Το μεγάλο τριήμερο αφιέρωμα της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στον Demetrio Stratos (Ευστράτιο Δημητρίου, 1945-1979) δεν είναι μόνο φόρος τιμής σε έναν μεγάλο καλλιτέχνη άγνωστο σχεδόν στην ίδια του τη χώρα, αλλά μια μοναδική ευκαιρία για το ελληνικό κοινό να έρθει σε επαφή με την πολυσχιδή προσωπικότητα και το σπουδαίο έργο του Demetrio Stratos, του μοναδικού μουσικού και ερευνητή των ορίων της ανθρώπινης φωνής.
1. Ο Demetrio Stratos αποτελεί τον σημαντικότερο φωνητικό ακροβάτη του 20ού αιώνα, o οποίος στη σύντομη ζωή του εξέλιξε το όργανο της φωνής και ενέπνευσε σημαντικούς επιγόνους, όπως η Ντιαμάντα Γκαλάς ή η Μέρεντιθ Μονκ.
2. Την πρώτη ημέρα του αφιερώματος (7/6) θα εμφανιστεί στην Εναλλακτική Σκηνή η πρωτοπόρος Αμερικανίδα καλλιτέχνης Joan La Barbara σε μια από τις σπάνιες εμφανίσεις της στην Ελλάδα. Περιζήτητη συνθέτης, performer, sound artist και ηθοποιός, η Λα Μπάρμπαρα κατάφερε να επεκτείνει το εύρος της έκφρασης και της τεχνικής μέσα από ένα μοναδικό λεξιλόγιο της πειραματικής τέχνης και της ανορθόδοξης φωνητικής μεθόδου. Η ίδια έχει ερμηνεύσει έργα σπουδαίων συνθέτων όπως οι John Cage, Robert Ashley, Philip Glass, Morton Feldman, Steve Reich, ενώ έχει επηρεάσει αμέτρητους καλλιτέχνες, ανάμεσα τους και η Bjork. Πρόσφατα συμμετείχε και στο soundtrack της ταινίας «Arrival» του πρόωρα χαμένου Ισλανδού συνθέτη Jóhann Jóhannsson.
Mark Hahaney
3. Οι μελέτες και οι ανακαλύψεις του Demetrio Stratos σχετικά με τα όρια του φωνητικού πειραματισμού αποτυπώνονται με χαρακτηριστικό τρόπο στο προσωπικό του άλμπουμ «Metrodora» (1976), το οποίο, ύστερα από ηχητική επεξεργασία, παρουσιάζεται διευρυμένο από το εξαιρετικό σύνολο Metrodora Ensemble (7/6) με πρωτότυπες συνθέσεις για κουαρτέτο εγχόρδων, ηλεκτρικό βιολί, ηλεκτρονικά και video.
4. Η δεύτερη ημέρα (8/6) περιλαμβάνει τις συναυλίες του τρίο του Σάκη Παπαδημητρίου, που από τους πρώτους αναγνώρισε στην Ελλάδα τη σημασία του Demetrio Stratos, και της σπουδαίας Ιταλίδας τραγουδίστριας Cristina Zavalloni με ένα πρόγραμμα κλασσικών τραγουδιών από το ρεπερτόριο του 20ού αιώνα.
5. Κάθε εμφάνιση του Νορβηγικού ντουέτου Sidsel Endresen & Jan Bang προκαλεί αίσθηση. Την τελευταία ημέρα του αφιερώματος (9/6) ένα από τα πιο ασυνήθιστα μουσικά ντουέτα της σύγχρονης Ευρωπαϊκής μουσικής θα δημιουργήσει επί σκηνής συναρπαστικά μουσικά τοπία χρησιμοποιώντας μόνο ένα φυσικό όργανο: την απίστευτη φωνή της Sidsel Endresen.
6. Με ελεύθερη είσοδο για το κοινό θα προβληθούν στην Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ τρία σπάνια ντοκιμαντέρ για την ζωή και το έργο του Demetrio Stratos: «La Voce Stratos» (7/6), «Suonare la Voce» (8/6) και «Notturno Stratos» (9/6). Ώρα έναρξης προβολών: 19.00
7. Στην Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ θα φιλοξενηθεί και η εικαστική εγκατάσταση με τίτλο «Fonogramma» της Θάλειας Ιστικοπούλου, η οποία επιμελήθηκε μαζί με τον Κλαούντιο Κιανούρα και ολόκληρο το αφιέρωμα στον Demetrio Stratos.
8. Στο φουαγέ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα προβληθούν φωτογραφίες από το αρχείο Lelli e Masotti που αποκαλύπτουν τις γνωστές και άγνωστες πτυχές της καριέρας του Demetrio Stratos. Επίσης, θα προβληθεί και μια σειρά φωτογραφιών με τίτλο «Στόματα» που επιμελήθηκε η Μαρίνα Γιώτη.
