Στεφανία Γουλιώτη & Αργύρης Πανταζάρας: «Τι είναι ο έρωτας;»
Οι δύο υπερταλαντούχοι ηθοποιοί συναντώνται με τους Rootless Root και στηριγμένοι στα σονέτα του Σέξπιρ μας δίνουν την παράσταση «AmorS». Ο έρωτας οδήγησε την κουβέντα μας.
ΑΡΓΥΡΗΣ ΠΑΝΤΑΖΑΡΑΣ Η Ειρήνη Λεβίδη από το Θέατρο της Οδού Κυκλάδων - Λευτέρης Βογιατζής, στα πλαίσια του έτους Σέξπιρ, ζήτησε από καλλιτέχνες να αναλάβουν κάποιες, αφιερωμένες στα σονέτα του, βραδιές. Πρώτος ήταν ο Γιώργος Κουμεντάκης, μετά από εμάς είναι ο Δημήτρης Δημητριάδης με τον Γιάννη Σκουρλέτη. Όταν δέχτηκα το τηλεφώνημα σκέφτηκα να το κάνουμε μαζί με τη Στεφανία.
ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΓΟΥΛΙΩΤΗ Θα ήταν πολύ πιο εύκολο για εμάς, όπως καταλαβαίνεις, να κάνουμε ένα αναλόγιο. Όμως συνειδητοποιήσαμε πως αν μέναμε εκεί, το αποτέλεσμα θα έμοιαζε με φιλολογική βραδιά. Έτσι μπήκαμε μέσα στο... πρόβλημα. Γιατί τα σονέτα δεν γράφτηκαν για να αναπαραστηθούν. Γι’ αυτό και επιλέξαμε από τα 154 εκείνα που έχουν μια... δράση, μια μεγαλύτερη αμεσότητα και περιγράφουν τον έρωτα από τη γέννηση μέχρι το θάνατό του, ενώ έχουμε κάνει και κάποιες ενέσεις με δίστιχα από θεατρικά έργα του. Τη σαρανταπεντάλεπτη παράστασή μας την παρομοιάζω σαν ένα μεγάλο μονοπλάνο.
Τα σονέτα θεωρούνται ως η πιο αυτοβιογραφούμενη δουλειά του Σέξπιρ. Διαβάζοντάς τα πώς τον φαντάζεστε ως άνθρωπο;
Σ.Γ. Διαβάζοντάς τα μπόρεσα μόνο να δημιουργήσω την εικόνα ενός ανθρώπου που το χέρι του, καθοδηγούμενο από μια μεγαλειώδη τρέλα, έχει πάρει φωτιά. Είναι υπέροχα, λυρικά, αλλά μαζί και δύστροπα. Δεν είναι δουλεμένα στην εντέλεια, την οποία αναγνωρίζουμε στα θεατρικά έργα του, αφού ήταν μια πολύ προσωπική υπόθεση.
Α.Π. Δεν μας αφορά ποιος είναι ο νεαρός στον οποίο απευθύνονται τα πρώτα σονέτα ή ποια είναι η μαύρη κυρία που αναφέρεται στα τελευταία. Αυτά είναι θέματα για τους μελετητές. Τα σονέτα είναι μια καύσιμη ύλη και αυτή κινεί συναισθήματα σε οποιοδήποτε παθιασμένο αναγνώστη. Εδώ υπάρχει ο ναρκισσισμός, η φιλαυτία, ο θάνατος, τα γηρατειά και φυσικά ο έρωτας.
Πιστεύετε πως πολλές φορές ο ύμνος στον έρωτα μας καταδικάζει, εμάς τους κοινούς θνητούς, σε μια μόνιμη αγωνία να τον γευτούμε με τον τρόπο που τον περιγράφει η σπουδαία Τέχνη;
Σ.Γ. Το ομολογώ, είμαι θύμα αυτού που περιγράφεις και ακόμα παλεύω στην προσωπική ζωή μου με αυτό το φάντασμα. Μονίμως αναρωτιέμαι αν πρέπει πάντοτε να υπάρχει ένα ηλιοβασίλεμα προκειμένου να πιστοποιεί τον έρωτά μου. Άραγε είμαι ερωτευμένη μόνο αν νιώθω τα μέγιστα για τον άνθρωπό μου; Όμως, μιλώντας για τα σονέτα του Σέξπιρ, δεν θα έλεγες ακριβώς πως είναι ένας ύμνος στον έρωτα, αφού μιλούν και για τη φθορά.
