Φίλιππος Τσιάρας: «Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη φαντασία του καλλιτέχνη»

Ευχάριστος και πολύ ανοιχτός, ζεστός και ιδιαίτερα κοινωνικός, o Φίλιππος Τσιάρας με ξεναγεί στη νέα του έκθεση με τίτλο «Portraits», που φιλοξενεί η γκαλερί 47Circles στην Αθήνα. Μια σειρά από περίπου 40 πορτρέτα Ελλήνων και ξένων διασημοτήτων, όπως ο Αριστοτέλης Ωνάσης, η Μαρία Κάλλας, η Νάνα Μούσχουρη, ο Έλβις Πρίσλεϊ και πολλοί άλλοι, τα οποία μας μυούν στη χαρακτηριστική τεχνική των superdots – σημείο αναφοράς του Τσιάρα τα τελευταία χρόνια. Highlight της έκθεσης και εξώφυλλο της ΑTHENS VOICE το πορτρέτο του Γιάννη Αντετοκούνμπο, το οποίο δημιουργήθηκε για φιλανθρωπικούς σκοπούς, καθώς τα έσοδα από την πώλησή του στο Kaizen Foundation θα διατεθούν για την ενίσχυση του συλλόγου «Φλόγα» για τα παιδιά με καρκίνο. Συζητάμε για το πώς ξεκίνησε η σειρά «Portraits», ποια είναι τα επόμενα σχέδιά του στην Ελλάδα, στην Αμερική ή σε άλλα μέρη του κόσμου, και μου εκμυστηρεύεται την ιδιαίτερη σχέση του με τη μαγειρική.

Συνέντευξη με τον Φίλιππο Τσιάρα για την έκθεση «Portraits» στην Γκαλερί 47Circles

Τα έργα της έκθεσης

Η έκθεση «Portraits» φιλοξενεί περίπου 40 έργα που έχει δημιουργήσει ο Φίλιππος Τσιάρας τα τελευταία 6 χρόνια, από το 2019 και μετά. Το νεότερο έργο –που ολοκληρώθηκε μέσα στο 2025– είναι το πορτρέτο του Γιάννη Αντετοκούνμπο, ενώ το πιο παλιό είναι αυτό του Μίκη Θεοδωράκη (2014). Για να δημιουργήσει το πορτρέτο του Αντετοκούνμπο, το οποίο πουλήθηκε αμέσως μετά το άνοιγμα της έκθεσης, ο καλλιτέχνης συνεργάστηκε για πρώτη φορά σε πρότζεκτ του με έναν φωτογράφο, στη συγκεκριμένη περίπτωση τον Νικ Ζικ. «Ο Αντετοκούνμπο ήταν ευγενικός και γλυκός με όλους μας και ταυτόχρονα αρκετά τυπικός. Στο ταξίδι βρέθηκα με πολλούς φωτογράφους από διάφορες χώρες, οπότε ο καθένας είχε ελάχιστο χρόνο μαζί του», θυμάται.

Στην έκθεση στην Αθήνα, εκτός από τα πορτρέτα, υπάρχουν διάσπαρτα στην γκαλερί και αρκετά γλυπτά από γυαλί Μουράνο, σε διάλογο με τα υπόλοιπα έργα.
Οι δυο τελευταίες αίθουσες είναι αφιερωμένες στην αρχαία Ελλάδα. Από τη μία έχουμε μια σειρά από έργα με θέμα τον Μέγα Αλέξανδρο, σε διάφορους χρωματισμούς, μεγέθη και δυναμικές, ενώ στην τελευταία αίθουσα, φεύγοντας από την τεχνική των superdots, παρουσιάζεται μια μελέτη του καλλιτέχνη πάνω στον Παρθενώνα, σε διάφορες εκδοχές, επίσης με διάφορα χρώματα. Τα έργα αυτά –μαζί με τα γλυπτά του– μας μυούν στο καλλιτεχνικό σύμπαν του Φίλιππου Τσιάρα.

H σειρά «Portraits» και η τεχνική των superdots

H ιδέα για τα superdots ξεκίνησε επίσημα έξι χρόνια πριν, το 2019. «Κάθε καλλιτέχνης εξελίσσει συνεχώς τις τεχνικές του κι εγώ αποφάσισα να επιστρέψω στη φωτογραφία – απ’ όπου ξεκίνησα την καριέρα μου–, αλλά με έναν διαφορετικό τρόπο, παντρεύοντάς τη με τη ζωγραφική». Και μάλιστα με έναν μοναδικό τρόπο, που μόνο εκείνος χρησιμοποιεί. «Όταν ξεκίνησα να φτιάχνω τα “Πορτρέτα”, εστίασα στις χειρότερες και πιο σκοτεινές προσωπικότητες, σε αυταρχικούς ηγέτες, που η δράση τους συνδέεται με πολέμους και πολλούς θανάτους».

