Γρηγόρης Χατζάκης: Η Μαρί Αντουανέτ είναι μια ρετρό, σύγχρονη, άχρονη φιγούρα

Ο Γρηγόρης Χατζάκης παρουσιάζει ένα νέο έργο, εμπνευσμένο από την ιστορία της Μαρίας Αντουανέτας, της βασίλισσας που το όνομά της συνδέθηκε με τις αλλόγιστες σπατάλες, ενώ ο λαός πεινούσε. Και στο τέλος το πλήρωσε με το κεφάλι της. Στο έργο, με τον πλήρη τίτλο «Μαρί Αντουανέτ - Savon Original: Η ασφυξία του πούπουλου όταν πέφτει», ο δημιουργός έχει χτίσει τον ρόλο πάνω στην πρωταγωνίστριά του, τη Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, παρουσιάζοντας τη βασίλισσα ως μια άχρονη φιγούρα, που γνωρίζει πολύ καλά ότι θα πεθάνει αλλά ξέρει κιόλας ότι θα υπάρχει και μετά την γκιγιοτίνα. 

Συνέντευξη με τον Γρηγόρη Χατζάκη για το νέο του έργο «Μαρί Αντουανέτ»

Πώς είναι η δική σας Μαρία Αντουανέτα; Γιατί αποφασίσατε τώρα να προσεγγίσετε αυτήν την προσωπικότητα και πώς τη μεταφέρετε στο σήμερα;
Η Μαρί Αντουανέτ της παράστασής μας είναι μια ρετρό/σύγχρονη/άχρονη φιγούρα, σε μια οριακά αέναη -στον χρόνο και το περιβάλλον- διαδρομή μέσα στη χρυσοποίκιλτη άμαξά της, στη διαδρομή από την Αυστρία στη Γαλλία, με σκοπό να γνωρίσει τον μέλλοντα σύζυγό της. Είναι η ιδέα της Αντουανέτ, που μες στη διαδρομή της αυτή ενώνει την ιστορία ολόκληρου του κόσμου, από τη Γαλλία του 18ου αιώνα μέχρι το Νεπάλ του 2025. Είναι βασίλισσα, και μάλιστα συνυφασμένη με την ασυδοσία, κι αυτό είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για να εντοπίσεις και να μελετήσεις με χιούμορ, μηχανισμούς της ανθρωπότητας, μέσα από το φίλτρο που δίνει η αίσθηση της αποστασιοποιημένης παρατήρησης.

Θα ήθελα να μου εξηγήσετε τίτλο και τον υπότιτλο της παράστασης: Ποιοι είναι οι συσχετισμοί που εσείς βλέπετε ανάμεσα στη Μαρία Αντουανέτα, το αυθεντικό σαπούνι και τα… πούπουλα;
Αρχικά μου άρεσε η ιδέα πως η εικόνα που δίνει το σαπούνι είναι καθαρή και λευκή, καταναλώνεται και εξαϋλώνεται. Όλο αυτό σε παράλληλη αντίθεση σε μια εποχή αφόρητης βρώμας και δυσωδίας στη σύγχρονή της Γαλλία. Όσο για το πούπουλο, λευκό και καθαρό επίσης, το οποίο (ως κομμάτι φτερού) είναι μέρος μιας προσπάθειας πτήσης, που αναπόφευκτα μόνο σε πτώση οδηγείται, αλλά απαλή και άηχη, όπως ακριβώς εξαλείφεται και το σαπούνι.

Ήταν γνωστή για τις απίστευτες σπατάλες της, ενώ ο λαός πεινούσε. Πώς διαχειρίζεστε στη δική σας ηρωίδα αυτό το χαρακτηριστικό, σε σχέση και με το σήμερα, την οικονομική κρίση και την ακρίβεια;
Σε άμεσο διάλογο με έναν κόσμο που σήμερα, όπως και στην πορεία του στην ιστορία, χαρακτηρίζεται από τον κοινωνικό διαχωρισμό που ορίζει ο διαμερισμός του πλούτου. Επί της ουσίας όμως, πάνω από την όποια κοινωνικοπολιτική της αιχμή, η οπτική μας έχει τις ρίζες της στην υπαρξιακή διάσταση, όπου όλα αυτά μοιάζουν με παρακλάδια της. Μας αφορούν οι εσωτερικοί μηχανισμοί, τα πανανθρώπινα κοινά ή διαχωριστικά, από τη βασίλισσα ως την υπηρέτρια, και το πόσο η κοινωνική θέση διαμορφώνει τον χαρακτήρα αλλά και πόσο ο χαρακτήρας διαμορφώνει τη θέση που βρίσκεται.

