H Βερόνικα Αργέντζη μιλά για την παράσταση «Ελένη» που σκηνοθετεί ο Δήμος Αβδελιώδης στο Μπάγκειον.
Συναντιόμαστε με τη Βερόνικα Αργέντζη στην Ομόνοια, έξω από το Μπάγκειον. Περνάμε την είσοδο μαζί με ομάδες επισκεπτών που καταφθάνουν για να ξεναγηθούν στους επιβλητικούς χώρους του ιστορικού ξενοδοχείου, έργο του Ερνέστου Τσίλλερ. Η αλλοτινή μεγαλοπρέπεια και η αίγλη διακρίνονται ακόμα παρά το πέρασμα του χρόνου και τις φθορές, τους ξεφλουδισμένους τοίχους και τα απομεινάρια των περίτεχνων οροφογραφιών. Ανεβαίνοντας τη φαρδιά σκάλα αντικρίζουμε τα θαμπά είδωλά μας στα κηλιδωμένα κρύσταλλα τεράστιων χρυσοσκάλιστων καθρεπτών. «Θα μπορούσες να σκεφτείς πιο ταιριαστό σκηνικό για την "Ελένη";» λέει η Βερόνικα και συνεχίζει με τους στίχους του Ρίτσου: «Τις νύχτες ακούω που μεταφέρουν οι δούλες τα μεγάλα έπιπλά μουˑ τα κατεβάζουν απ’ τη σκάλα – ένας καθρέφτης, κρατημένος σα φορείο, δείχνει τα φαγωμένα γύψινα στολίδια απ’ το ταβάνιˑ».
Από τις 2 Μαΐου έως και τις 2 Ιουνίου, η ηθοποιός θα παρουσιάζει στο θέατρο του Μπαγκείου την «Ελένη», τον εμβληματικό ποιητικό μονόλογο του Γιάννη Ρίτσου, σε σκηνοθεσία/διδασκαλία Δήμου Αβδελιώδη. Η πρεμιέρα της παράστασης έγινε πριν δύο χρόνια στη Θεσσαλονίκη και έκτοτε ταξιδεύει ανά την Ελλάδα. Τον περασμένο Μάρτιο φιλοξενήθηκε στο Filmmuseum του Ντίσελντορφ αποσπώντας θερμές κριτικές και ένα εκτενές ρεπορτάζ από τη Deutsche Welle που, μεταξύ άλλων, έκανε λόγο για «εύγλωττη απλότητα» στην ερμηνεία της Αργέντζη.
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον Δήμο Αβδελιώδη;
Από έναν κοινό στόχο: να πούμε κάτι μαζί, δηλαδή να επικοινωνήσουμε δικές μας σκέψεις σε έναν κόσμο που έχει ανάγκη από μια ανάταση ψυχική, δηλαδή να φύγει από μία παράσταση γεμάτος, έχοντας αποβάλει τα σωρευμένα βαριά αισθήματα που όλοι κουβαλάμε. Είχα παρακολουθήσει εν τω μεταξύ όλες τις δουλειές του Δήμου Αβδελιώδη στις οποίες διέκρινα εικόνες χωρίς τερτίπια, χωρίς εγωισμούς σκηνοθετικούς, χωρίς ηθοποιούς που προσπαθούν να υποδυθούν ιδρώνοντας. Αντιθέτως, έβλεπα καθαρούς ήρωες οι οποίοι μου μετέφεραν την αλήθεια του κειμένου και αυτό με συγκλόνιζε.
Το έργο το επιλέξατε από κοινού;
Την Ελένη εγώ τη θέλησα. Ο Δήμος Αβδελιώδης συμφώνησε γιατί θεώρησε πως και ο ίδιος είχε να πει πράγματα μέσα από αυτό. Διάβασα ξανά και ξανά το έργο που είναι διαχρονικό, προσωπικό όσο και οικουμενικό, απευθύνεται δηλαδή σε κάθε άνθρωπο και σε κάθε εποχή. Η «Ελένη» του Ρίτσου δεν είναι η Ωραία Ελένη της Τροίας, αλλά το γερασμένο της είδωλο. Με όχημα τον μύθο, ο ποιητής μιλάει για το μάταιο και το πρόσκαιρο, το απατηλό των ανθρώπινων πραγμάτων και των παθών. Συγκινούμαι βαθιά όταν φέρνω στα μυαλό μου αυτούς τους στίχους: «Ναι, γελάω ακόμα και ακούω το γέλιο μου βραχνό να ανεβαίνει όχι από το στήθος πια, πολύ πιο κάτω, από τα πόδια. Πιο κάτω μέσα απ' τη γης. Και γελάω. Πως ήταν δίχως νόημα όλα, δίχως σκοπό και διάρκεια και ουσία: πλούτη, πόλεμοι, δόξες και φθόνοι, κοσμήματα και η ίδια η ομορφιά μου. Τι ανόητοι θρύλοι, κύκνοι και Τροίες και έρωτες και ανδραγαθίες». Εδώ η Ελένη παρουσιάζεται σε πλήρη αυτογνωσία, διαλλακτική, σε μια ανώτερη συνειδησιακή κατάσταση, που την ελευθερώνει τελικά από τα δεσμά του χρόνου, της ύλης και της ομορφιάςˑ υπερβαίνει τη μοίρα της, οδηγείται στην απόλυτη ανύψωση και επανακτά οριστικά τη θεϊκή της ταυτότητα.
