Ο συνθέτης Αλέξανδρος Γκόνης αναζητά την αρμονία ανάμεσα στη μουσική, τον λόγο και τη σιωπή.
Ο Αλέξανδρος Γκόνης, ένας από τους πιο ανήσυχους συνθέτες της νέας γενιάς, παρουσιάζει ένα αφιέρωμα στη μουσικότητα του λόγου και στην προσωδία της μουσικής στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο ΚΠΙΣΝ, σε συμπαραγωγή με την Big Olive. Με τη συναυλία «Οι Υποβολείς», που θα παρουσιαστεί στις 18 και 19 Οκτωβρίου, ο ταλαντούχος συνθέτης μάς προσκαλεί σε ένα ιδιαίτερο μουσικό ταξίδι, όπου η μουσική των Φρανσουά Κουπρέν και Κλάουντιο Μοντεβέρντι, η ποίηση του Εουτζένιο Μοντάλε και οι δικές του πρωτότυπες συνθέσεις συναντιούνται σε μια λεπτή ισορροπία λόγου και ήχου.
Η συναυλία «Οι υποβολείς», σε σύλληψη, ενορχήστρωση και μουσική διεύθυνση του Αλέξανδρου Γκόνη, απαρτίζεται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος της συναυλίας γεφυρώνει τη φωνητική μουσική δωματίου του γαλλικού μπαρόκ με την ποίηση του 20ού αιώνα, ενώ δεύτερο μέρος αποτελείται από δέκα πεντάφωνα μαδριγάλια του Μοντεβέρντι και πέντε ακόμη ποιήματα του Μοντάλε. Την εικαστική επιμέλεια σκηνής υπογράφει ο Κωνσταντίνος Πίττας. Ερμηνεύουν οι υψίφωνοι Μαριέττα Σαρρή και Ειρήνη Μπιλίνη-Μωραΐτη και η ηθοποιός Κατερίνα Πατσιάνη. Στη σκηνή τους πλαισιώνει ένα κουαρτέτο εγχόρδων, αποτελούμενο από τους Ρεζάρτα Κρούγια (βιολί Ι), Δημήτρης Κουζής (βιολί ΙΙ), Φαίδων Βρυνιώτης (βιόλα), Σοφία Ευκλείδου (βιολοντσέλο).
«Οι Υποβολείς», όπως τους ονομάζει ο ίδιος, είναι εκείνοι οι αόρατοι συνοδοιπόροι που μας ψιθυρίζουν τη στιγμή της σιωπής — οι δάσκαλοι, οι ποιητές, οι μουσικοί που μας υπενθυμίζουν τη δύναμη της μνήμης και της συγκίνησης. «Με αυτή τη συναυλία τιμούμε τους ανθρώπους που, με το έργο τους, έχουν φροντίσει για μια αέναη συντροφιά. Τραγουδάμε τη μουσική όπως τη σφυρίζουμε κατεβαίνοντας τη σκάλα, αρθρώνουμε τον λόγο όπως τον μουρμουρίζουμε περπατώντας στον δρόμο και θέλουμε να είμαστε –σ’ αυτή την απαιτητική ανεμελιά– πιστοί», υπογραμμίζει ο συνθέτης.
Με σπουδές στο βιολοντσέλο, τη σύνθεση και τη διεύθυνση ορχήστρας στην Αθήνα και τη Χάγη, και μια πολυσχιδή πορεία στο θέατρο και τη σύγχρονη μουσική σκηνή, ο Αλέξανδρος Γκόνης ανήκει στη νέα γενιά δημιουργών που αντιμετωπίζουν τη μουσική όχι ως επάγγελμα, αλλά ως τρόπο ζωής. Μέσα από τη συζήτησή μας, μιλά για τη μουσικότητα του λόγου, για τη χαρά του να είσαι «υπηρέτης» των μεγάλων δημιουργών, και για την ανάγκη να ξαναβρούμε τη σιωπή ως δημιουργική πράξη.
Ο συνθέτης Αλέξανδρος Γκόνης μιλάει για τη μουσική του και τους «Υποβολείς» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
Πώς γεννήθηκαν «Οι υποβολείς»; Ο Κουπρέν, ο Μοντάλε και ο Μοντεβέρντι είναι «Οι υποβολείς». Αυτοί που μας σώζουν τη στιγμή μίας αδράνειας. “Oι θεράποντες ιατροί μπροστά στο ιερό χτύπημα του παρόντος”. Μου κράτησαν συντροφιά, με δίδαξαν και μου συμπαραστάθηκαν. Τους οφείλω πολλά. Δεν γέννησα εγώ την ιδέα για τη συναυλία αλλά εκείνοι.
Τι σημαίνει για εσάς η «μουσικότητα του λόγου» και πώς την υπηρετεί η μουσική σας; Η μουσικότητα του λόγου είναι το αντίστροφο, αλλά με ίδια αξία, από την προσωδία της μουσικής. Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Με γνώμονα αυτή τη σκέψη, κανείς μπορεί να χειρίζεται τη μουσική αλλά και το λόγο σαν να είναι το ίδιο, που πιστεύω πως είναι.
Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στην πίστη στο πρωτότυπο υλικό και στην ανάγκη για προσωπική δημιουργία; Η προσωπική δημιουργία δεν είναι απαραίτητο να ξεκινάει μόνο σε ένα άγραφο χαρτί. Δεν συνθέτουμε μόνο όταν γράφουμε μουσική αλλά και όταν παίζουμε. Η ερμηνεία που σμιλεύουμε για ένα έργο υπάγεται στα πλαίσια της σύνθεσης.