Α.Π. Σίγουρα δεν μπορείς να τα πάρεις και να τα χρησιμοποιήσεις για να εκφραστείς στη σχέση σου. Μοιάζουν άλλοτε με τηλεσκόπιο κι άλλοτε με μικροσκόπιο πάνω σε συναισθήματα. Μιλάνε ακόμα και για την ανικανότητα να επικοινωνήσεις τον έρωτα. Να μιλήσω ή να μη μιλήσω, να νιώσω ή να μη νιώσω, να ζω ή να μη ζω (γέλια). Πάντως, εδώ έχουμε ένα μεγαλειώδη ναό κι εμείς οι κοινοί θνητοί, ίσως, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον λατρεύουμε. Προσωπικά όμως δεν νιώθω αυτό τον κίνδυνο που επισήμανες. Εξάλλου μεταξύ της φράσης «θέλω να μπω μέσα σου» και της φράσης «θέλω να φορέσω εσένα» η δεύτερη με αφορά περισσότερο.
Σ.Γ. Πόσο έχει τεράστιο ενδιαφέρον αυτή η διαδρομή μέχρι να φορέσεις τον άλλο! Θα προσπαθήσεις να κρύψεις τα χάλια σου ώστε να φανείς καλύτερος, θα απομονωθείς, θα συγκρουστείς, αλλά και όταν γεννηθεί ο έρωτας θα ξέρεις πως είναι σχεδόν βέβαιο πως κάποτε θα πεθάνει. Ο Αργύρης σε μια πρόβα έφερε μια πάρα πολύ ωραία εικόνα για να δείξει το πώς σε σώζει η μετακίνηση από το εγώ σου στον άλλο. Είναι από την ταινία «Η επιστροφή» με τον Λεονάρντο ντι Κάπριο. Εκείνη όπου ο ντι Κάπριο μπαίνει στο κουφάρι ενός ζώου για να σωθεί από την υποθερμία, και η ζεστασιά των σπλάχνων τον γλιτώνει.
Σ’ αυτή τη σκηνή, μεταφορικά, βλέπω την επιβιωτική φύση του έρωτα. Ο ένας χρησιμοποιεί τον άλλο για να σωθεί.
Σ.Γ. Αρχίζω και το πιστεύω αυτό. Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα που το χρειάζεσαι προκειμένου να κρατηθείς ζωντανός. Σε κάνει να νιώθεις σημαντικός, σφραγίζεις την ύπαρξή σου έτσι, άρα και την παρουσία σου στη γη μέσω του άλλου. Τα έργα όπως αυτά του Σέξπιρ, ενδεχομένως, του αφαιρούν αυτή τη γειωμένη πλευρά και, όπως είπε ο Αργύρης, τον μεταμορφώνουν σε ναό.
Α.Π. Χαόνομαι με όλα αυτά. Μπορεί να ξεκινάς ερωτευμένος με την έννοια του έρωτα, αλλά τότε θα συναντήσεις και τον άλλο για να του πεις σε ευχαριστώ που με έκανες να τα νιώσω. Είναι ωραίο που κάπου εκεί αρχίζει η ευθύνη απέναντι στον άλλο, και ο χορός των σωμάτων, των πλανητών, των πάντων που θα μας ταρακουνήσει και θα μας βγάλει από τη θνητότητά μας.
Ο έρωτας είναι μια πολιτιστική κατασκευή ή τόσο επιτακτική ανάγκη όπως είναι η τροφή;
Α.Π. Είναι μια μάλλον φορεμένη ανάγκη και έχει να κάνει περισσότερο με την εξέλιξη της νοημοσύνης.
Σ.Γ. Από τη στιγμή που ονοματίστηκε, δημιουργήθηκε και η ανάγκη. Αχ, πώς να απαντήσουμε σε όλα αυτά; Προσπαθώ να καταλάβω και δεν τα καταφέρνω το πώς είναι δυνατόν να ένιωσα παράφορο έρωτα για έναν άνθρωπο και τώρα δεν θέλω να τον βλέπω – μπορώ να πω πως έχω φτάσει στα όρια του μίσους. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον έρωτα; Πώς μπορούν να εξηγηθούν τα συναισθήματα που ένιωθα τότε;
Α.Π. Το κακό ή το καλό είναι πως ο έρωτας είναι παιχνίδι για δύο. Οπότε μιλάμε για συναισθηματική νοημοσύνη, για το ρόλο του χρόνου, για περιοχές εμπιστοσύνης. Ο έρωτας για μένα είναι ο τρόπος να μοιράζεσαι.
