24 ώρες ευτυχίας στη Στέγη

Το σύγχρονο οικονομικό σύστημα δοκιμάζεται και ένα βασικό ερώτημα ανακύπτει: Μπορούμε να ζήσουμε χαρούμενοι μέσα σε αυτό; Το διεπιστημονικό πρότζεκτ «Happiness Machine: 24 ώρες ευτυχίας με το Klangforum Wien» περιστρέφεται γύρω από το εναλλακτικό οικονομικό μοντέλο που πρότεινε ο Christian Felber με την «Οικονομία για το Κοινό Καλό» (“Economy of the Common Good”).

Για να κατανοήσουμε καλύτερα το θέμα του 24ωρου event που θα μας κάνει να βγάλουμε ξανά από την ντουλάπα τα sleeping bags που γύρισαν από τις παραλίες και να τα απλώσουμε στους χώρους της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, ας δούμε τι είναι η «Οικονομία για το Κοινό Καλό». Πρόκειται για ένα βιώσιμο εναλλακτικό οικονομικό μοντέλο που αποσκοπεί στην κοινωνική συνοχή, σύμφωνα με τις διακηρύξεις της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, με απώτερο στόχο να συμπεριληφθεί στο ευρωπαϊκό και κατόπιν στα εθνικά νομικά πλαίσια.

Η παράσταση ξεπερνάει τα στενά πλαίσια της κλασικής συναυλίας, με έναν μαραθώνιο μουσικής που διαρκεί 24 ώρες, και με ταυτόχρονη προβολή ταινιών από το βράδυ της Παρασκευής 1 Νοεμβρίου έως το βράδυ του Σαββάτου 2 Νοεμβρίου 2019 σε διάφορους χώρους στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Δέκα κινηματογραφίστριες και δέκα συνθέτριες από την Ευρώπη ενώνουν τις δυνάμεις τους και δημιουργούν δέκα ταινίες μικρού μήκους γύρω από την πιθανότητα ύπαρξης ενός νέου οικονομικού μοντέλου. Μέσα από ταινίες animation, συναυλίες, παραστάσεις και συζητήσεις, το Klangforum Wien προσκαλεί το κοινό να απολαύσει την τέχνη της μουσικής και, ταυτόχρονα, πυροδοτεί συζητήσεις μεταξύ μουσικών, ερμηνευτών, ομιλητών και καλεσμένων, γύρω από το μέλλον του Δυτικού Κόσμου.

O καλλιτεχνικός διευθυντής του Klangforum Wien, Sven Hartberger μιλά στην ATHENS VOICE και εξηγεί τις αρχές της «Οικονομίας για το Κοινό Καλό», το ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, το κατά πόσο το μοντέλο είναι βιώσιμο σε χώρες με οικονομικό παρελθόν όπως της Ελλάδας, αλλά και για το τι θα δούμε και θα ακούσουμε επί 24 ώρες στη Στέγη.

Κ. Hartberger, μπορεί εύκολα κανείς να βρει στο διαδίκτυο πληροφορίες και επεξηγηματικά βίντεο για να κατανοήσει την «Οικονομία για το Κοινό Καλό», ωστόσο μπορείτε να επιχειρήσετε να μας το κάνετε λίγο πιο λιανά; 
Η «Οικονομία για το Κοινό Καλό» είναι μια εναλλακτική στο τωρινό οικονομικό σύστημα το οποίο φυσικά είναι το καπιταλιστικό. Θέτει στόχους για όλες μας τις οικονομικές δραστηριότητες, σε αντίθεση με το τωρινό οικονομικό σύστημα που αναγνωρίζει μονάχα ένα σκοπό και ενθαρρύνει μία πολύ εγωιστική συμπεριφορά, η οποία λέει – είτε πρόκειται για ένα άτομο ή μία επιχείρηση – «Μη νοιαστείς για τίποτα, απλά προσπάθησε να γίνεις όσο πιο πλούσιος γίνεται!». Η «Οικονομία για το Κοινό Καλό» λέει ότι πρέπει να θέσουμε ένα στόχο για όλες τις οικονομικές μας δραστηριότητες ξεχωριστά και αυτός ο στόχος πρέπει να είναι προς συμφέρον όλων και του πλανήτη, για τις επόμενες γενιές που έρχονται και για εμάς. Αυτό μπορεί μονάχα να επιτευχθεί με συνεργασία και όχι με ανταγωνισμό στο ποιος θα βγάλει τα πιο πολλά λεφτά, κάτι το οποίο δεν έχει κανένα νόημα.

