνο, της Κρατικής Όπερας του Βερολίνου και του Βασιλικού Θεάτρου της Μαδρίτης.
• Βραβείο για το Καλύτερο Λυρικό Θέατρο για το 2025: MusikTheater an der Wien, ένα από τα πιο ιστορικά λυρικά θέατρα της Ευρώπης, μετά από διετή διακοπή λειτουργιών για ανακαίνιση, επέστρεψε θριαμβευτικά την καλλιτεχνική περίοδο 2024/25, παρουσιάζοντας ένα τολμηρό και ευρείας εμβέλειας πρόγραμμα που καλύπτει πάνω από τέσσερις αιώνες μουσικού θεάτρου.
• Βραβείο Φιλανθρωπίας: Tσαρλς Γκρέιαμ Μπέργουιντ III, Αμερικανός προστάτης των τεχνών, γνωστός για τις προσπάθειές του να προωθήσει την ισότιμη μεταχείριση και ανάπτυξη των καλλιτεχνών μέσα από την παροχή εκτεταμένης και διαρκούς υποστήριξης στον οργανισμό OPERA America, καθώς και σε άλλους σημαντικούς πολιτιστικούς θεσμούς.
• Βραβείο Κοινού: Μαρίνα Ρεμπέκα, υψίφωνος -ψηφίστηκε από τους αναγνώστες των περιοδικών Opera Magazine και Opera News.
• Βραβείο Ηχογράφησης Ολόκληρης Όπερας: Άτυς του Λυλλύ / Lully: Atys.

• Βραβείο Ηχογράφησης - Σόλο Ρεσιτάλ: Άνν Χάλλενμπεργκ– η Σουηδή μεσόφωνος βραβεύεται για τρίτη φορά από τα Διεθνή Βραβεία Όπερας, για την ηχογράφηση των αριών του Γκλουκ με το σύνολο The Mozartists από τη δισκογραφική εταιρεία Signum.
• Βραβείο φόρος τιμής σε χαμένους ή και ξεχασμένους θησαυρούς που επανήλθαν στη σκηνή την τελευταία χρονιά: Μπαλντασάρε Γκαλούπι, Η αντρογυναίκα, 1762 - μια εντυπωσιακά μοντέρνα εξερεύνηση των παραδοσιακών φυλετικών ρόλων που αναβίωσε η Όπερα της Ντιζόν σε συμπαραγωγή με τους οργανισμούς Le Poème Harmonique, Théâtre de Caen και Château de Versailles Spectacles.
• Βραβείο Ανερχόμενου Πρωταγωνιστή: Αντέλ Σαρβέ, η Γαλλίδα μεσόφωνος η οποία σε μια ρηξικέλευθη καλλιτεχνική περίοδο έκανε το ντεμπούτο της στους ρόλους του Αριοδάντη, της Κάρμεν και της Σαρλότ από τον Βέρθερο.
• Βραβείο Βιωσιμότητας: Θέατρο Ρεάλ της Μαδρίτης, ως το πρώτο ιστορικό κτίριο όπερας στον κόσμο που εγκατέστησε στέγη με φωτοβολταϊκά –στην οποία μπορεί κανείς και να περπατήσει– και η οποία παράγει καθαρή ενέργεια.
• Βραβείο για την καλύτερη Παγκόσμια Πρεμιέρα: Festen σε μουσική Μαρκ-Άντονυ Τέρνεϊτζ και λιμπρέτο Λη Χωλ από τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, βασισμένο στην ομώνυμη δανέζικη ταινία που εγκαινίασε το αβαντγκάρντ κίνημα «Δόγμα 95, ως ένα εξαιρετικό δείγμα της δημιουργικής φιλοδοξίας που καθοδηγεί τη σύγχρονη όπερα».