Σ.Γ. Τώρα που μιλάμε, συνειδητοποιώ, πως η λέξη «ατύχημα» που ακούσαμε σε λαϊκό τραγούδι περιγράφει τον έρωτα εξαιρετικά. Δύο κόσμοι συγκρούονται και το αποτέλεσμα μοιάζει με την εικόνα ενός τρακαρίσματος.
Μιλώντας για τον έρωτα χρησιμοποιήσατε πολλές φορές τη λέξη εμπιστοσύνη. Γι’ αυτό οδηγηθήκατε σε μια «χορογραφημένη» παράσταση και στους Rootless Root; Το λέω γιατί στο χορό ο ένας εμπιστεύεται το σώμα του στον άλλο.
Α.Π. Δεν είναι τυχαίο, αν σκεφτείς πώς συναντηθήκαμε μαζί τους ειδικά σε αυτή την παράσταση. Γιατί εκτός από ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό ζευγάρι, είναι και τόσο ερωτευμένοι μεταξύ τους, συνεχώς συμπληρώνει ο ένας τον άλλο... Η Λίντα τον Josef και το αντίστροφο.
Σ.Γ. Αχ, πόσο θα ήθελα να είμαι η Λίντα Καπετανέα (γέλια). Σκεφτήκαμε πως αυτοί οι δύο άνθρωποι, των οποίων θαυμάζουμε τη δουλειά τους, θα μπορούσαν να αναδείξουν ακόμη καλύτερα τη συγκρουσιακή κατάσταση του έρωτα. Και, ναι, είναι μια ερωτική διαδικασία ο χορός, καθώς πρέπει να μάθεις πόσα αντέχει το σώμα του άλλου και αυτός τη δική σου δύναμη. Επιπλέον, όταν το σώμα βρίσκεται σε μια δυναμική θέση ο ηθοποιός χρειάζεται λιγότερη προσπάθεια να εξηγήσει το λόγο. Μπορώ να «μεταφράσω» καλύτερα το λόγο όταν εμπιστεύομαι το σώμα μου.
Α.Π. Οδηγηθήκαμε στα παιδιά και από μια διάθεση εντιμότητας απέναντι σε ένα κείμενο που δεν είναι εύκολο να ειπωθεί και στο οποίο νιώθαμε εγκλωβισμένοι. Θέλαμε να συνδυάσουμε την υπομονή του λόγου και την υπομονή του σώματος. Όπως θέλουμε να νιώσει το ίδιο καλά και αυτός που δεν βλέπει και αυτός που δεν ακούει. Να μπορούν να μοιραστούν την ίδια ιστορία.
Τελικά αξίζει τόσος κόπος για μόνο 4 παραστάσεις;
Α.Π. Σε αυτό που καταλήγουμε είναι πως είτε κάνεις παράσταση για μια ημέρα είτε για μια σεζόν πρέπει να μπαίνεις με το ίδιο πάθος.
Σ.Γ. Προσωπικά έχω και ένα κέρδος επιπλέον που θέλω να το δω κάπου καταγεγραμμένο. Μου κάνει πάρα πολύ καλό η συνάντησή μου με τον Αργύρη. Είμαι ένας άνθρωπος που δουλεύει μόνο με κουτάκια. Ο τρόπος που δουλεύει εκείνος με υποχρεώνει να τα εγκαταλείψω. Από τη μια αυτό με φοβίζει αλλά από την άλλη νιώθω ειλικρινά απελευθερωμένη, καθώς έχω δίπλα μου έχω έναν άνθρωπο που εμπιστεύεται το ένστικτό του.
Α.Π. Τι ωραίο να μπορείς να δημιουργείς εσύ τις συνθήκες για το πώς και με ποιους θέλεις να δουλεύεις. Τελικά μόνο αν σταγγαλιστείς, αν ματώσεις, αν κουραστείς, μπορείς να κερδίσεις κάτι.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
13°