Το πρώτο έργο της σειράς ήταν ο Στάλιν, ενώ λίγο αργότερα έφτιαξε και τον Μάο. Σ’ αυτά τα πορτρέτα, που περιλαμβάνονται στην έκδοση «Superdots» –την οποία μπορείτε να ξεφυλλίσετε ή και να αγοράσετε στην γκαλερί–, είναι χαρακτηριστική η απουσία φωτός και σκιάς. Συνεχίζοντας με τις σκοτεινές αυτές προσωπικότητες, ο Τσιάρας έφτασε στον Αδόλφο Χίτλερ. Ήταν ένα πορτρέτο που δεν ήθελε καν να ολοκληρώσει. Τότε έλαβε μια κομβική απόφαση: να στρέψει αυτή την τεχνική σε άλλες προσωπικότητες, πιο «φωτεινές», από τον καλλιτεχνικό χώρο, την κοινωνική ζωή και την ιστορία. Έτσι, θα δούμε μουσικούς, ηθοποιούς, ζωγράφους, από τον Νταλί και τον Πικάσο μέχρι τον Έλβις Πρίσλεϊ, τον Τζορτζ Μάικλ, τον Prince και τον Λουτσιάνο Παβαρότι.

Ανάμεσα στα πορτρέτα της έκθεσης βρίσκεται κι εκείνο του ιδιοκτήτη της γκαλερί, Βασίλη Σιαφαρίκα, στην εμβληματική στάση του Ντέιβιντ Μπόουι με το δάχτυλο στο στόμα. Το έργο αυτό «συνομιλεί» με εκείνο του Μπόουι, που εκτίθεται στην απέναντι γωνία. Πάντως τόσο ο Βασίλης Σιαφαρίκας όσο και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο είναι από τα λίγα πορτρέτα της συλλογής του ανθρώπων που βρίσκονται εν ζωή, καθώς ο Φίλιππος Τσιάρας προτιμά να ασχολείται με προσωπικότητες και θρύλους που έχουν ήδη πεθάνει.

Ένα πρώιμο έργο της τεχνικής αυτής –που διαφέρει αρκετά από τα υπόλοιπα– είναι το πορτρέτο του Μίκη Θεοδωράκη. Το έργο δεσπόζει στην είσοδο της γκαλερί, καθώς είναι το πρώτο που βλέπει ο επισκέπτης μπαίνοντας στην έκθεση. Όπως μου ανέφερε ο καλλιτέχνης, ο συνθέτης το είχε δει και το είχε εγκρίνει, ενώ είχε εκτεθεί μάλιστα και στο Μέγαρο Μουσικής στην τελευταία συναυλία του Μίκη.

Τέχνη και τεχνητή νοημοσύνη

Η τεχνική των superdots έχει σαφείς επιρροές από το κίνημα του πουαντιγισμού του 19ου αιώνα. Μόνο που ο Φίλιππος Τσιάρας το χρησιμοποιεί με τον δικό του τρόπο. Παρεμβαίνει σε παλιές εμβληματικές φωτογραφίες γνωστών προσωπικοτήτων και τις μετατρέπει σε ζωγραφικά έργα τέχνης, ενώ παίζει με τα χρώματα, το φως και το βάθος. Πίσω από τις «τελείες» του κρύβονται ολόκληρες μελέτες και υπολογισμοί, ενώ μαζί με τους συνεργάτες του έχει φτιάξει τη δική του βιβλιοθήκη από «dots» –που την επιμελήθηκε ο συνεργάτης του Γιάννης Ψαθάς– και τη χρησιμοποιεί ώστε να μπορεί να ξεχωρίσει κάθε φορά ποια είναι τα κατάλληλα dots ανά περίσταση. Μου τονίζει ωστόσο ότι «τα πάντα γίνονται στο χέρι». Για να ολοκληρωθεί ένας πίνακας, χρειάζεται τουλάχιστον μία εβδομάδα εντατικής δουλειάς, καθώς για να μπορέσει να δουλέψει κάθε σημείο, πρέπει πρώτα να έχει στεγνώσει το προηγούμενο. Ξεκινά συνήθως πολύ νωρίς το πρωί (κάποιες φορές ακόμα και από τις 04:00) και τελειώνει αργά το βράδυ. Το Photoshop αλλά και η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι εργαλεία που δεν χρησιμοποιεί και ούτε επιθυμεί να γνωρίσει. «Θεωρώ ότι τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει το ανθρώπινο χέρι και τη φαντασία του καλλιτέχνη», μου λέει σχετικά.

Η φιλανθρωπική του δράση

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Φίλιππος Τσιάρας φιλοτεχνεί ένα έργο για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Πέρυσι έφτιαξε το πορτρέτο της Γκρέις Κέλι σε διάφορες εκδοχές, που εκτέθηκε στο Μονακό, παρουσία του πρίγκιπα Αλβέρτου, παλιού συμφοιτητή του στο πανεπιστήμιο, αν και σε διαφορετικά έτη. «Όταν του έγραψα ότι θα φτιάξω το πορτρέτο της μητέρας του, ενθουσιάστηκε, και μάλιστα όχι μόνο επισκέφτηκε την έκθεση, αλλά επέλεξε και το έργο που θα δινόταν πάλι για την ενίσχυση παιδιών με προβλήματα υγείας. Είχα φτιάξει 3-4 πορτρέτα της και προτίμησε εκείνο που την έκανε να φαίνεται πιο νέα».

