Η νέα γενιά φωτογράφων: Από το πανεπιστήμιο στη φωτογραφική σκηνή

Στην εποχή μας, όπου η εικόνα κυριαρχεί σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, η φωτογραφία αποκτά έναν ξεχωριστό ρόλο. Παρά το γεγονός ότι οι εικόνες μάς κατακλύζουν αδιάκοπα, η βαθύτερη κατανόηση της γλώσσας της φωτογραφίας παραμένει περιορισμένη. Για αυτόν τον λόγο, η ανάπτυξη φωτογραφικής κουλτούρας και η δημιουργία ενός κοινού με γνώσεις γύρω από το μέσο είναι ζωτικής σημασίας. Έτσι, το έργο των καλλιτεχνών αποκτά πιο ουσιαστικό περιεχόμενο και βρίσκει μεγαλύτερη απήχηση.

Στις Σχολές Καλών Τεχνών και στα Πανεπιστήμια της χώρας, η φωτογραφία διδάσκεται με στόχο την ολοκληρωμένη καλλιέργεια νέων δημιουργών. Οι απόφοιτοι αυτών των σχολών, με το ταλέντο και τις ιδέες τους, εμπλουτίζουν το εικαστικό τοπίο, προωθούν νέες αισθητικές αντιλήψεις και συμβάλλουν στην αναγνώριση της φωτογραφίας ως τέχνης. Σε έναν κόσμο γεμάτο εικόνες χωρίς ουσία, οι νέοι καλλιτέχνες προσφέρουν νόημα, ποιότητα και προοπτική.

Γεώργιος Όθωνας | Σχολή Καλών Τεχνών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Οι εικόνες της ενότητας «κενά μνήμης» που αναδύονται από τις εγκαταλελειμμένες γειτονιές της Αμμοχώστου και κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής με ωθούν να υιοθετήσω τη θέση του αόρατου παρατηρητή· ενός υποκειμένου που αποσύρεται για να καταγράψει όχι μόνο την οπτική σιωπή των τόπων, αλλά και το συναισθηματικό τους αποτύπωμα: τη θλίψη, την απώλεια, την αγωνία, ακόμη και την οργή. Τα ερείπια δεν είναι απλώς απομεινάρια του παρελθόντος, αλλά χρησιμεύουν ως δυναμικοί φορείς μνήμης και πολιτιστικής εμπειρίας. Η εγκατάλειψη, σε αυτό το πλαίσιο, δεν υπονοεί μόνο την απουσία, αλλά και την ύπαρξη μιας πιθανής αφήγησης, μιας μνήμης που αντιστέκεται στη λήθη. Η «μελαγχολία των ερειπίων», όπως την περιγράφει, αποτελεί ένα αισθητικό και πολιτικό πεδίο μέσα από το οποίο διαμορφώνεται η συνείδηση της ιστορικότητας του τόπου. Κενοί χώροι και κορεσμένα κτίρια αφηγούνται σιωπηλά τις ιστορίες της εγκατάλειψής τους στις μελλοντικές γενιές, όπως αποτυπώνονται μέσα από ένα προσωπικό, ενσωματωμένο βλέμμα. Η απουσία της ανθρώπινης παρουσίας καθιστά αυτούς τους χώρους στατικούς στο χρόνο, παγιδεύοντας στιγμές και επιτρέποντας μια παγωμένη μνήμη.

Ισαβέλλα Πρίτσα | Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών

Η ψυχοπαθολογία ιδωμένη ως φωτογραφικό αντικείμενο αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα, που συνδυάζει τις θεωρητικές με τις εικαστικές μου γνώσεις. Οι ψυχικά ασθενείς, απεικονίζονται συχνά ως θύτες ή αποδιοπομπαίοι τράγοι. Τα εγχειρίδια ψυχικής υγείας κάνουν χρήση εικόνων αποθεμάτων (stock images) ή αποφεύγουν εντελώς την απεικόνισή τους. Παράλληλα, η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος έχουν δημιουργήσει στερεοτυπικές εικόνες που τους τοποθετούν στο περιθώριο και διαστρεβλώνουν την κοινή γνώμη. Ως εκ τούτου, εστιάζω το φωτογραφικό μου φακό στην επίδραση που μπορεί να έχει η τέχνη στην αλλαγή αυτής της αντίληψης.

Επιδιώκω να παρουσιάσω ψυχικές διαταραχές ή συμπτώματά τους με μια ρεαλιστική ματιά, που αποκαθιστά την κανονικότητα και την πολυπλοκότητα της κατάστασής τους. Μέσα από μια σειρά από σκηνοθετημένες φωτογραφίες στόχος είναι να δημιουργηθεί μια αίσθηση ασφαλείας, που θα ενθαρρύνει τους ασθενείς και τις οικογένειές τους να απευθυνθούν σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Καθώς έτσι θα αναγνωρίσουν ίσως μέσα στις φωτογραφίες και το δικό τους βλέμμα, τη δική τους συνθήκη. Ευελπιστώ πως οι φωτογραφίες μου θα συντελέσουν στην μείωση του κοινωνικού στίγματος για τους ψυχικά νοσούντες και θα προσφέρουν στήριξη και κατανόηση αντί για κατακραυγή, σε συνδυασμό με τη δημιουργία ανοιχτού διαλόγου για την ψυχική υγεία.

