Εθνική Λυρική Σκηνή: Όταν ο ρυθμός ενώνει

Ένα νέο πρόγραμμα που απευθύνεται σε ενήλικες 18+ εγκαινιάζουν οι Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Με τον τίτλο «Η τέχνη του ρυθμού», το εργαστήριο αυτό χρησιμοποιεί τον ρυθμό που όλοι έχουμε μέσα μας, ώστε να δημιουργήσει μια κοινή παγκόσμια γλώσσα. Υπό την καθοδήγηση του Γιάννη Παπατζανή, τα εργαστήρια θα ξεκινήσουν τον Οκτώβριο του 2025 και θα ολοκληρωθούν τον Μάιο του 2026, με μια παράσταση μουσικού θεάτρου που θα παρουσιαστεί στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. 

Η τέχνη του ρυθμού στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Ένα πρόγραμμα που έχει δημιουργηθεί εδώ και εννέα χρόνια και το βρίσκουμε στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές της χώρας, έρχεται στην Αθήνα και εντάσσεται στις εκπαιδευτικές δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, οι οποίες μάλιστα προσφέρονται δωρεάν σε ενήλικες. Αφετηρία για όλα είναι ο ρυθμός, που τον έχουμε όλοι μέσα μας. Μέσα από το τραγούδι και την εκτέλεση κρουστών οργάνων (μπεντίρ), οι συμμετέχοντες εξερευνούν τον ρυθμό που έχουν μέσα τους και ενώνουν τις δυνάμεις τους σε κοινές μουσικές δράσεις.

Ας δούμε παρακάτω τι μας ανέφερε για το πρόγραμμα στην Εθνική Λυρική Σκηνή ο Γιάννης Παπατζανής

Σε ποιους απευθύνεται το εργαστήριο; Μπορεί να δηλώσει συμμετοχή κάποιος που δεν έχει μουσικές γνώσεις;
Το πρόγραμμα απευθύνεται και σε ανθρώπους χωρίς καμία μουσική γνώση. Πώς σπάει κανείς τον φόβο του "δεν είμαι μουσικός"; Πώς ο ρυθμός γίνεται κοινό έδαφος»; Άλλωστε, «όλοι έχουμε ρυθμό μέσα μας - η καρδιά χτυπάει, αναπνέουμε, περπατάμε. Ο ρυθμός δεν είναι κάτι που μαθαίνουμε, είναι κάτι που ήδη ζούμε. Το ερώτημα δεν είναι "μπορώ;", αλλά "πώς θα το ξεκλειδώσω;"».

Πώς χρησιμοποιούν το σώμα τους οι συμμετέχοντες για να παράξουν ρυθμό; Και τι ρόλο παίζουν τα κρουστά στον τελικό ήχο;
Στα εργαστήρια ξεκινάμε πάντα από το σώμα, όχι από τη θεωρία, και το μπεντίρ γίνεται η προέκταση του σώματός μας. Επίσης, δημιουργούμε ασφάλεια στην ομάδα. Δεν υπάρχει λάθος, υπάρχει μόνο εξερεύνηση, και όλοι είμαστε ίσοι. Όταν η ομάδα παράγει ήχο μαζί, το ατομικό είναι και συλλογικό. Η μουσική γίνεται κοινό έδαφος καθώς και από μόνη της αποτελεί μία παγκόσμια γλώσσα. Όταν παίζουμε όλοι μαζί, αισθανόμαστε μαζί. Σβήνουν οι ιεραρχίες, το «εγώ» γίνεται «εμείς». Η στιγμή της μεταμόρφωσης συμβαίνει όταν κάποιος συνειδητοποιεί: «Η μουσική συμβαίνει μέσα από εμένα." Ο ρυθμός είναι το πιο δημοκρατικό στοιχείο της μουσικής. Δεν ρωτάει βιογραφικό - ρωτάει μόνο: «Είσαι εδώ»;

Γιατί επιλέγετε ρυθμούς κυρίως από την Ανατολική Μεσόγειο;
Η Ανατολική Μεσόγειος για μένα δεν είναι γεωγραφία, αλλά ένας ζωντανός τόπος μνήμης. Εκεί συναντιούνται ρυθμοί και ιστορίες που έχουν χτίσει τη συλλογική μας ταυτότητα. Είναι ο κρίκος που μας ενώνει, ένας κοινός παλμός που αντηχεί πέρα από σύνορα. Οι ρίζες της είναι τόσο γόνιμες και σταθερές που επιτρέπουν την εξέλιξη — να γεννούν το νέο χωρίς να ξεχνούν το παλιό, συνδέοντας μας μέσα από μια κοινή μουσική και μνήμη.

Στην περιγραφή του προγράμματος αναφέρεται ότι ο ρυθμός προσφέρει εργαλεία αυτοδιαχείρισης του άγχους και ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς επιτυγχάνεται αυτό βιωματικά;
Ο ρυθμός λειτουργεί ως φυσικός μηχανισμός αυτορρύθμισης του σώματος και του νου. Σε έρευνες έχει φανεί ότι η ρυθμική πράξη —μέσα από την επανάληψη και τον συντονισμό αναπνοής, κίνησης και ήχου— μειώνει τη σωματική ένταση, ρυθμίζει την καρδιακή λειτουργία και ενισχύει την ψυχική ηρεμία. Η εστίαση σε έναν σταθερό παλμό λειτουργεί σα διαλογισμος: το άγχος αποκτά ρυθμό, άρα και διαχειρισιμότητα. Παράλληλα, η συμμετοχή σε ένα μουσικό σύνολο ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την ψυχική ανθεκτικότητα. Οι συμμετέχοντες βιώνουν τη χαρά της συλλογικής δημιουργίας, αντιλαμβάνονται τη συμβολή τους και αναπτύσσουν θετική αυτοαντίληψη και κοινωνική σύνδεση.

Στις δικές μας έρευνες, που πραγματοποιήθηκαν στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, παρατηρήσαμε στατιστικά σημαντική μείωση του στρες, αύξηση της θετικής διάθεσης και της ψυχικής ανθεκτικότητας, καθώς και βελτίωση της ποιότητας ζωής και της αίσθησης συνοχής μέσα στην κοινότητα.

Η σειρά των εργαστηρίων ολοκληρώνεται με μια παράσταση μουσικού θεάτρου στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ. Πώς φαντάζεστε ότι θα μεταφραστεί η εκπαιδευτική και βιωματική αυτή διαδικασία σε σκηνική πράξη;
Η παράσταση δεν στοχεύει στην παρουσίαση αποτελεσμάτων. Η παράσταση επιδιώκει να αποτελέσει, για όλους όσοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα, την ολοκλήρωση μιας δημιουργικής διαδικασίας, η οποία γίνεται πλέον ορατή και σε ένα ευρύτερο κοινό. Η εμπειρία της παράστασης προσφέρει την ευκαιρία του μοιράσματος της συγκίνησης που γεννά η ίδια η μουσική πράξη.
Θα ήθελα να τονίσω ότι, σε όλες τις έρευνες που έχουμε διεξαγάγει σχετικά με το πρόγραμμα, έχει φανεί πως η ίδια η εμπειρία της παράστασης λειτουργεί ως μια μεταμορφωτική εμπειρία για τους συμμετέχοντες.

ΙNFO
Υποβολή συμμετοχής έως τις 14 Οκτωβρίου 2025, αποκλειστικά μέσω της φόρμας που θα βρείτε εδώ.