Στην παράστασή σας, ωστόσο, αποστασιοποιηθήκατε από την εικόνα της Ελένης ως γριάς που φέρει όλα τα απωθητικά σημάδια του χρόνου, όπως την περιγράφει ο Ρίτσος. Ποιο ήταν το σκεπτικό;
Το έργο γράφτηκε το 1970 και αποτυπώνει δυο πραγματικότητες: αυτή που βίωσε ο ίδιος ο Ρίτσος στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, αλλά και τη διαχρονική πραγματικότητα της ελευθερίας και της ομορφιάς που κινεί τον εσωτερικό πυρήνα όλου του έργου. Ο Δήμος Αβδελιώδης θεώρησε καλό να επικεντρωθεί στη δεύτερη.
Πώς αντεπεξήλθες ερμηνευτικά στην ιδιαίτερη μέθοδο που ακολουθεί ο Δήμος Αβδελιώδης; Δυσκολεύτηκες;
Ήμουν όπως ο μαθητής που ξεκινά από το μηδέν. Αντεπεξήλθα γιατί είχα απόλυτη εικόνα για το αποτέλεσμα, ήταν απόλυτα σίγουρο πού πήγαινα. Χρειάστηκε πολύμηνη προετοιμασία, μου πήρε 4 με 5 μήνες. Ο Δήμος δεν είναι απαιτητικός, είναι καίριος. Σου λέει, θα υπηρετήσουμε τον συγγραφέα και το κείμενό του λέξη προς λέξη, δεν θα παίξουμε. Θα αφήσουμε στο θεατή την ελευθερία να φτιάξει μόνος του την εικόνα. Αυτό δεν ήταν δύσκολο αλλά προϋπέθετε να πετάξεις όσα πράγματα είχες ως δεδομένα ως ηθοποιός, τα κλειδιά δηλαδή που διαθέτεις προκειμένου να ξεκλειδώνεις τα αισθήματα του θεατή.
Τι εμπειρία αποκόμισες με αυτή τη συνεργασία;
Το να καταφέρνεις να κρατάς μόνος, για ώρα και σε απόλυτη σιωπή έναν κόσμο που φεύγει από το θέατρο συγκινημένος και σε ανάταση.
Έγινες γνωστή μέσα από τηλεοπτικές σειρές στη δεκαετία του ’90, ενώ έχεις στο ενεργητικό σου πολλούς ρόλους και στο θέατρο. Ωστόσο, πάνω στην ακμή σου, εξαφανίστηκες...
Απείχα περίπου 13 χρόνια αλλά δεν εγκατέλειψα τη δημιουργία: έκανα παιδικές παραστάσεις σε σχολεία, δήμους και άλλους φορείς. Στο θέατρο μπήκα από μια εσωτερική ανάγκη να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους κι όχι για να κάνω επάγγελμα. Ομολογώ ότι δεν αισθανόμουν και δεν υπήρχα στο επάγγελμα όπως ήθελα. Δεν ήθελα −και ακόμα δεν θέλω− να κάνω παραχωρήσεις ούτε συνδιαλλαγές. Από την άλλη, ευκαιρίες δεν κυνηγούσα, επομένως δεν έχασα κιόλας. Τα πράγματα απλώς συνέβαιναν, ήμουν ο εαυτός μου, κι όταν αποχώρησα δεν είχα απωθημένα. Θα ήθελα να είχα τη δυνατότητα να βγάζω εισόδημα από άλλες πηγές και αυτό που κάνω να το κάνω επειδή με εκφράζει. Το ίδιο λέω και στην κόρη μου που θέλει να γίνει ηθοποιός.