Είναι η πρώτη φορά που έρχομαι σε επαφή με τη θεωρία της «Οικονομίας για το Κοινό Καλό» και μου κάνει εντύπωση που τοποθετείτε την αρχή της αλλαγής πρώτα από τις εταιρίες. Αν αλλάξουν οι εταιρίες και γίνουν πιο βιώσιμες, παράγουν ποιοτικά προϊόντα, παρέχουν ασφαλή και ευχάριστα εργασιακά περιβάλλοντα, θα ευτυχίσουμε ως κοινωνία και ως άτομα. Γιατί πρώτα οι εταιρίες και όχι οι άνθρωποι ως μονάδες; 
Επειδή εσύ κι εγώ ως μονάδες μπορούμε κάνουμε ό,τι θέλουμε, αυτό δε θα αλλάξει τίποτα αν το σύστημα μείνει το ίδιο. Μπορούμε να αγοράζουμε βιώσιμα προϊόντα, μπορούμε να πετάμε λιγότερο με το αεροπλάνο, να κάνουμε εκείνο και το άλλο, αλλά δε θα αλλάξουμε κάτι σε μεγάλη κλίμακα, που είναι η μεγάλη ανάγκη αυτή τη στιγμή. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ξεκινήσουμε με σωστή νομοθεσία. Πρέπει να υπάρχουν κανόνες που να ισχύουν για όλους και να τους υπακούν όλοι, να ακολουθούμε τους ίδιους στόχους που να τους σεβόμαστε, να σεβόμαστε ο ένας τον άλλο, το περιβάλλον. Ένα άτομο που προσπαθεί να αλλάξει τον τρόπο ζωής του είναι ένα δείγμα καλής θέλησης, το οποίο είναι σημαντικό, από μόνο του όμως δε θα φέρει την αλλαγή που επιθυμηθούμε να δούμε.

Δηλαδή πρωτοβουλίες όπως αυτές της Γκρέτα Τούνμπεργκ ή οι Firdays for Future δεν είναι αποτελεσματικές; 
Είναι, φυσικά και είναι, οτιδήποτε κάνουμε είναι με καλή πρόθεση είναι αποτελεσματικό, όπως και οτιδήποτε κάνουμε λάθος έχει κι αυτό ένα αποτέλεσμα. Αν πάρω το αεροπλάνο για παράδειγμα, θα έχω σκεφτεί μόνο τον εαυτό μου, γιατί γνωρίζω ότι έχει κακή επίδραση στο περιβάλλον και στο μέλλον του πλανήτη. Γιατί να μην είμαι με τον ίδιο τρόπο σίγουρος για τα καλά πράγματα που κάνω; Ότι σπρώχνω τα πράγματα προς τη σωστή κατεύθυνση, ότι εκφράζω τη θέλησή μου για αλλαγή, ότι είμαι έτοιμος να προχωρήσω με λιγότερα από όσα έχω σήμερα; Φυσικά και είναι σημαντικό ότι οι νέοι εκφράζονται και μιλούν και εμείς οι μεγαλύτεροι οφείλουμε να τους στηρίζουμε και να τους ενθαρρύνουμε και να τους προσφέρουμε ένα forum σαν το project που τρέχουμε τώρα στην Αθήνα –κάτι για το οποίο είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος– και να νοιώσουν ότι δεν είναι μόνοι. Μην φοβάστε γιατί μπορεί να είμαστε λίγοι, αλλά θα γίνουμε πολλοί.

Με βάση τις πρόσφατες οικονομικές περιπέτειες της Ελλάδας, θεωρείτε ότι είναι μία χώρα που η «Οικονομία για το Κοινό Καλό» θα μπορούσε να έχει εφαρμογή; 
Πρέπει να ξέρετε ότι η Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (EMPL) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποστηρίζει ότι η «Οικονομία για το Κοινό Καλό» θα έπρεπε να είναι ο γνώμονας με βάση τον οποίο να θεσπίζονται οι ευρωπαϊκοί αλλά και οι εθνικοί νόμοι στο μέλλον. Λένε λοιπόν ότι αυτή είναι η πιο σωστή κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να πάμε και αυτό θα βοηθήσει την ΕΕ, τον πλανήτη, τις μελλοντικές γενιές. Συνεπώς ναι, θα ήταν καλό και για την Ελλάδα, όπως και για την Αυστρία π.χ. Θeωρώ ότι συμβαδίζει με αυτά που οι νέοι απαιτούν τώρα, καθώς δεν θα γίνει η αλλαγή στο κλιματικό πρόβλημα αν το αντιμετωπίσουμε ως ένα μεμονωμένο πρόβλημα, αν δεν αλλάξουμε τα πάντα, τον τρόπο που παράγουμε. Το οικονομικό σύστημα είναι η πηγή όλων των περιβαντολλογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή.