Κυριακή Λυκουρέση | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών, ΠΑΔΑ

Το έργο «Ο Ξένος στον πλανήτη του», 2024 διερευνά την περίπλοκη και αντιφατική σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον. Ο άνθρωπος, ως κομμάτι αυτού του κόσμου, απομακρύνεται διαρκώς από τη φυσική του κατάσταση, καταναλώνοντας αλόγιστα τους πόρους του πλανήτη και υπονομεύοντας τη ζωή γύρω του. Παρά τις καταστροφικές συνέπειες των επιλογών του και του αρνητικού αποτυπώματός του στον πλανήτη Γη, στρέφει το βλέμμα του προς το διάστημα, αναζητώντας νέους πόρους και νέες ευκαιρίες. Το έργο θέλει να αναδείξει αυτήν την αντίφαση, υπενθυμίζοντας ότι κάθε ανθρώπινη πράξη δεν επηρεάζει μόνο το περιβάλλον, αλλά και ύπαρξη του ίδιου του ανθρώπου μέσα στο ευρύτερο σύμπαν. Σε ένα οικοσύστημα που παραπαίει υπό το βάρος της ανθρώπινης παρέμβασης, το έργο θέλει να υπενθυμίσει τη βαθύτερη σύνδεσής μας με τον κόσμο και το σύμπαν.

Ευαγγελία Εξηντάρα | Σχολή Καλών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Προσπαθώ να συνδυάσω την τέχνη στις φωτογραφίες μου, δημιουργώντας περίτεχνα σκηνικά και concepts αλλά και βγάζοντας φωτογραφίες με διαφορετική ματιά. Το εργαστήριο υπό την επίβλεψη του καθηγητή Παναγιώτη Παπαδημητρόπουλου μεταδίδει όχι μόνο τεχνικές γνώσεις αλλά και διαμορφώνει θέσεις και αντιλήψεις για την εικόνα και το ρόλο της στη δημιουργία πολιτισμικής συνείδησης. Η εφεύρεση της φωτογραφίας, σχεδόν δυο αιώνες πριν, ήρθε για να καλύψει ένα κενό: να αποτυπώσει στην εντέλεια το ορατό-πραγματικό, να απομονώσει στιγμές και φόρμες, οι οποίες διαφεύγουν από το γυμνό μάτι. Η αποστολή της εκπληρώθηκε σε ένα μεγάλο βαθμό. Τώρα λοιπόν που η φωτογραφία έμαθε στον άνθρωπο να βλέπει, μπορεί να θέσει ως επόμενο στόχο την εικονοποίηση πραγμάτων που ανήκουν στην τάξη του αόρατου, ακολουθώντας την προτροπή του Paul Klee, o οποίος έγραφε στην πραγματεία του για τη μοντέρνα τέχνη: «Η τέχνη δεν αναπαριστά το ορατό. Τουναντίον, καθιστά ορατό ό,τι είναι αόρατο». Τι είναι όμως το αόρατο; Πως μπορούμε να το αποτυπώσουμε φωτογραφικά;

Χρίστος Καλλιοτζής | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Μέσα από τη φωτογραφική αποτύπωση του σώματος στην ενότητα «Το Ποτάμι», εξερευνάται μια ανάγκη επιστροφής στη φύση. Εκφράζεται η επιθυμία επανατοποθέτησης της ανθρώπινης παρουσίας μέσα στο τοπίο, όχι ως κάτι ξεχωριστό, αλλά ως αναπόσπαστο κομμάτι του. Το γυμνό σώμα, απρόσωπο και απαλλαγμένο από κάθε στοιχείο χρονικής εξέλιξης, στέκεται μέσα στη φύση όχι για να ξεχωρίσει, αλλά για να γίνει ένα με αυτήν. Είναι μια πράξη επιστροφής, μια προσπάθεια ενσωμάτωσης του ανθρώπου ως μέρος του φυσικού τοπίου. Χρησιμοποιώ το ίδιο μου το σώμα, ως μέσο και ως υποκείμενο, για να ψάξω το κοινό έδαφος όπου άνθρωπος και φύση μπορούν να συνυπάρξουν. Αυτό το έργο είναι μια προσωπική διαδρομή. Μια προσπάθεια κατανόησης της σχέσης μεταξύ σώματος και φύσης.

