Κινηματογραφος

Κριτική ταινίας: Η μεγάλη απόδραση (The great freedom)

Ένα αλλιώτικο δράμα φυλακής στη μεταπολεμική Γερμανία

2021 | Έγχρ. | Διάρκεια: 116'
Κωνσταντίνος Καϊμάκης
ΤΕΥΧΟΣ 813
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Κριτική για την ταινία «Η μεγάλη απόδραση (The great freedom)» του Σεμπάστιαν Μάιζε με τους Φραντς Ρογκόφσκι, Γκέοργκ Φρίντριχ, Άντον Φον Λούκε, Τόμας Πρεν.

Ο Χανς μπαινοβγαίνει στη φυλακή. Το «έγκλημά» του είναι πως είναι ομοφυλόφιλος. Αυτή είναι η ιστορία του όπως την παρακολουθούμε κατά τη διάρκεια περίπου 25 ετών. Από το 1945, όταν ο Χανς βρίσκεται σε ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, μέχρι τα τέλη των 60s, όταν ο άνθρωπος πατάει στο φεγγάρι και ο απάνθρωπος νόμος για την ομοφυλοφιλία αλλάζει.

Η διαβόητη παράγραφος 175 του γερμανικού ποινικού κώδικα από τον 19ο αιώνα όριζε την ομοφυλοφιλία ως διαστροφή και ποινικό αδίκημα. Το 1935, το χιτλερικό καθεστώς αναθεώρησε την παράγραφο για να καταστήσει παράνομο ένα ευρύτερο φάσμα συμπεριφορών μεταξύ ανδρών, οδηγώντας χιλιάδες στη φυλακή και αργότερα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το σημείο-κλειδί ήταν ότι η ομοφυλοφιλική σεξουαλική συνεύρεση συνιστά έγκλημα και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης και, δυνητικά, απώλεια των πολιτικών δικαιωμάτων του καταδικασμένου. Στην αρχή του χαμηλόφωνου φιλμ βλέπουμε πλάνα τραβηγμένα από κρυφές κάμερες της αστυνομίας σε δημόσια ουρητήρια της Γερμανίας του 1968, όπου απεικονίζονται άντρες σε ερωτικές περιπτύξεις. Ο Χανς πρωταγωνιστεί σε αυτές και «τρώει» 24 μήνες χωρίς αναστολή. Οδηγείται με συνοπτικές διαδικασίες στη φυλακή για να εκτίσει την ποινή του, κι εκεί συναντά πρόσωπα οικεία από το παρελθόν. Ένα από αυτά είναι ο σκληρός Βίκτορ, δολοφόνος και έμπορος ναρκωτικών, με τον οποίο ο Χανς έχει μεγάλη ιστορία. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος με τον οποίο μοιράστηκε ένα κελί στη μεταπολεμική Γερμανία, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του πως «δεν θέλει δίπλα του έναν ανώμαλο». Τα τείχη που χωρίζουν τους δύο άντρες (εξαιρετικός ο Φραντς Ρογκόφσκι, ο μόνιμος σχεδόν πρωταγωνιστής των φιλμ του Κρίστιαν Πέτζολντ, αλλά η πραγματική αποκάλυψη είναι ο Γκέοργκ Φρίντριχ στον ρόλο του Βίκτορ) θα γκρεμιστούν όταν γίνει γνωστή η ιστορία του Χανς που επιβίωσε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ματιά του Αυστριακού Σεμπάστιαν Μάιζε (η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του μετά το «Still life» του 2011 κέρδισε το βραβείο της επιτροπής στο «Ένα κάποιο βλέμμα» των περυσινών Καννών) πηγαινοέρχεται στον χρόνο με μια θαυμάσια και στρωτή αφήγηση, που χρωστάει πολλά στην υποδειγματική δουλειά της μοντέρ Τζοάνα Σκρίντζι. Το δράμα φυλακής που ξεδιπλώνεται μπροστά μας δεν έχει τα κλισέ των αντίστοιχων σκληρών φιλμ του είδους. Είναι μια αντισυμβατική ιστορία αγάπης που δεν «ανοίγει» καν την κάμερα στη φρίκη των ναζιστικών στρατοπέδων. Αντί της εκβιαστικής συγκίνησης ή της χρήσης αποτρόπαιων εικόνων, ο Μάιζε πριμοδοτεί την ιστορική μαρτυρία και την πολιτική ανάλυση με οδηγό του κάποιες σεκάνς μοναδικής ανθρωπιάς. Η κριτική του όμως γίνεται αμείλικτη όταν εξισώνει το απολυταρχικό καθεστώς του Χίτλερ με τη δημοκρατική Γερμανία των 50s και 60s, στο ζήτημα της δίωξης των γκέι και της καταπάτησης των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους. Εδώ τα σχόλια περιττεύουν και απλώς υπογραμμίζεται το θέμα του εγκλεισμού και των συνεπειών του μέσω της τραγικής μοίρας ενός ανθρώπου που έζησε τα πιο μεγάλα γεγονότα της ζωής του κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους μιας φυλακής προσπαθώντας να είναι «ελεύθερος». Έξω από αυτά δεν μπορούσε όχι μόνο να λειτουργήσει αλλά ούτε και να αναπνεύσει.

INFO
Μεγάλη απόδραση Great Freedom
2021 | Έγχρ. | Διάρκεια: 116'

  • ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Σεμπάστιαν Μέιζ
  • ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Γκεόργκ Φρίντριχ, Άντρεας Πέιτον, Φραντζ Ρογκόφσκι, Αντόν φον Λουκ, Τόμας Πρεν, Ούλρικ Φάμπνακτ, Φάμπιαν Στουμ, Άλφρεντ Χάρτουγκ, Κλάους Χούλε, Γιόχανς Κρέιμερ, Γιοακίμ Σόνφελντ
  • χρονολογια: 2021
Δες αναλυτικά