Η Μόνικα Καμπασελέ μιλάει στην Athens Voice για τον «Γκρεκοφουτουρισμό», λίγο πριν το live της στο Half Note Jazz Club, την Πέμπτη 23 Νοεμβρίου 2023.
Ο μπαμπάς της Κονγκολέζος και η μαμά της Ελληνίδα. Η Μόνικα Καμπασελέ μεγάλωσε στην Αλεξανδρούπολη και φοίτησε στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με πρώτο πτυχίο στη Φιλολογία και μεταπτυχιακό στο πρόγραμμα Τζαζ και Νέες Τεχνολογίες, το οποίο ολοκλήρωσε στο Παρίσι όπου διαμένει τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Αγαπάει τη Σωτηρία Μπέλλου αλλά και τα παραδοσιακά που χόρευε στον σύλλογο ως παιδί. Δεν μπορεί να παίξει μουσική με κάποιον που δεν συμπαθεί, γι' αυτό έφτιαξε ένα μουσικό σχήμα με τέσσερις βιρτουόζους γάλλους φίλους της. Βρίσκονται στην Ελλάδα για τα παρουσιάσουν τον πρώτο προσωπικο της δίσκο, με τίτλο «Grecofuturisme», που κυκλοφόρησε από τη γαλλική εταιρεία Art District Music. Λίγο πριν την τελευταία τους συναυλία στο Half Note Jazz Club, την Πέμπτη 23 Νοεμβρίου 2023, μιλάει στην Athens Voice.
Πες μου μια παιδική ανάμνηση που σε συντροφεύει.
Μεγάλωσα σε καλλιτεχνική οικογένεια, παρόλου που οι γονείς μου δεν ήταν επαγγελματίες μουσικοί. Η μαμά μου τραγουδούσε και ήταν ποιήτρια, ενώ ο μπαμπάς μου έπαιζε κιθάρα, κρουστά, συμμετείχε και διηύθυνε χορωδίες. Μας άρεσε πολύ να έχουμε κόσμο στο σπίτι, οπότε όταν είχαμε καλεσμένους τραγουδήσουμε όλοι μαζί. Οι γονείς μου σπούδασαν και γνωρίστηκαν στο Παρίσι οπότε όταν έρχονταν οι γάλλοι φίλοι τους τραγουδούσαμε όλοι μαζί γαλλικά τραγούδια. Θυμάμαι όταν ήμουν πολύ μικρή η μαμά μου με έβαζε να τραγουδάω συνέχεια το «Μήλο μου κόκκινο» γιατί ήταν το μόνο που ήξερα απ’ έξω.
Ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με τη μουσική;
Τα πρώτα μουσικά μου ακούσματα ήταν ρεμπέτικα από την μαμά και κονγκολέζικη μουσική από τον μπαμπά. Όταν ήμουν στο δημοτικό συνέθετα τραγούδια στο μεταλλόφωνο που είχαμε στο σχολείο και σε ένα μικρό αρμόνιο του μπαμπά μου και οι γονείς μου με έγραψαν σε μαθήματα πιάνου. Συνέχισα τα μαθήματα για έξι χρόνια αλλά δεν μελετούσα όσο έπρεπε, γιατί εγώ το μόνο που ήθελα να παίζω με τους φίλους μου. Ύστερα από χρόνια στις προπτυχιακές μου σπουδές στην Αθήνα, άρχισα να παίζω με μικρότερα ερασιτεχνικά και στη συνέχεια επαγγελματικά σύνολα. Από την αρχή με μάγεψε η τζαζ και έμεινα πιστή σε αυτή μέχρι και σήμερα.
Τότε ήταν που κατάλαβες ότι ήθελες να ασχοληθείς επαγγελματικά με τη μουσική;
Όταν ξεκίνησα στο κουαρτέτο του Σεραφείμ Μπέλλου, με την Ξένια Ντάνια και τον Παντελή Μπενετάτο, παίζαμε σχεδόν κάθε εβδομάδα σε κάποια σκηνή λάιβ και κάναμε διάφορες περιοδείες στα νησιά. Εκεί άρχισα να διευρύνω το ρεπερτόριο μου και να εντάσσομαι πιο πολύ στη μουσική σκηνή. Εκεί που αντιλήφθηκα όμως πως είμαι φτιαγμένη για αυτό και άρχισα να νιώθω πιο πολύ ο εαυτός μου, ήταν στα jam sessions. Θυμάμαι πήγαινα στην Αφρικάνα στο Γκάζι και ένιωθα πως είχα βρει τον σκοπό μου, τι θα προσφέρω στην κοινωνία.
