11.000 Strings: Ένα ηχητικό δάσος από 50 πιάνα στη Νέα Υόρκη

Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο εργοστάσιο πιάνων Hailun στην Κίνα, ο Πέτερ Πάουλ Κάινραθ παρατήρησε μια αίθουσα γεμάτη με 100 πιάνα να παίζονται ταυτόχρονα από μηχανές για τον έλεγχο ποιότητας πριν από την αποστολή τους.

Η εκκωφαντική αυτή εμπειρία τον ενέπνευσε τόσο, που κάλεσε τον Αυστριακό συνθέτη Γκέοργκ Φρίντριχ Χάας για να του προτείνει να δημιουργήσει κάτι εμπνευσμένο από αυτό, και την επόμενη κιόλας μέρα, ο Χάας του απάντησε ότι, αν του έφερνε 50 πιάνα, θα συνέθετε ένα έργο.

Το αποτέλεσμα ήταν η σύνθεση 11.000 Strings, που παρουσιάζεται στο Park Avenue Armory της Νέας Υόρκης έως τις 7 Οκτωβρίου. Το έργο περιλαμβάνει 50 πιανίστες που παίζουν 50 πιάνα Hailun, όλα συντονισμένα σε ελαφρώς διαφορετικές συχνότητες. Μαζί με ένα 25μελές σύνολο μουσικών, δημιουργούν ένα «ηχητικό δάσος», όπως το περιγράφει το New York Magazine.

Το κοινό κάθεται στο κέντρο της αίθουσας Drill Hall των 5.000 τ.μ., ενώ γύρω του σχηματίζεται ένας κύκλος από τα 50 πιάνα. Δεν υπάρχει μαέστρος· οι μουσικοί εκτελούν το έργο ακολουθώντας μια ψηφιακή παρτιτούρα που γυρίζει μόνη της τις σελίδες για να κρατά τον ρυθμό.

Η εμπειρία, σύμφωνα με τους New York Times, μοιάζει «σαν να μπαίνεις σε μια κυψέλη ή να σε περιτριγυρίζουν αόρατα πνεύματα που κινούνται συνεχώς».

Το έργο αποτυπώνει τη διαχρονική αφοσίωση του Χάας στη μικροτονικότητα - τη χρήση διαστημάτων μικρότερων από τα ημιτόνια της δυτικής μουσικής. Κάθε πιάνο στο 11.000 Strings είναι κουρδισμένο δύο «cents» πιο ψηλά από το προηγούμενο, τη μικρότερη διαφορά που μπορεί να αντιληφθεί το ανθρώπινο αυτί.

Η διαδικασία κουρδίσματος διαρκεί περίπου 20 ώρες για όλα τα πιάνα, σύμφωνα με τη Σίσι Γε, καλλιτεχνική διευθύντρια της Hailun. Οι τεχνικοί χρησιμοποιούν την εφαρμογή TuneLab για να πετύχουν την απόλυτη ακρίβεια.

Μεταξύ των 50 πιάνων και των οργάνων της ορχήστρας, ο συνολικός αριθμός χορδών που ακούει το κοινό ξεπερνά τις 11.400. Ο Χάας εξηγεί πως ο τίτλος «11.000 Strings» αποσκοπεί στο να αποδώσει «την αίσθηση της πολυπλοκότητας του ήχου».

Ο Χάας συνέθεσε το έργο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ βρισκόταν σε απομόνωση στο Μαρόκο μαζί με τη δημιουργική του σύντροφο και σύζυγο, Μολένα Γουίλιαμς-Χάας. «Μου έδωσε κάτι να προσμένω», είπε, «τη στιγμή που θα μπορούσαμε ξανά να παίξουμε μπροστά σε κοινό».

Η πρεμιέρα του 11.000 Strings πραγματοποιήθηκε το 2023 στο Μπολζάνο της Ιταλίας, με πιανίστες από ωδεία και την ορχήστρα Mahler Academy. Έκτοτε παρουσιάστηκε σε διάφορα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, ενώ η παράσταση στο Park Avenue Armory σηματοδοτεί την πρεμιέρα του στη Βόρεια Αμερική.

«Όταν το άκουσα για πρώτη φορά, σχεδόν δάκρυσα», παραδέχτηκε ο Κάινραθ. «Η πιο κοντινή εμπειρία που μπορώ να συγκρίνω είναι η πρώτη φορά που μπήκα σε αεροπλάνο».

(Με πληροφορίες του Smithsonian magazine)