9. Από τις προβολές video performance στο φουαγέ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το video «To Στόμα» της Ελπίδας Σκούφαλου με τη συμμετοχή της σπουδαίας Ρένης Πιττακή.
10. Στο VIP Lounge της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα μπορείς να γνωρίσεις και να ακούσεις την δισκογραφία του Demetrio Stratos.
Demetrio Stratos
Γεννήθηκε στις 22 Απριλίου του 1945 στην Αλεξάνδρεια από Έλληνες της Αιγύπτου, οι οποίοι το 1957 θα εγκατασταθούν οριστικά στην Κύπρο. Έζησε έως τα 13 του χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όπου σπούδασε πιάνο και ακορντεόν στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών (παράρτημα Αλεξάνδρειας) και την Αγγλική γλώσσα στο British Boys School.
Το 1962 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Μιλάνο της Ιταλίας και γράφτηκε στην Αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου. Το 1963 δημιούργησε το πρώτο του μουσικό συγκρότημα και με την ιδιότητα του πιανίστα/οργανίστα εμφανίστηκε αρχικά στο Casa dello studente Festival του Μιλάνου και έπειτα σε τοπικές παμπ. Ένα τυχαίο γεγονός γίνεται αφορμή να τραγουδήσει. Η εξέλιξη είναι ραγδαία, το ρεπερτόριο από χορευτικό αλλάζει προς soul, blues, rhythm ‘n’ blues, και ο Στράτος σε Demetrio Stratos. Κι ακόμη, από την δεκαετία του ’60 των night club του Μιλάνου (με την ιταλική beat band I Ribelli), στο καθοριστικό και στιβαρό Area - International POPular Group των κατάμεστων σταδίων του ’70.
Οι Area-International POPular Group δημιουργήθηκαν από τον Demetrio και μερικούς ακόμη φίλους του το 1972, ένα σχήμα που έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην Ιταλία της δεκαετίας του ’70. Εκεί, με τους Area, κι έχοντας δίπλα του τον παραγωγό Gianni Sassi, ο Demetrio Stratos, αρχίζει να φέρνει σε πρώτο πλάνο τη φωνή του.
Και είναι οι δίσκοι του με τους Area «Arbeit Macht Frei» (1973), «Caution Radiation Area» (1974), «Crac!» (1975), «Are(A)zione» (1975), «Maledetti» (1976) και «Gli Dei Se Ne Vanno, Gli Arrabbiati Restano!» (1978), που γράφουν έκτοτε ιστορία. Το 1976 ο Demetrio Stratos δίνει διαλέξεις, σχετικές πάντα με τις έρευνές του γύρω από τη φωνή, στο Ινστιτούτο Γλωσσολογίας τους Πανεπιστημίου της Πάντοβα, ενώ κυκλοφορεί και τον πρώτο προσωπικό του δίσκο «Metrodora» (από το όνομα μιας φημισμένης ιατρού της πρώιμης βυζαντινής εποχής).
Οι έρευνες και οι απίστευτες φωνητικές του ικανότητες τον έκαναν παγκοσμίως γνωστό: Το 1978 στη Νέα Υόρκη ως solo voice συνεργάστηκε με τον John Cage για την παράσταση «Events» του Merce Cunningham, με σκηνικά και κοστούμια Jasper Johns και Andy Warhol. Η έρευνα πάνω στη φωνητική και την πειραματική ποίηση τον οδήγησαν στην απελευθέρωση της φωνής του από κάθε φυσικό περιορισμό αποκαθιστώντας το βάθος και την διάσταση της. Το αποτέλεσμα αυτών των ασκήσεων μπορεί κανείς να ακούσει στις συνθέσεις του «Metrodora» και «Cantare La Voce», όπου η φωνή του ακούγεται σαν μουσικό όργανo. Σύμφωνα με τον Daniel Charles, o Demetrio Stratos είναι ο άνθρωπος που κατάτμισε τη μονοφωνία επιτυγχάνοντας όχι μόνο διφωνίες, αλλά τριφωνίες και τετραφωνίες.
Στις 2 Απριλίου του 1979, ο Demetrio Stratos εισάγεται στην πολυκλινική του Μιλάνου και κατόπιν μεταφέρεται στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης, όπου πεθαίνει στις 13 Ιουνίου, μόλις 34 ετών, από λευχαιμία.
Photos Demetrio Stratos: Lelli e Masotti
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στις 7, 8, 9 Ιουνίου. (20.30)
20°