Πώς κατέληξες στο Παρίσι λοιπόν;
Ξεκίνησα μετά την Φιλολογία ένα μεταπτυχιακό με τίτλο «Τζαζ και νέες τεχνολογίες» κι έκανα ένα εξάμηνο ανταλλαγή Erasmus στο Παρίσι με αντικείμενο τη μουσικολογία. Από τότε και τα τελευταία τέσσερα χρόνια ζω εκεί.
Πιστεύεις ότι το να μην είχες κάνει σπουδές πάνω στη μουσική από παιδί σε έχει δυσκολέψει στην πορεία σου σε αυτό το επάγγελμα και κυρίως στο κομμάτι της σύνθεσης;
Σίγουρα είχε και τα συν και τα πλην του. Με το να έχω μια ανεξάρτητη πορεία ανέπτυξα μια ελευθερία στη μουσική και μια πιο «προφορική» μετάδοση, χωρίς να είχα τις απαραίτητες γνώσεις. Δεν ήμουν όμως ικανοποιημένη γιατί όταν έπαιζα με διαφορετικά σύνολά δεν καταλάβαινα τα πάντα, για αυτό και όταν ήρθα στο Παρίσι γράφτηκα σε ένα ωδείο. Στη Γαλλία έχουν πολύ διαφορετική παράδοση στη μουσική, είναι πολύ πιο μεθοδικοί, και τα παιδιά πηγαίνουν στο ωδείο από πολύ μικρή ηλικία. Όσο και να δυσκολεύτηκα η θεωρία μαθαίνεται, ενώ ο αυτοσχεδιασμός, η ελευθερία και οι ιδέες καλλιεργούνται πολύ πιο δύσκολα.
Πες μας λίγα λόγια τη ζωή στο Παρίσι και την απόφαση να κάνετε αυτή την περιοδεία.
Το σχήμα με το οποίο κάνουμε την περιοδεία στην Ελλάδα, είναι το βασικό μου σχήμα στη Γαλλία. Είμαι πάρα πολύ χαρούμενη που καταφέραμε να κάνουμε αυτό το βήμα γιατί ήθελα πάρα πολύ το ελληνικό κοινό να γνωρίσει τη δουλειά μας. Φυσικά στο Παρίσι συμμετέχω και σε άλλα σχήματα, είναι απαραίτητο κατά τη γνώμη μου αυτό για κάθε μουσικό. Επίσης μου αρέσει να πειραματίζομαι και με άλλα είδη τζαζ. Με τη μπάντα του «Grecofuturism» παίζουμε τουλάχιστον μια φορά το μήνα στο Παρίσι. Έχω και το «Elektre», ένα τρίο με δύο φωνές και μπουζούκι, όπου ενορχηστρώνουμε ρεμπέτικα με ηλεκτρονική μουσική και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά πολύ ιδιαίτερο.
