Ειρήνη Παπά: Η σπουδαία ηθοποιός μέσα από τα δικά της λόγια και στιγμιότυπα από ταινίες
Η Ειρήνη Παπά πέθανε στα 96 της χρόνια. Το ταλέντο της ξέφυγε κατά πολύ από τα στενά όρια της Ελλάδας και ταξίδεψε στην Ιταλία, την Αμερική και πολλές χώρες της Ευρώπης. Η καθηλωτική παρουσία της με τις εξίσου καθηλωτικές ερμηνείες της σε ταινίες που άφησαν εποχή, καταγράφηκαν τόσο μέσα από τα κινηματογραφικά καρέ, όσο και από τα φιλμ των φωτογράφων.
Η ATHENS VOICE συνέλεξε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές δηλώσεις τής Ειρήνης Παπά για τη ζωή και την καριέρα της, αλλά και 10+1 φωτογραφίες από ταινίες, δημόσιες εμφανίσεις και βραβεύσεις.
«Πιστεύω ότι πρώτα είσαι άνθρωπος, μετά γυναίκα, μετά ηθοποιός. Πως θα βάλω το επάγγελμα να με φάει, να μπω σε ενα κουτάκι και να συμπεριφέρομαι ανάλογα. Κι αυτή ν´αμαι αλλάζω. Κάποτε η σταρ ήταν διαφορετική. Σήμερα είναι αλλιώτικη. Κάποτε ο σταρ ήταν ο ενας, ο άλλος, σήμερα είναι ο Αλ Πατσίνο. Κάποτε οι σταρ φορούσαν τουαλέτες, σήμερα φοράνε μπλουτζίν σχισμένα, όλο τρύπες. Αύριο θα είναι τα μαλλιά πράσινα. Εγω αποφάσισα να μην ακολουθήσω...».
«Διδάχθηκα την ασέβεια από τον πατέρα μου. Με έμαθε πως υπάρχει μόνο μία αριστοκρατία, η αριστοκρατία του πνεύματος. Δεν υπάρχουν κύριοι και επίσημοι, αλλά άνθρωποι. Με έμαθε ότι ο σεβασμός με υποτιμάει, ενώ η αγάπη με εξυψώνει».
«Αναφέρομαι στον θάνατο γιατί καθορίζει τους μελλοθάνατους. Οι άνθρωποι είμαστε μελλοθάνατοι από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Νομίζω οτι καθορίζει φοβερά τη ζωή όλου του κόσμου. Και η Τέχνη είναι καθορισμένη από αυτόν. Και η διάθεση να υπάρξεις. Και η διάθεση να εκφραστείς. Είναι τραγική η μοίρα του ανθρώπου ξέροντας οτι όλο αυτό δεν το ορίζει και οτι πρόκειται να συμβεί κάτι που δεν το θέλει....»
«Στον πατέρα μου έχω χρεώσει δυστυχίες μου πολλές αλλά και του χρωστάω πολλά. Με έκανε αυτό που είμαι. Με έμαθε να έχω πάντα αμφιβολίες και να ρωτάω το γιατί. Να 'μαι και εγώ και οι αδελφές μου περήφανες γυναίκες. Όχι να είμαστε σκυμμένες και να κεντάμε μαξιλαράκια, αλλά να διαβάζουμε Αριστοτέλη! Και εκείνα τα παιδικά χρόνια όρισαν αυτό που είμαι και δεν έμαθα ποτέ να είμαι μεγάλη».
Η Ειρήνη Λελέκου, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε στο Χιλιομόδι Κορινθίας στις 3 Σεπτεμβρίου 1926 από γονείς εκπαιδευτικούς. Στον καλλιτεχνικό χώρο πρωτοεμφανίστηκε στα 15 της ως τραγουδίστρια και χορεύτρια. Στη συνέχεια σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας της συνεργάστηκε με διάφορους θιάσους. Κατά τη διάρκεια της φοίτησης της παντρεύτηκε τον ηθοποιό Άλκη Παπά (1922-2018), ο οποίος τη βοήθησε στα πρώτα της καλλιτεχνικά βήματα. Το ζευγάρι θα χωρίσει το 1951 και η πανέμορφη ηθοποιός θα κρατήσει το επώνυμο του τέως συζύγου της (με ένα π), με το οποίο θα γίνει γνωστή παγκοσμίως τα επόμενα χρόνια ως Irene Papas.