Κατερίνα Διγώνη | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Η ενότητα «Χαράξεις» δημιουργήθηκε μέσα στην φύση αλλά όχι μακριά από το αστικό περιβάλλον. Οι χαράξεις που τραυματίζουν τις εικόνες, το γδαρμένο λευκό του χαρτιού που αναδύεται από το εσωτερικό του, είναι η πληγή, η καταστροφή της φύσης και η αποξένωση από τον φυσικό χώρο. Άλλοτε η ρωγμή επουλώνεται, άλλοτε δημιουργείται μια τομή που διασπά το τοπίο, μια τρύπα που οδηγεί στο κενό ή μεταμορφώνεται σε ένα αντικείμενο. Σε όλες τις εικόνες η χάραξη παίρνει αφορμή από ένα ήδη υπάρχον στοιχείο του χώρου. Μια ρωγμή στα βράχια ή στο έδαφος, ένα κενό ανάμεσα στους θάμνους, ακόμα και μια ακτίνα φωτός, όμως στην ουσία αποτυπώνει την δική μου εντύπωση για το σημείο στο οποίο φωτογράφισα. Με ενδιαφέρει η διαδικασία της χάραξης, όπου η φωτογραφία γίνεται ένα αντικείμενο απολύτως διαθέσιμο για επεξεργασία αλλά και η σχέση που δημιουργείται μεταξύ του φωτογραφημένου τοπίου και του εσωτερικού του χαρτιού που ουσιαστικά αντικαθιστά την εικόνα που λείπει. Ίσως να φανερώνει το τι βρίσκεται πίσω από την εικόνα, και αυτό που μοιάζει να βρίσκεται εκεί είναι το κενό όπου κοιτώντας το πιο προσεκτικά θα δει κανείς λεπτομέρειες και αμυχές μέσα του.

Γιώργος Σκουλούδης | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Κάθε χρόνο, για κάποιους μήνες, διαμένει στην Αθήνα όπου πραγματοποιεί τα προσωπικά φωτογραφικά του πρότζεκτ. Αυτά επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στην ζωή του κέντρου της Αθήνας (Ομόνοια, Μεταξουργείο, οδός Σωκράτους) και συγκεκριμένα στις ομάδες ανθρώπων που ζουν εντός αυτών των περιοχών. Η προσέγγιση του διατηρεί χαρακτηριστικά Ντοκουμέντου και ταυτόχρονα είναι μια υποκειμενική εκδοχή του πώς ο φωτογράφος διαμορφώνει την πραγματικότητα που φωτογραφίζει ως συνέπεια της προσωπικής του αλήθειας. Η Oδός Σωκράτους είναι ένα φωτογραφικό πρότζεκτ που ξεκίνησε το 2019 και συνεχίστηκε το 2020. Είναι ουσιαστικά η χαρτογράφηση της οδού Σωκράτους στο κέντρο της Αθήνας, ενός δρόμου με έκταση μικρότερη από ένα χιλιόμετρο. Μιας ευθείας, χωρισμένης σε τμήματα από ομάδες με διαφορετικά χαρακτηριστικά και σκοπούς. Άλλοτε σπουδαίος εμπορικός δρόμος της δεκαετίας του ’60, σήμερα βιώνεται ως τουριστική δυστοπία, όπου το εμπόριο ναρκωτικών, η πορνεία, τα φτηνά ξενοδοχεία μεταναστών, οι θρησκευτικές οργανώσεις, το αστυνομικό τμήμα Ομονοίας, το κλαμπ Ρομάντζο, αλλά και κάθε τύπου μικρομάγαζο, συνθέτουν το τοπίο ενός ετερόκλητου, μα αυστηρά οριοθετημένου μικρόκοσμου.

Μόλις 50 μέτρα από τα πολυκαταστήματα του κέντρου, η οδός Σωκράτους έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός σύγχρονου γκέτο, δεν περιορίζεται από τσιμεντένιους τοίχους και συρματοπλέγματα, αλλά από το όνομα της κάθε οδού. Έτσι, στον ένα δρόμο μπορεί να βλέπουμε διαφημιστικές πινακίδες, εμπορικά κέντρα, ανθρώπους με επώνυμες τσάντες αγορών, και ακριβώς στην επόμενη στροφή, έναν άλλο κόσμο, πολλές φορές στα όρια της επιβίωσης, εύκολο προς κάθε είδους εκμετάλλευση. Αυτή η τεράστια, χωρίς διαβαθμίσεις κοινωνική και πολιτιστική αντίθεση, μοιάζει να περνά απαρατήρητη από τον μέσο πολίτη της πόλης.

Η Σωκράτους, είναι εκεί για να τη διασχίσεις, όχι όμως και για να τη δεις, αποσιωπάται στην ηθική, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί στο μυαλό σαν αντιπαράδειγμα, για όλα εκείνα που πρέπει να αποφεύγουμε. Η φωτογραφία πλησιάζει πολλές φορές παρόμοια θέματα με την προσδοκία πως, δείχνοντας την ωμότητα των καταστάσεων, θα ευαισθητοποιήσει και θα αναδείξει ένα πρόβλημα που ζητά απεγνωσμένα λύση. Στη δική μου προσέγγιση, η Σωκράτους, έχει τη θέση του πιο ενδιαφέροντος δρόμου της πόλης, με ανθρώπους ξεχωριστούς αλλά και εύθραυστους, θύματα μιας σειράς καταστάσεων και επιλογών που τους κρατούν δέσμιους του δρόμου με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η έλξη που η Σωκράτους ασκεί σε αυτούς τους ανθρώπους γινόταν εμφανής με την συνεχή και καθημερινή παρουσία τους, στα ίδια σημεία, να περιμένουν, στα όρια αυτού του δρόμου να ζουν.