Πώς διαχειρίζεστε στη δική σας εκδοχή την ατάκα της Μαρίας Αντουανέτας που της αποδίδεται «ας φάνε παντεσπάνι»; Αυτό θέλατε να αποτυπώσετε και στις promo φωτογραφίες που τη βλέπουμε δίπλα σε μια γιγαντιαία σακούλα αλεύρι και καρβελάκια ψωμί αλλά και να τρώει κρουασάν;
Είναι ένα ανεκδοτολογικό στοιχείο, όπου η ίδια στην παράσταση, ξεκαθαρίζει πως ποτέ δεν είπε. Μου φαίνεται πολύ αστείο, που έχει μείνει γνωστή στο παγκόσμιο συλλογικό ασυνείδητο για κάτι που δεν είπε ποτέ. Όλοι οι διάσημοι καλοί/κακοί/ουδέτεροι της ιστορίας μένουν για τις πράξεις ή τα λόγια τους. Η Αντουανέτ έμεινε για κάτι που δεν είπε και για κάτι που δεν έκανε - τον αποκεφαλισμό της. Αμφότερα λοιπόν, σχολιάζει εξ αρχής. Από κει και πέρα, συναντάει στην πορεία της τη φράση, την ανακαλύπτει εκ νέου και την επαναπροσδιορίζει.

Η Μαρία Αντουανέτα στην αληθινή της ιστορική εκδοχή αποκεφαλίστηκε. Η δική σας ηρωίδα πεθαίνει στο τέλος;
Το θεωρεί δεδομένο από την αρχή του έργου. Δεν την απασχολεί, δεν την τρομάζει. Ξέρει ότι είναι μια ιδέα που υπήρχε και θα υπάρχει πολύ μετά από τη γκιλοτίνα. Θα αποκεφαλιστεί φυσικά, αλλά όχι απαραίτητα στο τέλος.

Όταν ακούει κανείς το όνομα «Μαρία Αντουανέτα», σκέφτεται λούσα, ακριβά κοστούμια και εντυπωσιακά φορέματα. Με ποιο κριτήριο επιλέξατε τα κοστούμια στην παράσταση;
Η Μαρί Αντουανέτ φοράει ένα εντυπωσιακό κόκκινο φόρεμα που ξεκινάει από το λαιμό -σαν πληγή- και καταλήγει στα πόδια σαν αιμάτινες σταγόνες και στίγματα. Αυτό όμως δεν μπορεί να το δει πάνω από το φουσκωμένο φουρό. Δεν μπορεί να ξέρει πώς τελειώνει. Αργότερα αφαιρείται και το αποτέλεσμα δεν είναι -καθόλου- τόσο εντυπωσιακό. Όσο για τον Ορφέα Χατζησπύρου, που λειτουργεί σαν ένα πλάσμα- σκιά της ιδέας της πλήξης της, είναι καλυμμένος με μαύρο βελούδο που συμπληρώνεται στην πορεία επίσης από μαύρο φουρό.

Είναι η πρώτη σας συνεργασία με τη Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη. Γιατί την επιλέξατε ως Μαρία Αντουανέτα; Έχει προσθέσει δικά της στοιχεία στον μονόλογο; Ήταν εξ αρχής ένα έργο γραμμένο για εκείνη;
Από εδώ ξεκινάνε όλα. Από τη γνωριμία μας με τη Χριστίνα, που μέσα μου καταγράφεται ως κορυφαία συνάντηση. Τόσο σε προσωπικό/φιλικό επίπεδο όσο και σε καλλιτεχνικό. Με το που γνωριστήκαμε (έκανα μία guest εμφάνιση στην εξαιρετική -όπως όλα δείχνουν- σειρά «Οι Αθώοι» της φίλης μας Ελένης Ζιώγα, σε σκηνοθεσία του Νίκου Κουτελιδάκη, όπου πρωταγωνιστεί η Χριστίνα) εκφράσαμε αμφότεροι την επιθυμία να συνεργαστούμε. Κουμπώσαμε αμέσως. Το έργο ως σύλληψη και κείμενο έγινε εξ ολοκλήρου πάνω στη Χριστίνα. Το έργο διαμορφώθηκε πάνω της και σε απόλυτη σύμπνοια. Δεν έχει προσθέσει απλώς δικά της στοιχεία… είναι η Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη-Αντουανέτ.