Τι σε γοητεύει στο παραδοσιακό τραγούδι; Στο πάντρεμα παραδοσιακής μουσικής και τζαζ, οι δομικές διαφορές των ιδιωμάτων δεν σε περιόρισαν;
Η γέννηση του project ήταν με αφορμή την παρουσίαση της διπλωματικής μου στο μεταπτυχιακό, όπου έπρεπε να συνδέσω τη τζαζ με νέες τεχνολογίες. Έτσι εμπνευσμένη από τις ρίζες μου ήθελα να έχει μια ελληνική, αλλά και μια κογκολεζικη ταυτότητα. Αγαπάω πολύ τα ρεμπέτικα και την ελληνική μουσική, γιατί η μαμά μου άκουγε Σωτηρία Μπέλλου και Χατζηδάκι. Μου έπαιρνε όταν ήμουν μικρή τα δισκάκια και τα άκουγα τόσες πολλές φορές που τα μάθαινα απ έξω. Στα χρόνια του προπτυχιακού μου έπαιζα με τους φίλους μου σε ταβέρνες στην Αλεξανδρούπολη και περνούσαμε υπέροχα. Το ιδίωμα όμως παρόλο που είναι πλούσιο με ικανοποιούσε μερικά γιατί δεν άφηνε στην φωνή τον χώρο που ήθελα να αναπτυχθεί. Στον δίσκο για να είμαι ειλικρινής έκανα ότι ήθελα, δεν κάθισα να σκεφτώ αν ταιριάζει και να αναρωτηθώ αν είναι τζαζ. Αφήσαμε χώρο για εναλλαγές και για αυτοσχεδιασμό και θα μπορούσε να θεωρηθεί μοντέρνα τζαζ. Και από θέμα ήχων αν το πάρουμε, έχω στη σκηνή ένα μηχάνημα που καταγράφει τη φωνή και την επαναλαμβάνει. Αυτή η κυκλικότητα και η επανάληψη υπάρχει και στα δύο είδη.
Πώς βιώνεις το γαλλικό κοινό;
Το Παρίσι είναι μια πολυπολιτισμική πόλη όπου συναντιούνται πάμπολλες κουλτούρες και μουσικές. Τι είδος μουσικής που παίζουμε επειδή θεωρείται εξωτικό έχει πολύ πέραση, ίσως και πιο πολύ από ότι έχει στην Ελλάδα. Το κοινό της Αλεξανδρούπολης που μόλις παίξαμε βέβαια, μας υποδέχτηκε πολύ εγκάρδια και τους φάνηκε πολύ πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα η ιδέα μας.
Και μιας και λέμε για φουτουρισμό, αν μπορούσες να τηλεμεταφερθείς στο χρόνο, θα πήγαινες στο μέλλον;
Φυσικά θα ήταν η πρώτη μου επιλογή. Δεν μου αρέσει να λέω ότι το παρελθόν ήταν καλύτερο και να μοιρολατρώ. Με διακατέχει μια θετικότητα για το μέλλον και αυτή η ιδεολογία με βοηθάει γενικότερα στη ζωή μου.
Ποια είναι η κινητήριος δύναμη για σένα, ο λόγος που ξυπνάς το πρωί και λες στον εαυτό σου, «πάμε πάλι!»;
Η μουσική και η αγάπη μου για αυτή. Είναι η θρησκεία μου. Το επάγγελμα του μουσικού δεν έχει να κάνει αμιγώς μόνο με την τέχνη, έχει και πολλά διαδικαστικά και γραφειοκρατικά κομμάτια που δεν βλέπει κανείς. Στο τέλος της ημέρας φαίνονται όλα μικρά και αμελητέα όμως.
Ποιο είναι το soundtrack της ζωής σου, δηλαδή ένα τραγούδι που σε περιγράφει;
Ένα παραδοσιακό νησιώτικο που τραγουδούσα στις ταβέρνες με τους φίλους μου. «Ανάθεμα τον αίτιο» λέγεται και φέρει μαζί του πολλές παιδικές αναμνήσεις. Στο δίσκο συνδέεται με μια άλλη τζαζ επιρροή, μια αγαπημένη μου Αμερικανίδα τραγουδίστρια την Jazzmeia Horn και πιο συγκεκριμένα το τραγούδι της «Love and Liberation».
Για το τέλος, ποια ερώτηση θα ήθελες να σου κάνει κάποιος και δεν στην έχει κάνει ποτέ κανείς;
Τι αισθάνομαι πάνω στη σκηνή. Θα ήθελα πολύ να μπορούσα να εκφράσω ακριβώς αυτό που βιώνω. Νιώθω ότι σταματάει ο χρόνος και είναι το μόνο μέρος που αισθάνομαι τόσο στο παρόν, χωρίς άγχη. Μου φαίνεται πολύ γοητευτικό ότι είμαστε όλοι μαζεμένοι εκεί για τη μουσική, με κοινό σκοπό, και ας περνάει ο χρόνος πιο γρήγορα από ό,τι θα ήθελα.
25°