Γιάννης Ζινδριλής | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Η φωτογραφική σειρά «Μακρύ Σάββατο» αποτελείται κυρίως από σκηνοθετημένα πορτρέτα ατόμων σε εξωτερικούς χώρους, καθώς και φωτογραφίες χωρίς ανθρώπινη παρουσία. Οι φωτογραφίες είναι εμπνευσμένες από την ατμόσφαιρα που ο Steiner αποδίδει στο Μακρύ Σάββατο. Αποτυπώνουν ανθρώπους στέκονται ακίνητοι και αμήχανοι σε σταυροδρόμια, σε άγονα τοπία και σε αφιλόξενα περιβάλλοντα όπου τα σήματα κυκλοφορίας τονίζουν τις απαγορεύσεις και τη δυσκολία ορισμού και εναρμόνισης με τον περιβάλλοντα χώρο. Κάθε άτομο που φωτογραφίζεται είναι ένας flâneur που συγκροτείται μέσω αναπαράστασης. Χωρίς καθορισμένη ταυτότητα, είναι ένα «κρυφό» άτομο που δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Άνθρωποι ακίνητοι και αμήχανοι σε διασταυρώσεις δρόμων, σε τοπία αφιλόξενα, περιβάλλοντα που τα σήματα οδικής κυκλοφορίας τονίζουν τις απαγορεύσεις και τη δυσκολία προσδιορισμού και αρμονίας τους με τον γύρω τόπο.

Ο κάθε φωτογραφιζόμενος είναι ένας μετέωρος πλανήτης ο οποίος συγκροτείται μέσω της αναπαράστασης. Χωρίς να έχει διαμορφωμένη ταυτότητα είναι ένας «κρυμμένος» άνθρωπος που δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί. Η έννοια του «Μακρύ Σαββάτου» όπως διατυπώθηκε από τον Τζορτζ Στάινερ είναι εμπνευσμένη από την αφήγηση της Καινής Διαθήκης για παρασκευή Σάββατο - Κυριακή. Συγκεκριμένα, αναφέρεται στον θάνατο του Χριστού την Παρασκευή, όταν το σκοτάδι απλώθηκε στη γη και το καταπέτασμα του ναού σκίστηκε στα δύο. Ακολουθεί η αβεβαιότητα του Σαββάτου, όπου τίποτα δεν συμβαίνει, τίποτα δεν κινείται, και τέλος, η Ανάσταση την Κυριακή. Μεταφορικά, αυτή η αφηγηματική δομή χρησιμεύει ως κοινωνικό σχόλιο για την παρούσα εποχή. Στον ενδιάμεσο μεταβατικό χώρο, το «Μακρύ Σάββατο», υπάρχει μια επίγνωση της καταστροφής καθώς και μια προσδοκία σαν ένα υπόγειο ρεύμα ελπίδας. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα άτομα ξεκινούν ένα ταξίδι ενδοσκόπησης, επανεκτιμώντας τις βασικές τους αρχές, αποβάλλοντας τον προϋπάρχοντα εαυτό τους και ξεκινώντας μια αναζήτηση για τη σφυρηλάτηση νέων ταυτοτήτων.

Ανδρέας Μόργκαν | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Το οδοιπορικό στα δυτικά προάστια της Αττικής συνδέονται με τον βίο και τη διαδρομή των κατοίκων τους, με τις ρίζες και τη μεταβολή του οικοσυστήματος μέσα στον χρόνο. Οι αμέτρητες ιστορίες από τους τυχερούς πολίτες των συνοικισμών που επέζησαν, συμπληρώνει η καθεμιά μια διαφορετική πολύτιμη ψηφίδα στον ελληνικό πολιτισμό. Δεν υπάρχει στα έργα του Ομήρου σελίδα που να είναι τόσο συναρπαστική όσο έπος του σύγχρονου ελληνικού λαού. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, που αφορούσε την αιφνίδια εισροή ενός πρόσθετου πληθυσμού, που είχε ανάγκη άμεσης περίθαλψης και στη συνέχεια μόνιμης αποκατάστασης υπήρξε πρόκληση προς τον ανθρωπισμό και την ευρηματικότητα της Ελλάδας.

Τα εναπομείναντα κτήρια διαθέτουν πολλά επίπεδα νοημάτων, καθώς κουβαλούν μαζί με τα της ανέγερσής τους και όλες τις μετέπειτα επεμβάσεις. Συνιστούν «μεταφυσικές πύλες» για όσους έχουν μάτια να τις δουν, καθώς συνιστούν τομή στον χρόνο και δεν υπάγονται στην κανονική και χρηστική καθημερινότητα, μια σπάνια, πολύτιμη περιουσία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάθε καταστροφή μνημείου ισοδυναμεί με μια νέα «μαύρη τρύπα» στον πολιτισμό της ανθρωπότητας, μια συνολική δε καταστρο-φή θα δημιουργούσε μια έρημο, μια tabula rasa, ως ιδανικό υπόβαθρο του πιο σκληρού ολοκληρωτισμού, τύπου Όργουελ. Στέκουν σαν σκιές και ρευστές αναμνήσεις ενός κόσμου που βιώθηκε κι έκλεισε, σε μια ερμητική αίσθηση παλαιότητας. Βρίσκονται πολύ κοντινά στο συναισθηματικό σύμπαν μιας γενιάς που παραδόθηκε στη νεωτερικότητα, και υμνούν το πολύ κοντινό της χθες: αυτό της μίας μόνον εκατονταετηρίδας