Υπάρχει και η θεωρία πως ο πλανήτης από μόνος του έχει μία ημερομηνία λήξης και ότι πολλά από τα φαινόμενα που παρατηρούμε τελευταία ίσως να μην έχουν να κάνουν τόσο με την επιβολή του ανθρώπου πάνω στο περιβάλλον, όσο με τη φυσική ροή της ζωής του πλανήτη. 
Έχει ημερομηνία λήξης ο πλανήτης, αλλά εξ όσων γνωρίζουμε αυτό θα είναι σε δισεκατομμύρια χρόνια αν δεν την επισπεύσουμε, γιατί αυτό κάνουμε αυτή τη στιγμή. Οι πιθανότητες για την ανθρωπότητα να επιβιώσει σε αυτόν τον πλανήτη είναι σε κίνδυνο. Εμείς θα εξαφανιστούμε, ο πλανήτης θα συνεχίσει να υπάρχει και θα υπάρχει ζωή στον πλανήτη ακόμα κι όταν εμείς θα έχουμε φύγει. Ριψοκινδυνεύουμε το ίδιο μας το μέλλον, πέρα από αυτό όμως χάνουμε τόσα είδη, ζώα, πουλιά, έντομα, φυτά, υπάρχουν όλο και πιο λίγα και δεν βλέπω πως ένας άνθρωπος που να έχει τα λογικά του δε μπορεί να φροντίσει για αυτό, να παλέψει αυτό. Ξέρω, έχουμε ακόμα αρκετά έντομα, υπάρχουν πολλά έντομα, αλλά είναι πολύ χαζό να σκεφτόμαστε «Έλα μωρέ, έχουμε την τεχνολογία να το αντιμετωπίσουμε, θα το λύσουν οι επιστήμονες!». Είναι δική μας ευθύνη η επιβίωση των ειδών, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας.

Θέλω να σταθώ λίγο στη βελτίωση των κοινωνικών, αλλά και των προσωπικών σχέσεων μέσω της «Οικονομίας για το Κοινό Καλό». Κάθε μέρα βομβαρδιζόμαστε με ειδήσεις που δείχνουν ότι ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η ομοφοβία έχουν ποτίσει (ή ίσως ποτέ δεν εγκατέλειψαν) τις κοινωνίες μας. Η άκρα δεξιά κερδίζει έδαφος στην Ευρώπη - εδώ στην Ελλάδα ευτυχώς παρακολουθήσαμε τη συντριβή του νεοναζιστικού κόμματος στις τελευταίες εκλογές και τον εξοβελισμό του από την ελληνική βουλή. Οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές αυξάνονται συνεχώς και βρίσκονται σε δραματικά επίπεδα ειδικότερα και μετά την επέμβαση του Ερντογάν στη Συρία. Πώς η «Οικονομία για το Κοινό Καλό» θα καταφέρει να εξαλείψει τις διαφορές, τους πολέμους; 
Το πρόβλημα που θίγεις δείχνει πόσο χρειάζεται να επενδύσουμε στην εκπαίδευση από νεαρή ηλικία. Οι άνθρωποι χρειάζεται πραγματικά να ξέρουν ανάγνωση και γραφή και να γνωρίζουν τι συμβαίνει γύρω τους, έτσι ώστε να μη παρασύρονται από τέτοιου είδους κινήματα όπως είναι το AfD στη Γερμανία ή η Χρυσή Αυγή στη χώρα σας. Η «Οικονομία για το Κοινό Καλό» λέει, υπάρχουν αρκετά λεφτά για εκείνα που πραγματικά χρειαζόμαστε, για να φροντίσουμε τους  νέους και την εκπαίδευσή τους, να φροντίσουμε τους ηλικιωμένους. Πρέπει να τα αξιοποιήσουμε αυτά τα λεφτά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη είναι αποτέλεσμα του ελλείμματος στην εκπαίδευση. Είναι ένα θέμα που θίγουμε έμμεσα, δε λέμε θα κάνουμε αυτό κι αυτό και θα εξαλείψουμε τον ρατσισμό, την ομοφοβία, τα ακραία πολιτικά κινήματα. Αυτό που λέμε είναι ότι πρέπει να εστιάσουμε στην εκπαίδευση.

Καταλαβαίνω ότι είναι μία μακροχρόνια διαδικασία. 
Πρέπει να πιστέψουμε και έχουμε ανάγκη να πιστέψουμε, ότι στο τέλος οι καλές ιδέες θα επικρατήσουν των κακών.