Ποιος είναι ο ρόλος του Ορφέα Χατζησπύρου στην παράσταση;
Όπως ανέφερα και πιο πάνω, ο Ορφέας λειτουργεί ως ένα κομμάτι της. Στο μυαλό μου τον είχα σαν μία μαύρη «βιο-χλαπάτσα» που σέρνει πάνω του και είναι η ενσάρκωση της υπαρξιακής πλήξης της ηρωίδας. Με τον Ορφέα συνεργαζόμαστε για δεύτερη φορά. Είναι άνθρωπος που αγαπώ και εκτιμώ βαθιά. Ως χορευτής, η επικοινωνία του μέσα από την κίνηση και την απουσία λόγου, είναι δεδομένη. Αλλά το βασικό για μένα είναι το χιούμορ και η οξυδέρκειά του που οραματιζόμουν για το «πρόσωπο» αυτό, το οποίο επίσης χτίστηκε και ως ιδέα και ως αποτέλεσμα πάνω στον Ορφέα και τα εκφραστικά του εργαλεία.

Το έργο εμπνέεται από μια προσωπικότητα που τη χαρακτήριζε η απληστία και η απουσία ενσυναίσθησης. Πόσο σημαντικό είναι για σας να μπορούμε να προσεγγίσουμε ουσιαστικά τους άλλους, να τους κατανοήσουμε και εντέλει να τους βοηθήσουμε;
Είναι επίγειος αυτοσκοπός. Είναι η θεϊκότητα σε δράση. Είναι ένα θεϊκό δηλαδή δώρο και αντάλλαγμα μαζί. Ζούμε συνυπάρχοντας, ζούμε σε εξάρτηση, οφείλουμε να ζούμε ανταλλακτικά, αν όχι δοτικά.

Άλλος ένας μονόλογος και φέτος. Γιατί επιλέγετε συχνά να ανεβάζετε μονολόγους ή έργα όπου εμφανίζονται λίγοι ηθοποιοί; Ελέγχετε καλύτερα το αποτέλεσμα; Σας αρέσει να συνάπτετε ισχυρούς ατομικούς δεσμούς με τους συνεργάτες σας;
Η προσέγγισή μου στη δουλειά είναι ιδιαίτερα προσωποκεντρική. Με ενδιαφέρει το αποτέλεσμα της όσμωσης με τους συνεργάτες. Έχω ανάγκη ο ηθοποιός να αναγνωρίζει τον κόσμο μου μπαίνοντας στη διαδικασία της πρόβας. Κι έτσι να ξεκινάμε με αυτό ως βάση και να εξελίσσουμε διαρκώς το αποτέλεσμα. Κι αυτό γίνεται πιο οργανικά σε μια πιο τετ-α-τετ συνεργασία. Από την άλλη, ποτέ δεν αντιμετώπιζα σκηνοθετικά τον μονόλογο ως μονόλογο. Η προσέγγισή μου είναι αυτή της κανονικής, πολυπληθούς παράστασης, αποδιδόμενη από έναν ηθοποιό. Αυτό μου ασκεί εξαιρετική γοητεία και πρόκληση.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Αρχικά, με το άλτερ-ίγκο μου, Χρήστο Καπενή και την ομάδα μας Ginger Creepers, βάζουμε μπροστά ένα πρότζεκτ που συζητάμε εδώ και καιρό, πάνω στο πρόσωπο του Ρομπέρτο Σούκκο. Παράλληλα, ετοιμάζουμε για την άνοιξη την επανάληψη της παράστασης με τον Βαγγέλη Στρατηγάκο, «ο Λόγος».  Ακόμη, περιμένω με ανυπομονησία μια παράσταση που υπάρχει ως ιδέα και θα ενώνει όλους τους αγαπημένους μου συνεργάτες ηθοποιούς (Χρήστο Καπενή, Βαγγέλη Στρατηγάκο, Δώρα Παρδάλη, Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, Ελένη Ζιώγα).  Α, και σχεδιάζω να προχωρήσω το δεύτερο μυθιστόρημα που έχω ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό.