Άννα Μαρία Χατζηστεφάνου: Φωτογραφίζοντας τη «Σπασμένη Φλέβα» του Γιάννη Οικονομίδη

Πολλά μπορούν να συμβούν στην προετοιμασία και τα γυρίσματα μιας ταινίας. Άλλα αναμενόμενα, άλλα όχι και τόσο. Αυτή είναι και η μαγεία της τύχης και της δημιουργίας. Αλλά και των συναντήσεων ή ακόμα-ακόμα των παράλληλων διαδρομών μεταξύ διαφορετικών καλλιτεχνικών έργων, όπως είναι εν προκειμένω το «Project Φλέβα» που φέρει την υπογραφή της φωτογράφου Άννας Μαρίας Χατζηστεφάνου, και η οποία καλεί το κοινό σε παράλληλες φωτογραφικές διαδρομές πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την ολοκλήρωση της «Σπασμένης Φλέβας», της πολυαναμενόμενης έκτης ταινίας του Γιάννη Οικονομίδη.

Αντλώντας έμπνευση από το τυχαίο των στιγμιoτύπων, το χάος των γυρισμάτων και τη μαγεία των αυτοσχέδιων σκηνικών, η Άννα Μαρία Χατζηστεφάνου παρακολουθεί τους ηθοποιούς της ταινίας καθ' όλη τη διάρκεια της πορείας τους προς τη δημιουργία του χαρακτήρα που καλούνται να υποδυθούν, αλλά και κατά την απεμπλοκή τους από αυτόν, ενώ η ίδια αναζητά – όπως πολύ κατατοπιστικά γράφει η Ηώ Πάσχου, επιμελήτρια της ομότιτλης έκθεσης – τη συναισθηματική εξίσωση ανάμεσα στην υποκριτική, τις τοποθεσίες, το φως αλλά και το βλέμμα των ηθοποιών προς τη φωτογραφική μηχανή.

Κάπως έτσι, το βιβλίο οργανώνεται σε τρεις θεματικές ενότητες: Ο καθρέφτης (Mirroring), Ιστορίες μιας σπασμένης φλέβας (Εμπλοκή) και Ένα κάποιο Βλέμμα (Απεμπλοκή). Η Άννα Μαρία Χατζηστεφάνου φωτογραφίζει τους χρόνους προετοιμασίας, αναμονής, προσμονής, αλλά και απόλυτης ακινησίας. Σ’ αυτούς τους ενδιάμεσους χρόνους και χώρους, ο φακός της ανακαλύπτει τις υποδόριες πτυχές της ανθρώπινης φύσης: την εμπιστοσύνη και την έλλειψή της, τη μοναξιά του ηθοποιού πριν από την πρόζα, τη χαρά, τη λύπη, τη σιωπηλή συγκέντρωση, την ανακούφιση.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΜΠΕΡΛΙΝ και παρουσιάζεται το Σάββατο 15 Νοεμβρίου στο MatchPoint Arts N' More (Αινιάνος 1, Πλατεία Βικτωρίας). Από την ημέρα εκείνη μέχρι τις 30 Νοεμβρίου, με επιμέλεια από την Ηώ Πάσχου, οι φωτογραφίες θα εκτίθενται στον ίδιο χώρο.

Πώς δημιουργήθηκε η ιδέα για ένα project που να συνδέει τον κινηματογράφο με τη φωτογραφία;
Η αρχική ιδέα του «Project Φλέβα» δεν ήταν να συνδέσει τον κινηματογράφο με τη φωτογραφία. Η ιδέα του project ήταν να λειτουργήσει η φωτογραφία παράλληλα με την εικόνα των ηθοποιών που βλέπουμε στην ταινία. Δυο κόσμοι όπου ο ένας εμπεριέχεται στον άλλο, αλλά την ίδια στιγμή δεν θα λέγαμε ότι συναντιούνται. Έτσι τα φωτογραφικά πορτρέτα των ηθοποιών που βλέπουμε, εκτός από τη δεύτερη φάση, την Εμπλοκή, είναι φωτογραφίες τραβηγμένες σε διαφορετικές στιγμές, έξω από τον χρόνο και το χώρο του σεναρίου. Είναι το πριν, το στήσιμό τους στον καθρέφτη, κατά την περίοδο των προβών και της μελέτης, και είναι και το μετά. Και μάλιστα έναν μήνα και παραπάνω μετά το τέλος των γυρισμάτων, σπίτια τους, σε οικείους χώρους και περιβάλλοντα. Στο δικό τους πλαίσιο.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συνεργάζεστε με τον Γιάννη Οικονομίδη. Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο που συνδέει το έργο σας;
Θα έλεγα ότι το στοιχείο που με ενδιαφέρει στις ταινίες του Οικονομίδη είναι ο τρόπος που εστιάζει στα πρόσωπα των ηθοποιών-χαρακτήρων του και τα κοινωνικά πορτρέτα που δημιουργεί.

Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στον τρόπο που εργαστήκατε για το «Μικρό Ψάρι», σε σχέση με τον τρόπο που δουλέψατε για τη «Σπασμένη Φλέβα»;
Στο «Μικρό Ψάρι» είχα επικεντρωθεί περισσότερο στους χώρους που κινούνταν οι ηθοποιοί, στα τοπία της ταινίας και στην εικόνα των ηθοποιών στη διάρκεια της πρόβας. Στο «Project Φλέβα», αντιθέτως, με ενδιαφέρει η σχέση του ηθοποιού με την εικόνα του. Το ποιος/ποια είναι, πώς μπαίνει αλλά και πώς βγαίνει από τον χαρακτήρα που υποδύεται.