Ας πάμε στο Happiness Machine και τον 24ωρο μαραθώνιο. Γιατί επιλέξατε αποκλειστικά γυναίκες κινηματογραφίστριες και συνθέτριες για την δημιουργία των μικρού μήκους; 
Είναι πολύ απλό. Όταν ξεκινήσαμε τη συζήτηση για ένα νέο οικονομικό σύστημα ήταν προφανές ότι η οικονομία της Ευρώπης κυριεύεται από άντρες. Ακόμα και ο ακαδημαϊκός τομέας. Είναι πραγματικά σοκαριστικό να βλέπει κάνεις πόσο λίγες γυναίκες διδάσκουν στα Πανεπιστήμια. Προσπαθούμε να βρούμε μια εναλλακτική σε αυτό που έχουν κατασκευάσει οι άνδρες. Η αγορά δεν είναι δεν είναι εξαιρετική όπως φύση και δεν είναι φτιαγμένη από το Θεό, αλλά από τους άνδρες. Αυτό μπορεί να αλλάξει. Έτσι πιστεύουμε ότι ήταν μία καλή ιδέα να ακούσουμε τις φωνές των γυναικών πάνω σε αυτό μέσα από τις ταινίες και τη μουσική, εφόσον είναι καταφανώς καταπιεσμένες στην παρούσα οικονομική ζωή, οι υψηλές θέσεις κατέχονται από άνδρες αποκλειστικά.

Θα υπάρχουν δηλαδή και μόνο γυναίκες μουσικοί από το Klangforum Wien, έχω καταλάβει σωστά; 
Όχι, όχι, οι άνδρες ακόμα επιτρέπεται να παίξουν (γέλια). Το Klangforum Wien είναι μια μικτή ορχήστρα.

Φαίνεται η γυναικεία προσέγγιση στα έργα; Υπάρχει διαφορά; Μήπως διέπονται από περισσότερη ενσυναίσθηση; 
Ίσως είναι πιο ζωηρή και ανοιχτή η ματιά τους. Δεν είναι τόσο συνηθισμένες να αποδέχονται μόνο ό,τι ένας στενόμυαλος άνθρωπος μπορεί να δει. Είναι πιο επιφυλακτικές σε πάγιους κανόνες, σε αντίθεση με τους άντρες. Επίσης, τα συναισθήματα είναι πολύ σημαντικά, είναι κάτι στο οποίο δίνουμε πολλή σημασία, στο να επενδύουμε σε αυτά, καθώς τα συναισθήματά μας είναι ευφυή από τη φύση τους.

Τι θα δούμε σε αυτές τις μικρού μήκους; Καταπιάνονται όλες με τις θεωρίες της «Οικονομίας για το Κοινό Καλό»; 
Βασίζονται στην «Οικονομία για το Κοινό Καλό» αλλά θέλαμε οι δημιουργοί να απευθύνουν το ζήτημα με πλήρη ελευθερία. Τις αφήσαμε ελεύθερες να διαλέξουν έναν τομέα με τον όποιο μπορούν να ταυτιστούν ή να διαχειριστούν τις ιδέες με  έναν τρόπο πιο αποσπασματικό, κάτι που οι περισσότερες δημιουργοί.    

Έχετε ξανακάνει παρόμοιο event που να έχει και sleepover; 
Το έχουμε ξανακάνει πριν, στην Κολωνία και το Άμστερνταμ. Οι μουσικοί θα παίζουν όλο το βράδυ χωρίς διάλειμμα. Αυτό δε συμβαίνει συνήθως σε συναυλίες. Η 24ωρη διαμονή δίνει το προνόμιο στο θεατή να διαδράσει με με τους ίδιους ανθρώπους που έχουν δει, όσα κι αυτός, να συζητήσει πράγματα που θα του σκάσουν μέσα στη βραδιά, τις σκέψεις του πάνω σε πράγματα που παρακολούθησε το προηγούμενο βράδυ στο πρωινό. Ακόμα και να κοιμηθεί κανείς κατά τη διάρκεια της βραδιάς είναι όμορφο, δεν είναι πρόβλημα. Δεν πειράζει, ακούς στα όνειρά σου,  παίρνεις τη μουσική μέσα σου και μετά ξυπνάς και είσαι πάλι μέρος όλου αυτού του πράγματος. Θα υπάρχει μουσική, θα υπάρχει σκέψη, θα υπάρχει ενέργεια που θα μας ακολουθήσει την επόμενη μέρα. 

Info: 01-11 – 02-11-2019, δράσεις με ελεύθερη είσοδο και με εισιτήριο 5 — 12 €, για περισσότερα εδώ