Δεκέμβριος: Ο «χιονιάς» και η γέννηση του νέου έτους

Όντας ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας του χρόνου, σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, ο Δεκέμβριος είναι και ο πρώτος μήνας του χειμώνα. Από τις 21 Δεκεμβρίου η εποχή αλλάζει «επίσημα» και το κρύο, ακόμα και στην Ελλάδα, αρχίζει να γίνεται πιο αισθητό, ενώ σε πολλά μέρη αρχίζουν οι πρώτες χιονοπτώσεις. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που ο Δεκέμβριος ονομάζεται και «Ασπρομηνάς» ή «χιονιάς». Με τα Χριστούγεννα να πέφτουν κατά την τελευταία του εβδομάδα, ο Δεκέμβρης είναι επίσης ένας μήνας που συμβολίζει την «γέννηση» (του νέου έτους), κάτι το οποίο λίγο-ή-πολύ ισχύει σε όλες τις κουλτούρες και τις θρησκείες του κόσμου.

Καθώς στην αρχαία Ρώμη στις 25 Δεκεμβρίου εορτάζονταν τα Σατουρνάλια, μια γιορτή αφιερωμένη στην γέννηση του «Αήττητου Ηλίου» (Dies Natalis Invicti Solis), η οποία συνέπιπτε με τα Κρόνια και τα Διονύσια των αρχαίων Ελλήνων, τα θεοφάνια του θεού Φοίβου-Απόλλωνα, αλλά και την Γενέθλια Ημέρα του ηλιακού θεού Μίθρα των Ασσυρίων και του Ώρου των Αιγυπτίων, σύμφωνα με τον Πάπα Γρηγόριο Α΄, οι Πατέρες της Εκκλησίας αποφάσισαν να γιορτάσουν την γέννηση του Ιησού Χριστού την ημέρα αυτή για να «μετατραπούν βαθμιαίως αι εορταί των εθνικών εις Χριστιανικάς». Ο συμβολισμός, πέρα από τα επιμέρους ήθη και έθιμα, παραμένει ο ίδιος σε όλους τους παραπάνω εορτασμούς από την αρχαία ιστορία, που συμπίπτουν σχεδόν με το χειμερινό ηλιοστάσιο (21 Δεκεμβρίου).

Καθώς προετοιμαζόμαστε για τις γιορτές, ψωνίζοντας δώρα για τους αγαπημένους μας συγγενείς και φίλους ή οργανώνοντας γεύματα για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, είναι όμορφο να σκεφτόμαστε πως η παράδοση αυτή δεν εμφανίστηκε πριν από εκατό ή διακόσια χρόνια, αλλά είναι μια παράδοση συνυφασμένη, ουσιαστικά, με την εξέλιξη της ίδιας της ανθρωπότητας, και αφορμώμενη από την ανθρώπινη παρατήρηση των κινήσεων των ουράνιων σωμάτων κατά τις διαφορετικές εποχές του έτους. Ο Δεκέμβριος, με τα χιόνια και τα κρύα του, είναι στην ουσία ένας αισιόδοξος μήνας —ένας μήνας αναγέννησης και ελπίδας.