Ποια είναι η σχέση σου με το χρόνο και τη φθορά;
Ο χρόνος άρχισε να γίνεται έντονα διακριτός όταν πέθανε η μητέρα μου, το 2011. Ως τότε λειτουργούσα λίγο αλαζονικά, κάτω από μια προστασία. Δεν τακτοποιούσα τα πράγματα. Τότε άρχισα να βλέπω και τη φθορά σε πράγματα που αφορούσαν και τη γυναικεία μου οντότητα. Πιάνω όμως τον εαυτό μου να μην με αφορά. Δεν αντιστέκομαι στο χρόνο, συμπορεύομαι μαζί του. Τη φθορά την αισθάνομαι αλλά δεν μπορώ να μπω στη διαδικασία να διατηρήσω τη νεότητα ή την όποια ομορφιά με κάθε τρόπο. Ίσως γιατί φοβάμαι, ίσως γιατί με ενδιαφέρουν και προέχουν άλλα πράγματα σε αυτή τη φάση της ζωής μου. Θεωρώ ότι η ομορφιά είναι μέσα μας και, σε κάθε περίπτωση, υποκειμενική. Όμορφος για μένα είναι ένας άνθρωπος που εκπέμπει φως και καλοσύνη. Χθες άκουσα μία κυρία να ψάλλει καταπληκτικά μέσα σε μια εκκλησία και τη φέρνω ακόμα στο νου μου. Άλλαξε τη συναισθηματική μου κατάσταση εκείνη τη στιγμή. Με λυπεί το γεγονός ότι συχνά την ομορφιά την κακοποιούμε, τη φθονούμε ή την εκμεταλλευόμαστε.
Αναρωτιέμαι πώς θα σχολίαζε ο Ρίτσος την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα. Εσύ πώς τα βλέπεις τα πράγματα, πού βρισκόμαστε;
Θα σου πω κάτι που μου έκανε τρομερή εντύπωση. Γυρίζαμε πρόσφατα ένα τρέιλερ στην Ομόνοια για την «Ελένη», φύσαγε πολύ, ήμουν ξυπόλητη μέσα στο κρύο, με το φόρεμα το μακρύ, με το διάδημα στο κεφάλι, βαμμένη, και ανέβαινα από τις σκάλες του ηλεκτρικού σαν ξωτικό από άλλη διάσταση. Καμία αντίδραση από τους περαστικούς. Είτε περνούσε κάποιος κοστουμαρισμένος είτε κάποιος γκρεμοτσακισμένος, ένας εξωγήινος ή εγώ, ήταν ένα και το αυτό. Καθόμουν και το σκεφτόμουν όλη μέρα, το πώς δηλαδή ο σύγχρονος άνθρωπος, μέσα στη μεγαλούπολη, στο κέντρο της Αθήνας, περιήλθε σε αυτή την αμήχανη στάση να μην καταλαβαίνει τι γίνεται γύρω του, να μην βλέπει, να μένει απαθής. Είναι τα προβλήματα τόσα πολλά, είναι ο καθένας τόσο κλεισμένος στον εαυτό του... Αυτό που λείπει στην Ελλάδα είναι να μπορούν οι άνθρωποι να συνυπάρχουν με στόχο το κοινό καλό, το όφελος του συνόλου. Βρισκόμαστε σε κατάσταση παρακμής, με ένα φορτίο αβάσταχτο να το σηκώσει κανείς μόνος του.
Ποια είναι τα προσεχή σου σχέδια;
Από φθινόπωρο ετοιμαζόμαστε να παρουσιάσουμε την Ελένη στο Βερολίνο, σε διάφορα πανεπιστήμια της Γερμανίας, και στη Γενεύη. Μένει να ολοκληρώσουμε το «Σατυρικό δράμα των Αθηνών», τη νέα ταινία που κάνουμε με τον Αβδελιώδη, και από εκεί και πέρα ό,τι έρθει κοντά μου, με ανθρώπους με τους οποίους μπορώ να μετέχω δημιουργικά και να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Από εκεί και πέρα αυτό που με ενδιαφέρει είναι να υπάρχω προς τους άλλους, να προσφέρω. Μόνο προσφέροντας και υπηρετώντας το κοινό όφελος μπορώ να είμαι ευχαριστημένη. Δεν μπορώ να βρω κανέναν άλλο τρόπο.
* Παράλληλα με την παράσταση της «Ελένης», από 2/5 έως 2/6, στο Μπάγκειον θα φιλοξενηθεί αφιέρωμα στη δουλειά του Δήμου Αβδελιώδη, που θα περιλαμβάνει σεμινάριο λόγου, καθώς και προβολές των πιο χαρακτηριστικών θεατρικών του παραστάσεων. Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την «Ελένη» στο Guide της Athens Voice
8°
