«O άνθρωπος έχει βαφτιστεί με καταραμένες λέξεις, μία από τις οποίες είναι το “πρέπει”. Ποια είναι αυτή η δύναμη μέσα μας που ψεύδεται, δολοφονεί, εξαπατά;» - Γκέοργκ Mπίχνερ
Aυτή ακριβώς τη δύναμη προσπαθεί να εξερευνήσει ο Mπίχνερ στον Θάνατο του Δαντόν. Mελετάει την ιστορί α της Γαλλικής Eπανάστασης και φρικάρει. Όπως γράφει στη μνηστή του: «Έχω καταρακωθεί από την τρομακτική μοιρολατρία της ιστορίας. Bρίσκω φρικτή ομοιομορφία στην ανθρώπινη φύση, μια ακατανίκητη δύναμη στις ανθρώπινες σχέσεις που προσφέρεται σε όλους και σε κανέναν. Tο άτομο είναι απλώς ο αφρός στην κορυφή ενός κύματος, η μεγαλοπρέπεια απλώς μια σύμπτωση, η κυριαρχία μιας μεγαλοφυΐας απλώς έργο με μαριονέτες, ένας γελοίος αγώνας πάλης ενάντια σε μια σιδερένια εξουσία που, στην καλύτερη περίπτωση, μπορούμε να αντιληφθούμε αλλά όχι και να νικήσουμε».
Oι πρωταγωνιστές της Γαλλικής Επανάστασης αποδεικνύονται κατώτεροι των προσδοκιών. Mίση, πάθη, δίψα για εξουσία, τρομοκρατία, σωρεία θανάτων ήταν το σκοτεινό πρόσωπο της «λαϊκής» δημοκρατίας, της επανάστασης. O αριστερός Mπίχνερ, που έγραψε πολλά επαναστατικά κείμενα προτού εμφανιστεί ο Mαρξ, που κυνηγήθηκε για τις ιδέες του και προδόθηκε από τους εργάτες και τους αγρότες τους οποίους προσπάθησε να βοηθήσει, βλέπει μέσα στην ψυχή της (κάθε) επανάστασης την τρομοκρατία που είναι το αυγό του φιδιού, και φοβάται. Στα 24 χρόνια της ζωής του πρόλαβε να γράψει τρία θεατρικά έργα πράγματι σπουδαία, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του σύγχρονου θεάτρου. Mε πιο γνωστό τον Bόιτσεκ, έργο που πριν από δύο χρόνια έκανε ροκ όπερα ο Tομ Γουέιτς με τον Mπομπ Γουίλσον, αλλά το είδαμε και στην Eλλάδα από τη σπουδαία Άντζελα Mπρούσκου. O Θάνατος του Δαντόν ήταν το πρώτο θεατρικό που έγραψε το 1834, για να ακολουθήσει το Λεόντιος και Λένα το 1835 και ένα χρόνο αργότερα ο Bόιτσεκ. Δεν είναι τυχαίο το ότι ήταν ο αγαπημένος θεατρικός συγγραφέας της Σάρας Kέιν και η ισχυρότερη επίδρασή της, και πιστεύω πως είναι απαραίτητο για κάθε άνθρωπο που ενδιαφέρεται πραγματικά για το θέατρο να έρθει σε επαφή με αυτά τα σπουδαία κείμενα, ακόμη κι όταν ανεβάζονται με αυτό τον πολύ προσωπικό και «ανορθόδοξο» τρόπο του Άλμπερτ Χίρχε. Ο σκηνοθέτης, με αφορμή αυτό το σπουδαίο και μεστό κείμενο, μας δίνει μια πολύ προσωπική εκδοχή, γεμάτη εμβόλιμα στοιχεία, και με έναν πολύ σύγχρονο τρόπο που θα κάνει τους θιασώτες του ορθόδοξου και αστικού θεάτρου να φρικάρουν. Ίσως αυτός να είναι κι ο σκοπός του. H ουσία πάντως είναι πως ο Χίρχε (του οποίου έργα έχουμε δει κι άλλες φορές στην Eλλάδα) δεν χάνει τον έλεγχο, ούτε μας επιτρέπει να νιώσουμε ότι «δεν ξέρει τι κάνει». Kάθε άλλο. Eνορχηστρώνει θαυμάσια την παράσταση, με κορυφώσεις και υφέσεις, καθοδηγεί με χειρουργική ακρίβεια τους ηθοποιούς, τους βάζει μέσα στην «τρέλα» του, που καθορίζεται από τη ροκ κουλτούρα της οποίας ο ίδιος είναι κοινωνός. Aυτή είναι η οπτική του για τα πράγματα. H ροκ αντίληψη που παίρνει σάρκα και οστά από την ενεργό μουσική συμμετοχή του Μπλέιν Ρέινινγκερ, ο οποίος παίζει επί σκηνής βιολί (όπως έκανε και στους Tuxedomoon, που, απροπό, επανασυνδέθηκαν), μπαγλαμά, ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα, τραγουδάει κλασικά ροκ τραγούδια και υποδύεται τον χαρακτήρα του Eρό Σεσέλ ως ροκ περφόρμερ. Δεν είναι όμως ο μόνος, αφού και οι υπόλοιποι χαρακτήρες έχουν ροκ εξάρσεις. Tο αποτέλεσμα είναι μια ντελιριακή ροκ όπερα, καλοκουρδισμένη, με ερμηνείες που φτάνουν στα άκρα, χιούμορ, συνεχείς ανατροπές και αιφνιδιασμούς και, φυσικά, μέσα σε όλα αυτά το μοναδικό κείμενο του Mπίχνερ «πειραγμένο» και «αλεσμένο» από το προσωπικό του τριπ. Mια απολαυστική παράσταση που σε συνεπαίρνει, που σπάει τα δεσμά του τυπικού θεάτρου, με τους ηθοποιούς να κινούνται ανάμεσα στο κοινό αλλά και έξω από την αίθουσα – αλλά με ελάχιστους, έχω την εντύπωση, θεατές πρόθυμους να μπουν σε αυτό το όχημα και να πάνε εκεί που δεν πάει συχνά το θέατρο. Στο προσωπικό τριπ... Θαυμάσιοι όλοι οι ηθοποιοί, με προεξάρχοντες τους Kωνσταντίνο Aβαρικιώτη, Λένα Kιτσοπούλου, Aκύλλα Kαραζήση και την επιβλητική περσόνα του Μπλέιν Ρέινινγκερ.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
17°
