Κινηματογραφος

Κριτική ταινίας: Μη φεύγεις Βάντα (My wonderful Wanda)

Μπορούν τα λεφτά να αγοράσουν τα πάντα;

Κωνσταντίνος Καϊμάκης
ΤΕΥΧΟΣ 795
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Κριτική για την ταινία «Μη φεύγεις Βάντα (My wonderful Wanda)» της Μπετίνα Όμπερλι με τους Ανιέσκα Γκροτσόφσκα, Αντρέ Γιάνγκ, Μάρτε Κέλερ, Γιάκομπ Μάτσενζ

H 35χρονη Βάντα έχει αφήσει την οικογένειά της στην Πολωνία προκειμένου να εργαστεί ως αποκλειστική οικιακή βοηθός ενός βαριά άρρωστου πλούσιου επιχειρηματία στην Ελβετία. Για τα 70στά γενέθλια του τελευταίου μαζεύονται φίλοι και συγγενείς στην πλούσια έπαυλή του αλλά η αποκάλυψη μιας συνταρακτικής είδησης θα κάνει άνω-κάτω τις ζωές όλων. 

Το θέμα της εσωτερικής μετανάστευσης στην Ευρώπη πέρα από κάποιες δυναμικές προσπάθειες στο μακρινό παρελθόν που κυρίως αποτυπώθηκαν σε φιλμ («L’ America», «Το τελευταίο καταφύγιο» κ.ά.) τα οποία ακολούθησαν τα πρώτα γεγονότα μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, δεν έχει αναπτυχθεί όσο θα έπρεπε στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο. Το φιλμ της 39χρονης Ελβετίδας Μπετίνα Όμπερλι («Leventtourne») έρχεται να καλύψει το παραπάνω κενό με μια αφοπλιστική ματιά όπου το δράμα και το χιούμορ είναι εξαίσια συνδεδεμένα. Είναι το εύρυθμο αφηγηματικό στιλ της σκηνοθέτριας που αποφασίζει να ξετυλίξει μια ιστορία απλή σε σύλληψη αλλά πλούσια σε συμβολισμό, το οποίο κάνει τη διαφορά. Η Όμπερλι επιλέγει προσεκτικά τα βήματά της και κυρίως τα πρόσωπα της πολυεπίπεδης ιστορίας της, δίχως να προβαίνει σε επιπόλαια σχόλια ή εύκολους αφορισμούς. Όλοι τους είναι κανονικοί άνθρωποι με τα καλά και τα κακά τους. Ο πάλαι ποτέ πανίσχυρος και αυστηρός ιδιοκτήτης κατασκευαστικής είναι πλέον ανήμπορος να κουμαντάρει τη ζωή του. Η σύζυγός του με το μόνιμο χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπό της αδυνατεί να ξεβολευτεί από μια εύκολη αλλά ανούσια ζωή. Τα παιδιά τους (η παντρεμένη καριερίστα κόρη που δεν μπορεί να τεκνοποιήσει και ο μοναχικός γιος που βαλσαμώνει πουλιά) έχουν τα δικά τους προβλήματα να λύσουν. Και η Βάντα, το πιο ζωντανό πρόσωπο στην ιστορία αυτή, πασχίζει να βρει τη θέση της σε ένα κόσμο που διαρκώς αλλάζει. Η ανατροπή που έρχεται στη μέση του φιλμ, θα οριοθετήσει τις αλλαγές που συντελούνται στη νέα πραγματικότητα, όπου οι μάσκες και τα στερεότυπα αναγκαστικά θα πέσουν με βρόντο στα νερά της ειδυλλιακής αλλά παγωμένης λίμνης. Το σενάριο δεν παρεκτρέπεται της προκαθορισμένης κωμικής διαδρομής, οι ερμηνείες –ειδικά της καταπληκτικής Κέλερ στον ρόλο της μητέρας της πλούσιας οικογένειας– είναι σπάνιας συναισθηματικής έντασης και η υπέροχη λύση που επιλέγεται ξεπερνά τα στενά πλαίσια της στείρας πολιτικής ρητορείας και του στερεοτυπικής ευκολίας.