Ντενάντα Μπουλάρη | Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών

Η ενασχόλησή μου με τη θεματική της φωτογράφισης των εικονοστασίων κατά τη διάρκεια της καραντίνας οδήγησε στον περαιτέρω προβληματισμό μου σχετικά με ζητήματα τέχνης που στρέφονται γύρω από τον πυρήνα της πίστης. Με τον όρο «πίστη» εννοούμε τη βαθύτερη προσδοκία και ελπίδα που εκφράζεται από τον άνθρωπο προς κάτι ανώτερο, άυλο, χωρίς αυτό να προσδιορίζεται απαραίτητα με τους θρησκευτικούς ή τυπολατρικούς όρους, που διέπουν την εκάστοτε θρησκεία και εν προκειμένω τη χριστιανική. Μελετώντας τους συγκεκριμένους τόπους και προσπαθώντας ίσως να κατανοήσω την ανάγκη των ανθρώπων που θέλουν να θυμούνται εμπειρίες, εντυπώσεις, και γνώσεις που αποκομίζουν αλλά και τους ιδίους τους τόπους οι οποίοι είναι φορτισμένοι είτε θετικά είτε αρνητικά. Ένα επιπλέον θέμα προς συζήτηση που προέκυψε κατά την περιήγηση στους τόπους με τα εικονοστάσια είναι το γεγονός ότι πολλά από αυτά κατά τη διάρκεια της νύχτας παρέμεναν σβηστά. Μετά από αρκετές αποτυχημένες λήψεις τελικά αποφάσισα να τα ανάψω και έπειτα να τα φωτογραφίσω.

Ενεργώντας, λοιπόν, με αυτόν τον τρόπο και συνειρμικά σκεπτόμενη την προηγουμένη τους κατάσταση κατέληξα στον εξής προβληματισμό όσον αφορά τις επιλογές που κάνω στους τομείς της ζωής μου: Ειδικότερα, αναρωτιέμαι γιατί ενώ είχα την επιλογή να τα φωτογραφίσω φωτεινά, αγνοούσα την ύπαρξη αυτής της επιλογής και έπαιρνα αυτό που μου δινόταν χωρίς ουσιαστικά να είμαι ενεργητικά εκεί. Τι είναι οι συνθήκες και ποιος είναι αυτός που τελικά τις ορίζει; Γιατί είναι σβηστό; Είναι σημαντικό να είναι αναμμένο; Είμαι σε θέση να «φωτίσω» τις πιο σκοτεινές περιοχές της ψυχής μου; Να εισέλθω βαθύτερα στον ψυχισμό μου και εν τέλει να δώσω το έναυσμα για να κάνω το βήμα παρακάτω; Είμαι σε θέση να φέρω την πρόοδο στη ζωή μου «γεμίζοντας με φως» τα μέρη εκείνα του εαυτού μου που ποτέ δεν φανταζόμουν ότι μπορεί να αξιοποιηθούν; Είμαι σε θέση να αλλάξω τη ζωή μου; Αν δεν είμαι εγώ; Ποιος είναι ικανός;

Ιχνηλατώ τον τόπο ψάχνοντας να ορίσω η να κατανοήσω τον χρόνο. Ο άνθρωπος μοιάζει αδύναμος να κατανοήσει τον χρόνο. Ένας τρόπος που ίσως να τον φέρει πιο κοντά, είναι να διερευνά συνεχώς τον τόπο και μέσα από αυτόν να έρχεται σε επαφή με αυτό που ορίζουμε ως χρόνο. Όταν ο άνθρωπος μπαίνει μέσα στην εικόνα, το τοπίο και το αντικείμενο μοιάζουν να του παραχωρούν τον χώρο για δράση, συνδέεται με το αντικείμενο παρατήρησης (εικονοστάσι) προκύπτουν δυο επιλογές, ή να αποχωρίσει κάνοντας πως δεν το βλέπει ή να πάει πιο κοντά και να συσχετιστεί μαζί του. Πολλές φορές η εικόνα μοιάζει να μην φτάνει το στόχο της. Ανολοκλήρωτη με τοποθετεί στο ίδιο ή και σε διαφορετικό τοπίο αναζητώντας ξανά να επιτευχθεί η σχέση που τελικά δίνει στην φόρμα ζωή και καταφέρνει να δημιουργήσει την ένωση. Βρισκόμενη σε μια συνεχόμενη κίνηση αμηχανίας που στη συνέχεια δίνει θέση στην σκέψη και στα ερωτήματα που αυτή γεννάει: Γιατί είμαι εδώ, από πού ήρθα, και που θα πάω; Καταλήγω στην ακινησία. Μιλώντας για ακινησία η για στατική εικόνα, ορίζοντας, την φωτογραφία σαν μέσο προσέγγισής θα πρέπει να αναμετρηθούμε με τις πρώτες ύλες της το φως και τον χρόνο. Τα εικονοστάσια αποτελούνται από χρόνο, πραγματεύονται τον τόπο και εκφράζουν τον άνθρωπο.

