Θεοί του Ουρανού στην ελληνική μυθολογία

Μικρή Άρκτος, Μεγάλη Άρκτος και Αρκτούρος ή Βοώτης.

Μια μυθολογική εκδοχή αναφέρει ότι όταν ήταν νήπιο ο Ζευς δύο πανέμορφες, λαμπρές Νύμφες, η Ελίκη και η Κυνόσουρα τον έκρυψαν σε μια σπηλιά ( Ιδαίον Άντρο) πάνω στην Ίδη της Κρήτης ( Ψηλορείτης). Τον κρατούσαν εκεί ώστε ο πατέρας του, ο Τιτάνας Κρόνος που «τρώει τα παιδιά του» να μην τον βρει και τον καταπιεί όπως είχε κάνει με τα πέντε αδέλφια του Δία: Εστία, Ήρα, Δήμητρα, Ποσειδώνα και Πλούτωνα.

Όταν ο Δίας ενηλικιώθηκε νίκησε τους παλιούς θεούς που κυβερνούσαν άδικα και βίαια τη γη. Ανάμεσα στους ηττημένους και ο πατέρας του Κρόνος. Ο Ζευς πλήρης ευγνωμοσύνης για τις Νύμφες που τον έκρυψαν και τον φρόντισαν, ως αντίχαρη, τις έκανε αθάνατες και τις έβαλε στο βόρειο ουρανό ως υπέρλαμπρους αστερισμούς. Είναι η Μεγάλη και η Μικρή Άρκτος που είναι πάντα ορατές από το βόριο ημισφαίριο της γης και δεν δύουν ποτέ ώστε οι άνθρωποι κοιτάζοντας τις να προσανατολίζονται αυτόματα αφού βλέποντας τις βλέπουν προς τον Βορρά.

Μια άλλη μυθολογική εκδοχή αναφέρει ότι η νύμφη Καλλιστώ που ήταν στην ακολουθία της θεάς Αρτέμιδος, γοητεύθηκε από τον Δία και απέκτησε μαζί του τον Αρκάδα που έγινε ο γενάρχης των Αρκάδων. Η Καλλιστώ και όλες οι νύμφες της Αρτέμιδος είχαν δώσει όρκο αγνότητας στην θεά που κι εκείνη ήταν μια παρθένα θεά (όπως η Αθηνά και η Εστία).

Η Καλλιστώ ήταν η ωραιότερη κοπέλα σ` ολόκληρο τον κόσμο και προς τιμήν της οι διαγωνισμοί κάλους γυναικών αποκαλούνται «καλλιστεία».

Η Άρτεμις οργίστηκε με την Καλλιστώ και την μεταμόρφωσε σε αρκούδα. Ο Ζευς την μετέφερε στον βόρειο ουρανό και έγινε ο τεράστιος αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου. Η ζηλόφθονη Ήρα είχε θυμώσει πολύ με την απιστία του Δία και έξαλλη ζήτησε από τον μεγαλύτερο ποτάμιο θεό Ωκεανό που περιτριγυρίζει όλη τη γη να μην αφήσει ποτέ την Μεγάλη Άρκτο ( Καλλιστώ) να δύσει, να βουτήξει και να δροσιστεί στα νερά του Ωκεανού. Έτσι η Μεγάλη Άρκτος δεν δύει ποτέ, είναι πάντα ορατή στο βόρειο ουρανό. Ο Δίας μεταμόρφωσε τον γιο του και γιο της Καλλιστώς σε λαμπρότατο αστέρι κοντά στη Μεγάλη Άρκτο για να τη συντροφεύει και να την οδηγεί. Το λαμπρότατο αυτό αστέρι είναι ο απλανής αστέρας Αρκτούρος ή Βοώτης παντοτινός συνοδός της άτυχης μητέρας του.

Άλλες μυθολογικές παραδόσεις υποστηρίζουν ότι η Μεγάλη Άρκτος ήταν η άμαξα του Ιασίωνος με τον οποίο η θεά Δήμητρα απέκτησε ένα γιο τον Φιλόμηλο. Ο γιος αυτός της Δήμητρας και του Ιασίωνος είναι ο Βοώτης ή Αρκτούρος, που οδηγεί την άμαξα.

Στην Αττική πίστευαν ότι ο Βοώτης ήταν ο βασιλιάς Ικάριος που ανακάλυψε το κρασί.