Ποια είναι η κεντρική ιδέα του «Project Φλέβα»;
Η κεντρική ιδέα του project είναι ακριβώς αυτή η διαδρομή: το πρόσωπο του ηθοποιού και η αποτύπωσή του σε τρεις διαφορετικές στιγμές, που εν προκειμένω έχουν ως επίκεντρο την ταινία. Εδώ να προσθέσω ότι φωτογραφικά με απασχολεί ιδιαίτερα το πώς ο χώρος επηρεάζει τη δημιουργία ενός πορτρέτου.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες παρατηρήσεις σας για το πρώτο μέρος του έργου, το «Mirroring»;
Δεν ξέρω αν το προσέξατε κι εσείς, αλλά παρότι σε μια πρώτη ανάγνωση οι φωτογραφίες όλων των ηθοποιών μπροστά στον καθρέφτη δίνουν την εντύπωση ότι μοιάζουν μεταξύ τους, στην πραγματικότητα κάθε πορτρέτο είναι πολύ ξεχωριστό. Καθένας και καθεμία κοιτάζουν ή και όχι πολύ διαφορετικά τον καθρέφτη και εν τέλει αυτό που έβλεπα να συμβαίνει κρατώντας τον φακό και έχοντας στη συνέχεια όλο το υλικό μπροστά μου είναι ότι κάθε ηθοποιός κάνει έναν εντελώς διαφορετικό διάλογο με τον εαυτό του/της.

Πόσο διαφορετική θα ήταν η στάση ενός ανθρώπου που δεν είναι ηθοποιός μπροστά στον καθρέφτη σε σχέση με τη στάση ενός ηθοποιού;
Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση, αλλά δεν νομίζω ότι μπορώ να απαντήσω με βεβαιότητα. Πράγματι οι ηθοποιοί είναι συνηθισμένοι να ποζάρουν μπροστά στον φακό. Το πώς όμως συνομιλεί ο καθένας και η καθεμία με το είδωλό του/της μπροστά σε έναν καθρέφτη είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, πολύ προσωπικό και δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με το επάγγελμα που ασκεί. Είναι πολύ πιθανό ο καθένας και η καθεμιά μας να είχε μια παρόμοια στάση απέναντι στον καθρέφτη.

Ποια ήταν η εικόνα που είχατε για κάθε ηθοποιό στο στάδιο της «Εμπλοκής»;
Εκεί τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά γιατί κάθε ηθοποιός βρισκόταν στο στάδιο της προετοιμασίας για να υποδυθεί τον ρόλο που παίζει στην ταινία. Εδώ έχουμε πορτρέτα που παραπέμπουν στον χαρακτήρα που βλέπουμε στην ταινία. Μπορούμε να πούμε, λοιπόν, ότι είναι τα πορτρέτα των χαρακτήρων της «Σπασμένης Φλέβας» και όχι των ηθοποιών.

Και τι θα σχολιάζατε για το τελευταίο στάδιο της φωτογράφισης, την «Απεμπλοκή»;
Εδώ βρισκόμαστε πια εκτός της ταινίας, τα γυρίσματα έχουν ολοκληρωθεί κάμποσο καιρό πια και η συνάντηση με τους ηθοποιούς γίνεται στα σπίτια τους, στον χώρο και τον χρόνο που αυτοί επιλέγουν, αλλά και χωρίς κανέναν περιορισμό στο στήσιμό τους. Εκείνο που με ενδιέφερε στο στάδιο αυτό ήταν να αποτυπώσω τη στάση του σώματος και την έκφραση του προσώπου σε έναν οικείο χώρο, γι' αυτό και όλα τα πορτρέτα του τρίτου αυτού σταδίου διαφέρουν τόσο πολύ σε σχέση με τα προηγούμενα.

Ποια είναι τα βασικά σας συμπεράσματα για τη διαδικασία αλλά και για τη δική σας εμπλοκή στο project αυτό;
Εκείνο που διαπίστωσα είναι ότι τραβώντας πορτρέτα των «επαγγελματιών της εικόνας», όπως είναι οι ηθοποιοί, ο φωτογράφος δεν μπορεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο της τελικής εικόνας. Κι αυτό, ξέρετε, για τον φωτογράφο έχει ένα έντονο στοιχείο πρόκλησης.

Ποια είναι για εσάς η ουσία του φωτογραφικού πορτρέτου;
Είναι η σχέση που αφενός καλλιεργείται, αφετέρου είναι απαραίτητη μεταξύ φωτογράφου και φωτογραφιζόμενου. Αν δεν είναι μια σχέση εμπιστοσύνης, τότε το αποτέλεσμα δεν αποδίδει με ακρίβεια το πρόσωπο του ανθρώπου που φωτογραφίζεται.

Τι σχέδια υπάρχουν στο άμεσο μέλλον σε σχέση με την ευρύτερη φωτογραφική δουλειά σας;
Εκτός από τη συμμετοχή μου σε κάποιες ομαδικές φωτογραφικές και εικαστικές εκθέσεις, δουλεύω πάνω στην ιδέα ενός project που θα σχετίζεται με τον αθλητισμό. Προς το παρόν όμως έχουμε το “Project Φλέβα”, την έκθεση που εγκαινιάζεται το Σάββατο και το βιβλίο μας που ξεκινά το μεγάλο του ταξίδι, λίγο πριν την πρεμιέρα της ταινίας.