Παναγιώτα Χαραλάμπους | Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών

Τα έργα αποτελούν μια έντονα φορτισμένη καταγραφή της μνήμης και της απώλειας, με επίκεντρο το ανθρώπινο πρόσωπο και την απουσία του. Πρόκειται για ρεαλιστικά σχέδια με μολύβι σε χαρτί που αποδίδουν με ακρίβεια τη σκηνή, την ένδυση, τη στάση του σώματος και το περιβάλλον, ωστόσο αφαιρούν το πρόσωπο από κάθε φιγούρα. Η επιλογή αυτή δεν είναι τυχαία, αντίθετα, αποτελεί το βασικό εκφραστικό μέσο για να αποδοθεί η απουσία, η απώλεια, ο θάνατος και εν τέλει η φθορά της ανθρώπινης παρουσίας μέσα στον χρόνο. Τα έργα λειτουργούν σαν οικογενειακές φωτογραφίες, σαν στιγμιότυπα από παρελθόντες χρόνους όπως γάμοι, οικογενειακά τραπέζια, χαλαρές στιγμές με τα παιδιά ή σκηνές της καθημερινότητας.

Ωστόσο, το στοιχείο που τα καθιστά οικεία και ανθρώπινα είναι το πρόσωπο, ο καθρέφτης της ταυτότητας και της ψυχής που λείπει. Οι φιγούρες αποκτούν έναν απρόσωπο χαρακτήρα, θυμίζοντας σκιές, φαντάσματα ενός παρελθόντος που δεν υφίσταται πλέον. Το πρόσωπο, ως το κέντρο της συναισθηματικής επικοινωνίας, έχει σβηστεί, υπογραμμίζοντας τη σιωπή και το κενό που αφήνει πίσω του ο θάνατος. Η απουσία των προσώπων δεν αποτελεί μόνο μια φόρμα αισθητικής αφαίρεσης, είναι μια συγκινησιακή και φιλοσοφική δήλωση. Αποπνέουν μια αίσθηση θλίψης και μελαγχολίας, μια άρνηση της λήθης, αλλά ταυτόχρονα και την αποδοχή του αναπόφευκτου. Οι πρωταγωνιστές αυτών των σκηνών ήταν κάποτε ζωντανοί, με βλέμματα, εκφράσεις και προσωπικές ιστορίες.

Τώρα έχουν αντικατασταθεί από ένα λευκό ή σκιώδες κενό, που αφήνει τον θεατή να προβάλει πάνω του τη δική του μνήμη, απώλεια ή ακόμα και υπαρξιακό φόβο και επικοινωνούν με τον θεατή σε ένα προσωπικό επίπεδο, προκαλώντας μια αναμέτρηση με το παρελθόν και την έννοια της φθοράς. Η αφαίρεση των προσώπων λειτουργεί ως σχόλιο για την προσωρινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης όπου οι στιγμές παραμένουν, οι μορφές διατηρούνται, αλλά η ουσία ο άνθρωπος χάνεται. Σε αντίθεση με μια τυπική αναπαραγωγή, τα έργα δεν αποσκοπούν στην πιστή καταγραφή αλλά στην ποιητική ερμηνεία της απώλειας. Πρόκειται για στοχαστικό φόρο τιμής στην περατότητα της ζωής, μια καλλιτεχνική μνημόνευση όσων έφυγαν και μια υπενθύμιση για την εύθραυστη φύση της μνήμης και της ύπαρξης.

Γιώργος Παπαδόπουλος | Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών

Η βασική ιδέα του καλλιτεχνικού έργου «Κήπος» μετουσιώνεται σε πορτρέτα ενός αγαπημένου μου προσώπου απεικονιζόμενο σε διάφορα οικεία περιβάλλοντα της κοινής μας καθημερινότητας. Το πρόσωπο αυτό, και η αγάπη που μοιραζόμαστε, αποτελεί πηγή έμπνευσης για μένα και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αυτοβελτίωση μου. Αναλυτικότερα, η θεματική των έργων μου εστιάζει στη λέξη «κήπος». Ο κήπος για εμένα είναι ένας χώρος στον οποίο αισθάνομαι ηρεμία, ζεστασιά, ανεμελιά, και κυρίως αγάπη, έτσι όπως νιώθω και για το απεικονιζόμενο πρόσωπο. Όπως σε ένα κήπο φυτρώνουν οι σπόροι και ανθίζουν άνθη, έτσι και σε έναν εσωτερικό χώρο μπορεί να ανθίσει μια νέα ανθρώπινη σχέση. Ουσιαστικά ο κήπος είναι ένα πάντρεμα εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, όπου οι αναμνήσεις του παρελθόντος διασταυρώνονται με το σήμερα. Στην ζωή μας καλλιεργούνται κάποιες σχέσεις, και αυτές με τον καιρό ανθίζουνε και χτίζονται ισχυροί δεσμοί επικοινωνίας. Επομένως, «κήπος» δεν είναι πάντα ένας εξωτερικός χώρος, αλλά μπορεί να είναι και ένα εσωτερικό περιβάλλον το οποίο έχει δικά του «λουλούδια». Για μένα ένα τέτοιο λουλούδι είναι το πρόσωπο που απεικονίζεται στα πορτρέτα μου. Αυτή η προσέγγιση θα αποδοθεί ζωγραφικά με ρεαλιστικό τρόπο, έχοντας ως αναφορά το κίνημα του φωτορεαλισμού που ξεκίνησε στις ΗΠΑ στα τέλη του 1960, με την χρήση μολυβιών σκληρότητας 30 έως 98 και την χρήση πινέλου ώστε να απλωθεί σωστά ο γραφίτης και να δημιουργηθούν ομοιόμορφα σφουμάτα. Τα φωτεινά σημεία και οι γυαλάδες δημιουργούνται με την χρήση λευκού μελανιού.