Ως συνθέτης και ενορχηστρωτής, πού νιώθετε ότι βρίσκεται η δική σας «φωνή» ανάμεσα σε αυτούς τους σπουδαίους μουσικούς; Χαίρομαι να είμαι ο υπηρέτης τους, ο οποίος όμως παίρνει και κάποιες πρωτοβουλίες παραπάνω χωρίς να τους ρωτάει. Είναι μια σχέση παιχνιδιάρικη.
Στην εποχή των ταχύρρυθμων ήχων και των playlists, τι σημαίνει για εσάς να παρουσιάζετε ένα έργο που ζητά από τον ακροατή χρόνο, προσοχή και σιωπή; Το να μπορούμε να δημιουργούμε ένα ησυχαστήριο μέσα στον κόσμο είναι τόσο απαραίτητο όσο αναγκαία είναι η όαση στην έρημο. Το ότι ζούμε μέσα σε ένα πλαίσιο μεγάλων ταχυτήτων δε σημαίνει πως δεν έχουμε ανάγκη την ενδοσκόπηση. Ό,τι ζητά από τον ακροατή χρόνο, σιωπή και προσοχή του ζητά ουσιαστικά να κάνει αυτό που και ο ίδιος έχει ανάγκη.
Ως συνθέτης της νέας γενιάς, αισθάνεστε ότι υπάρχει κοινό που διψά για νέα συμφωνική ή χορωδιακή μουσική; Πιστεύω πως ελάχιστοι άνθρωποι διψούν για κάτι τέτοιο. Στη μεγάλη εικόνα είναι φυσικά μειονότητα. Όμως, εμείς που αναλαμβάνουμε την ευθύνη να παρουσιάζουμε κάτι, έχουμε το χρέος να μιλήσουμε από καρδιάς και όχι από τη θέση του «ειδικού». Δεν έχει καμία γοητεία αυτό. Πρέπει να βρούμε τον τρόπο να είμαστε μια πηγή με καθαρό, και δροσερό νερό. Τότε κάποιοι ίσως ξαναπεράσουν απ’ τα μέρη μας. Το να χρησιμοποιούμε τις αυθεντίες του παρελθόντος για να δείξουμε ότι κάνουμε κάτι σπουδαίο, χωρίς να κουραζόμαστε ουσιαστικά πάνω στην προσωπική αλλά και συλλογική δουλειά, πιστεύω πως ξενίζει αρκετά στους ακροατές και νιώθουν σαν να τους δασκαλεύουν. Όποιος κάνει κατάθεση προσωπικού κόπου και αγάπης, μεταφέρει αυτή την «ανεξήγητη» ενέργεια που, με μορφή αόρατης χρυσής κλωστής, δένει ακροατές και ερμηνευτές. Πρέπει δυστυχώς να κουραστούμε! Το νερό της Ιπποκρήνης είναι ο ιδρώτας μας.
Αλέξανδρος Γκόνης
Προσωπικά, ποια ήταν η στιγμή που συνειδητοποιήσατε ότι η μουσική δεν είναι απλώς τρόπος έκφρασης αλλά τρόπος ζωής; Η μουσική όπως και κάθε ποιητικό επάγγελμα, σε κάνει περισσότερο να δραπετεύεις παρά να εκφράζεσαι ή να απελευθερώνεσαι. Είναι μια ανάσα εκεί που την έχεις ανάγκη - την ώρα που η Ζωή κυλάει όπως είναι και όπως μόνο εκείνη ξέρει να κυλάει.
Σας ενδιαφέρει περισσότερο το συναίσθημα ή η δομή στη μουσική; Το ένα δυστυχώς δεν μπορεί χωρίς το άλλο. Όπου το δέντρο και οι ρίζες του.
Αν μπορούσατε να «υποβάλετε» εσείς κάτι στο κοινό, τι θα ήταν αυτό; Μια αίσθηση, μια σκέψη ή μια σιωπή; Πολλά ωραία ανθίζουν στη σιωπή. Όπως μια ωραία σκέψη και μια ωραία αίσθηση.
Τι ρόλο παίζει η πόλη —η Αθήνα, οι χώροι της, οι ήχοι της— στη δική σας μουσική σκέψη; Η Αθήνα είναι μια πόλη με διαφορετικές παραδόσεις σε σχέση με τη Μπαρόκ μουσική την οποία παίζουμε για πάνω από το μισό μας πρόγραμμα. Αυτό όμως, σε καμία περίπτωση δεν είναι εμπόδιο για τη δημιουργία ετερόκλητων μεταξύ τους πραγμάτων. Ίσα, ίσα. Η Αθήνα είναι πόλη ποιητική και η αύρα της ποίησης είναι ο συνδετικός κρίκος όλων των τεχνών.
Info
Συναυλία «Οι υποβολείς» Βασισμένη σε μουσική των Φρανσουά Κουπρέν και Κλάουντιο Μοντεβέρντι και σε ποίηση του Εουτζένιο Μοντάλε 18, 19 Οκτωβρίου 2025 Ώρα έναρξης: 20.30 (Κυριακή: 19.30) Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ Συμπαραγωγή με την Big Olive Πληροφορίες - εισιτήρια: www.nationaloperagr
Με το νέο του άλμπουμ «Ανάμεσα» ανανεώνει το ελληνικό τραγούδι. Πριν βρεθεί «Ανάμεσα σε φίλους» στο Παλλάς, ταξιδέψαμε μαζί του ακούγοντας και μιλώντας