H βάση του και οι δεσμοί του με την Ελλάδα

Ο Φίλιππος Τσιάρας γεννήθηκε στην Αμερική από γονείς μετανάστες και έχει ζήσει εκεί όλη του τη ζωή, διατηρώντας όμως πάντοτε ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα μας. Το μεγαλύτερο διάστημα που έχει μείνει στην Ελλάδα ήταν το 1977, στο πλαίσιο μιας υποτροφίας. Εκείνη την εποχή ασχολιόταν με τη φωτογραφία, η οποία ενυπάρχει πάντοτε στο έργο του. Ταυτόχρονα είχε αναλάβει μεταφράσεις ποιημάτων μεγάλων Ελλήνων ποιητών, του Ρίτσου, του Καβάφη, του Καρυωτάκη, που ήταν ο αγαπημένος του, ενώ έγραφε κι εκείνος ποίηση. Τα δικά του ποιήματα έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά από την Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ.

Ο Λουκάς Σαμαράς που εκείνος γνώρισε

Ο Φίλιππος Τσιάρας θυμάται και τη συνεργασία του με τον μεγάλο Ελληνοαμερικανό εικαστικό Λουκά Σαμαρά, που έφυγε από τη ζωή πριν από έναν χρόνο περίπου. Υπήρξε μέντορας, φίλος, συνεργάτης αλλά και πηγή έμπνευσης για τον νεαρό τότε Τσιάρα. «Για μένα ήταν ο σπουδαιότερος καλλιτέχνης της διασποράς. Αλλά πιο δύσκολος άνθρωπος δεν υπήρχε. Ωστόσο, δίπλα του έμαθα πολλά πράγματα. Ήταν ένα φοβερό παράδειγμα για μένα. Ήταν πολύ δοσμένος στη δουλειά του και ζούσε ασκητική ζωή. Από την άλλη, δεν ήταν ιδιαίτερα κοινωνικός και, καθώς εγώ ήμουν φύσει πιο εξωστρεφής, αναλάμβανα συχνά τις συνεννοήσεις με τον κόσμο, γιατί εκείνος δεν ήθελε. Αυτό με βοήθησε πάρα πολύ, γιατί γνώρισα πολλούς καλλιτέχνες της εποχής σε νεαρή ηλικία και στην Αμερική και στην Ελλάδα».

Καλλιτέχνης αλλά και VIP cook

Συζητάμε για τους φίλους, για την τέχνη, την Αμερική, την Ελλάδα, το παρελθόν και τα μελλοντικά του σχέδια και μου αποκαλύπτει την άλλη μεγάλη του αγάπη: τη μαγειρική. Γιατί ο Φίλιππος Τσιάρας, πέρα από καλλιτέχνης είναι και καταπληκτικός μάγειρας. Η μαγειρική, άλλωστε, χρειάζεται τέχνη και μαεστρία, όπως λέει. Ως VIP μάγειρας, έχει κάνει κατά καιρούς guest εμφανίσεις σε εκπομπές μαγειρικής, τις οποίες μπορείτε να παρακολουθήσετε στην προσωπική του ιστοσελίδα.

«Έμαθα να μαγειρεύω κοιτάζοντας τη μητέρα μου να φτιάχνει ελληνικές παραδοσιακές συνταγές. Αλλά πάντα βάζω τις δικές μου… καλλιτεχνικές πινελιές στα πιάτα. Το φαγητό για μένα είναι τέχνη. Τι είναι αυτό που κάνει ένα πιάτο ξεχωριστό; Το να ανακαλύπτεις τεχνικές ώστε να φτιάξεις κάτι νόστιμο. Από την άλλη, τι είναι η ζωγραφική; Είναι το να βρίσκεις τρόπους να δημιουργήσεις κάτι ενδιαφέρον, συναρπαστικό και όμορφο. Για μένα είναι σχεδόν το ίδιο πράγμα. Μόνο που το φαγητό, επειδή είναι κάτι οργανικό, καταναλώνεται και παύει να υπάρχει. Ενώ η τέχνη μένει για πάντα. Δυστυχώς και το ταξίδι μου στην Ελλάδα τελειώνει! Πρέπει να επιστρέψω στην Αμερική, καθώς έχω ξεκινήσει τις ετοιμασίες για μια μεγάλη αναδρομική έκθεση που θα παρουσιαστεί στις αρχές της άνοιξης (26 Μαρτίου) στην Goodman Gallery στο Λονδίνο».

ΙNFO «Portraits», 47Circles Gallery, έως 30 Ιανουαρίου 2026

Δείτε περισσότερα στον city guide της Athens Voice