Το 1948, τελειόφοιτη πλέον της σχολής του Εθνικού Θεάτρου, μαγνήτισε με την ομορφιά της τον Αλέκο Σακελλάριο, ο οποίος την ενέταξε στο σχήμα της επιθεώρησης «Άνθρωποι, Άνθρωποι» που ανέβηκε στο θέατρο «Μετροπόλιταν» της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και άφησε εποχή. Την ίδια χρονιά έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο στην ταινία της Φίνος Φιλμ «Χαμένοι άγγελοι» (1948), όπως και ο συγγραφέας Νίκος Τσιφόρος στην πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα. Η Ειρήνη Παπά επιβλήθηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό με τον ρόλο της στην ταινία του Φρίξου Ηλιάδη «Νεκρή πολιτεία» (1952). Ο Φίνος έστειλε με δικά του χρήματα την ταινία στο Φεστιβάλ των Καννών όπου δεν βραβεύτηκε μεν, αλλά η πρωταγωνίστριά της απασχόλησε έντονα τον παγκόσμιο Τύπο. Οι φωτογραφίες της μελαχρινής καλλονής με τον πάμπλουτο πλέι-μπόι Αγά Χαν, ο οποίος ήταν ερωτευμένος μαζί της, απ’ ό,τι λένε, κατέκλυσαν εφημερίδες και περιοδικά όλου του κόσμου.
Σύμφωνα με το «Σαν σήμερα», η δημοσιότητα που απέκτησε στις Κάννες, άνοιξε τις πόρτες στην Ειρήνη Παπά. Στην Ιταλία συμμετείχε στις ιστορικές ταινίες «Αττίλας» (1953) και «Θεοδώρα, αυτοκράτειρα τού Βυζαντίου» (1953), ενώ τρία χρόνια αργότερα αντικατέστησε την Γκρέις Κέλι στο γουέστερν του Ρόμπερτ Γουάιζ «Ελύγισα για πρώτη φορά» («Tribute to a Bad Man») με συμπρωταγωνιστή τον Τζέιμς Κάγκνεϋ.Το 1961 κράτησε ένα σημαντικό ρόλο στην μεγάλη διεθνή επιτυχία «Τα κανόνια του Ναβαρόνε» («The Guns of Navarone»), που γυρίστηκε και στη Ρόδο σε σκηνοθεσία του ΤζονΛι Τόμσον. Την ίδια περίοδο εμφανίστηκε στις ελληνικές ταινίες «Η λίμνη τών στεναγμών» (1959) του Γρηγόρη Γρηγορίου και ενσάρκωσε την Μπουμπουλίνα στην ομώνυμη ταινία του Κώστα Ανδρίτσου (1959). Αξέχαστη έμεινε η ερμηνεία της στην ταινία «Αντιγόνη» (1961) του Γιώργου Τζαβέλλα που συζητήθηκε στο Φεστιβάλ του Βερολίνου και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Αξιοσημείωτες ήταν οι ερμηνείες της και στις ταινίες, που γύρισε με σκηνοθέτη τον Μιχάλη Κακογιάννη: «Ηλέκτρα» (1962), «Αλέξης Ζορμπάς» (Zorba the Greek, 1965), «Τρωάδες» (The Trojan Women, 1971), «Ιφιγένεια (1977) και «Γλυκειά πατρίδα» (1986). Με τον Κακογιάννη συνεργάστηκε επίσης σε θεατρικές παραστάσεις στην Ελλάδα («Ηλέκτρα» του Σοφοκλή στην Επίδαυρο, «Αντώνιος και Κλεοπάτρα» του Σέξπιρ στο Ηρώδειο) και στο εξωτερικό («Μήδεια» και «Βάκχες» του Ευριπίδη το 1980 στο Μπρόντγουεϊ).
Ειρήνη Παπά: Ο έρωτας με τον Μάρλον Μπράντο και η τρυφερή εξομολόγηση
Το 1954 η Ειρήνη Παπά έκανε τα πρώτα της βήματα στο κινηματογραφικό στερέωμα της Ιταλίας, Εκεί συνάντησε και ερωτεύτηκε τον Μάρλον Μπράντο. «Δεν ερωτεύτηκα έκτοτε άλλον άντρα, όπως ερωτεύτηκα τον Μάρλον. Ήταν το μεγάλο πάθος στην ζωή μου, ο άντρας που αγαπούσα και εκτιμούσα περισσότερο απ’ όλους. Δύο πράγματα που δύσκολα συμπίπτουν», εκμυστηρεύτηκε η Ειρήνη Παπά τον Ιούλιο του 2004 στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera.
Κράτησαν τη σχέση τους διακριτικά μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Ακόμη και το 1957, όταν ο Μάρλον Μπράντο επισκέφτηκε την Ελλάδα για να προβάλει το κοινωνικό ζήτημα με τα ορφανά του εμφυλίου, κατάφεραν η σχέση τους να μην γίνει γνωστή.
Κατάφεραν να κρατήσουν τη σχέση τους ζωντανή για πολλά χρόνια, παρά την απόσταση. Μετά τον χωρισμό τους παρέμειναν δύο καλοί φίλοι. Ο Μπράντο, σε ηλικία 74 ετών, επισκέφθηκε τη χώρα για κάποιες διαλέξεις. Τότε συνάντηση για τελευταία φορά την άλλοτε αγαπημένη του, Ειρήνη Παπά, που πέθανε σήμερα στα 96 της χρόνια.
23°