Νίκος Βενετόπουλος | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών, ΠΑΔΑ

H ανθρώπινη παρουσία είναι ένα εφήμερο κομμάτι του γαλαξία μας. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρούμε ολοένα και περισσότερο τα αρνητικά αποτελέσματα που υφίσταται η φύση από το ανθρώπινο είδος. Επιπλέον, οι συνέπειες αυτών των ενεργειών βιώνονται από την ανθρωπότητα με τον πιο σκληρό τρόπο μέσα από φονικές πυρκαγιές, πλημμύρες και ακραία καιρικά φαινόμενα. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά ζητήματα του 21ο αιώνα που η ανθρωπότητα καλείται να αντιμετωπίσει. Στόχος του έργου αυτού, είναι τόσο να προβληματίσει, όσο και να αφυπνίσει το ανθρώπινο είδος, προτού το οικοσύστημα φτάσει στο τέλος του.

Ζερβουδάκη Μαρία | Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών

Η πόλη της Ελευσίνας βρίσκεται στη συμβολή της βιομηχανίας και της ιστορίας, αποτελώντας κατάσταση, σε μια διαρκή διαπραγμάτευση. Στην «HESTIA» ερευνώ τη σχέση των κατοίκων της, με τα βιομηχανικά στοιχεία που έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους, τα σκουριασμένα πλοία που παραμένουν ελλιμενισμένα στον κόλπο και τα διυλιστήρια, τα οποία δεσπόζουν τριγύρω στο τοπίο. Η διαδρομή που ακολουθώ καθημερινά, μοιάζει με μαρτυρία της σχέσης ανθρώπου και τοπίου, όπου τα στοιχεία αυτά αποτελούν σταθερά σημεία αναφοράς. Ο τίτλος Εστία, προέρχεται από την ομώνυμη αρχαιοελληνική θεότητα, σύμβολο της φροντίδας και της ζεστασιάς, προστάτιδα του σπιτιού και της οικογενειακής ζωής. Χρησιμοποιείται ως παράλληλος αλλά και αντίθετος όρος στην έννοια της εστίας, όσον αφορά την βιομηχανική φλόγα. Η φλόγα (εστία) των διυλιστηρίων, που στέκεται διαρκώς αναμμένη, τροφοδοτεί την πόλη, δίνει εργασία στους κατοίκους, εξασφαλίζοντας τους ίδιους και την δική τους εστία (σπίτι), όμως είναι η ίδια φλόγα που φθείρει και καταστρέφει το περιβάλλον. Είναι, ταυτόχρονα, το στήριγμα και η απειλή της πόλης.

Η ταπετσαρία, με το χαρακτηριστικό μοτίβο με τους γλάρους, αποτελεί αναπαραγωγή της ταπετσαρίας, η οποία κοσμούσε τα μπάνια, της εγκαταλελειμμένης πλέον Βίλας Ευταξία, που βρίσκεται στην παλιά Εθνική οδό Ελευσίνας-Κορίνθου και είναι κτισμένη παραθαλάσσια στον κόλπο Ελευσίνας. Οι γλάροι συχνά συσχετίζονται με τα λιμάνια, την μόλυνση των υδάτων και τα πλοία. Η αναπαραγωγή της ταπετσαρίας αποτελεί μια υπενθύμιση της αντίφασης μεταξύ του ιδεατού της ανθρώπινης πολυτέλειας έναντι της περιβαλλοντικής καταστροφής. Τα ελλιμενισμένα πλοία στην Ελευσίνα, με τη μακρόχρονη παραμονή τους, έχουν μετατραπεί σε κάτι περισσότερο από απλά αντικείμενα. Εκλαμβάνονται ως «υπεραντικείμενα», δηλαδή οντότητες που υπερβαίνουν την αντίληψή μας λόγω της κλίμακας και της διάρκειάς τους. Δεν είναι πλέον απλώς μεταλλικές κατασκευές είναι ζωντανές παρουσίες που έχουν ενοποιηθεί με το τοπίο της πόλης και τους κατοίκους της. Τα σκουριασμένα πλοία και οι φλόγες των διυλιστηρίων αποτελούν διαρκείς υπενθυμίσεις της ταυτότητας της πόλης, αλλά και της αμφιλεγόμενης σχέσης που έχει αναπτυχθεί ανάμεσά τους. Η σχέση αυτή είναι τόσο συναισθηματική όσο και πρακτική, όπως μια πόλη που βρίσκει στην ίδια της την καταστροφή τα εργαλεία για τη συντήρησή της.

Ελένη Γούναρη | Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών, ΠΑΔΑ

Ποια είναι η σχέση της μνήμης του ανθρώπου με μίας τεχνητής νοημοσύνης; Είναι η απώλεια ένα ανθρώπινο συναίσθημα ή τελικά οι αναμνήσεις μας είναι μια σειρά βιολογικών αλγορίθμων; Πραγματοποιήθηκε μια διευρυμένη έρευνα μέσα από επαφές και συνεντεύξεις με διαφορετικούς ανθρώπους οι οποίοι μοιράζονταν προσωπικά τους αντικείμενα που σχετιζόταν με μία απώλεια. Στην συνέχεια η ίδια απώλεια εισάγονταν σε μία εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης η οποία με την σειρά της έδινε ένα 3D αντικείμενο. Τα αποτελέσματα της έρευνας οδήγησαν στην υλοποίηση μιας εικαστικής εγκατάστασης με την χρήση διευρυμένων μέσων και μεικτών τεχνικών τόσο ψηφιακών όσο και αναλογικών.

Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Ένα project Επαυξημένης Πραγματικότητας Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Πρόκειται για μια σειρά έγχρωμων επιτοίχιων εκτυπώσεων μεγέθους Α3+ που ενεργοποιούνται στον χώρο με την σάρωση μέσω κινητών (και την εφαρμογή zapworks), των αντίστοιχων QR codes σε διάδραση με το αντικείμενο, το οποίο εμπλουτίζεται με ψηφιακές πληροφορίες, προσφέροντας στην «πρωταρχική αφήγηση» ένα επιπλέον επίπεδο. Μέσα από την ώσμωση των φοιτητών-τριών τίθενται ερωτήματα σχετικά με τη στάση του ανθρώπου και τις συνέπειες των ενεργειών του σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον και τον ίδιο, ενώ διερευνώνται τρόποι σύνδεσης του γήινου κόσμου με το αχανές σύμπαν που τον περιβάλλει. Η δημιουργία των έργων ολοκληρώθηκε υπό την επίβλεψη και τη συνεργασία των φοιτητών και φοιτητριών με την διδάσκουσα Μυρσίνη Βουνάτσου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και με τον Στέλιο Ντεξή, Καθηγητή του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Σκαμνάκη Ειρήνη και Μπίζιου Άρτεμις | Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Εθνικού, Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 

Η «Ακτινική Έκσταση» συμπεριλαμβάνεται στις εικαστικές εγκαταστάσεις που συνδυάζουν ποικίλα ψηφιακά μέσα. Ένα φως εκρήγνυται στο κέντρο και απλώνεται σε αμέτρητες κατευθύνσεις, διαρρηγνύοντας το σκοτάδι. Οι γραμμές γίνονται εντάσεις, ρυθμοί και παλμοί. Η προοπτική χάνεται μέσα σε μια στιγμή διάλυσης και δημιουργίας. Το τοπίο μετατρέπεται σε καθαρή κίνηση, μια ανάσα ανάμεσα στο χάος και στην αρμονία.

Γιώργος Τσιρτσίκος | Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ

Το «TV project» εξερευνά τη σχέση εικόνας, αφήγησης και τεχνολογίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη φωτογραφία, τον κινηματογράφο και τις ψηφιακές μορφές τέχνης. Μια τηλεόραση που δεν εκπέμπει παρά μόνο γκρίζο φως∙ ένα κενό σήμα που μετατρέπεται σε σχόλιο πάνω στη μοναξιά, τα αδιέξοδα και τη σιωπηλή αναμονή των πρωταγωνιστών της σύγχρονης πραγματικότητας. Η συσκευή, σε αναστολή λειτουργίας, λειτουργεί σαν καθρέφτης ενός κόσμου που παραμένει στάσιμος, παγιδευμένος στη σιωπή.

→ Το Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου ανήκει στη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών και εντάσσεται στη στρατηγική του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών να επεκταθεί στη συνάντηση της τέχνης με την τεχνολογία και να αναπτύξει γενικότερα τους τομείς της τέχνης και της επικοινωνίας στο πλαίσιο της ψηφιακής εποχής. Το Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου συνίσταται σε δύο βασικούς πυλώνες: τις ψηφιακές τέχνες και τον κινηματογράφο. Οι δύο αυτές βασικές κατευθύνσεις συναντώνται σε αρκετά σημεία, αλληλοεπιδρούν και λειτουργούν συμπληρωματικά, γι’ αυτό και συνυπάρχουν στο ίδιο πρόγραμμα σπουδών.