Ανέστης Ιωάννου: Τα έργα μου εγκολπώνουν την εμπειρία της Αθήνας

Η Αθήνα, λέει ο Ανέστης Ιωάννου, έχει κάτι το μοναδικό: μπορεί να λειτουργήσει μόνον μέσα στην Ελλάδα, όχι ανεξάρτητα από αυτήν.

«Το Λονδίνο, το Παρίσι», λέει, «αν τα ξεκολλήσεις από τη χώρα τους και τα πας αλλού, παραμένουν αυτό που είναι, ενώ την Αθήνα την ξεχωρίζω σαν πόλη γιατί μόνο στην Ελλάδα λειτουργεί. Κι έχει αυτό το κομμάτι της αρχαίας πόλης. Στο Μοναστηράκι, ας πούμε, βλέπεις το γκράφιτι μπροστά, μετά το τζαμί, και πίσω τον Παρθενώνα, κι όλα μαζί φτιάχνουν μία πόλη – μοναδική στον κόσμο…»

Ο Ανέστης μεγάλωσε μέσα σε αυτήν την πόλη, μαζί της, και οι καλλιτεχνικές δουλειές του καθρεφτίζουν όλες τις πλευρές της… αλλά κυρίως τη νεανική κουλτούρα, κι ας πατάει βαριά αυτή η Υouth Culture στην ιστορία. Την οποία ιστορία αγαπάει ο καλλιτέχνης όσο και την ίδια την πόλη.

«(Οι δουλειές μου) εγκολπώνουν την εμπειρία της Αθήνας, την ιστορία της μαζί με τον δρόμο, τη ζωή του δρόμου. Και στα τελάρα αυτός είναι ο κορμός. Δουλεύω πολύ βιωματικά, ό,τι κάνω είναι μέσα από τη ζωή μου μέχρι τώρα, το street culture, ο δρόμος, το σκέιτ – έτσι έφτασα και στο τζιν ύφασμα που το χρησιμοποιώ αντί για καμβά. Τεντώνοντας το τζιν στο τελάρο άρχισα να το βλέπω πολύ διαφορετικά. Το τζιν το διάλεξα επειδή η δουλειά αυτή έχει να κάνει με την πόλη, έχει σχέση με το σκέιτ, με τον δρόμο, και είναι κοντά μου αυτή η κουλτούρα. Το ξεκίνησα το ’17 (τη χρήση του τζιν αντί για καμβά), όταν ήμουν στις Βρυξέλλες είχα κάνει μια σειρά από σημαίες στo πλαίσιo της Youth Culture, αυτή τη σειρά έργων την έλεγα “one man flags”. Και ήταν η αρχή, αν και από το προπτυχιακό στα Γιάννενα είχα αρχίσει να φεύγω από το τελάρο».

Ο Ανέστης έχει κάνει κάμποσες αρχές, πάντα μένοντας πιστός στην πόλη. Έχει χρησιμοποιήσει τα πάντα – από λάστιχα και πλαστικά μέχρι πόρτες, μέχρι κι ένα κυπαρίσσι νεκροταφείου, έχει κάνει μια έκθεση με skateboards φτιαγμένα από κομμάτια μαρμάρου, με ρόδες κανονικές, ώστε να παίρνει δρόμο το μάρμαρο κι ας είναι ασήκωτο. «Ενώ είμαι ζωγράφος, δύο χρόνια στο Βέλγιο στο μεταπτυχιακό, τους έδειχνα μόνο εγκαταστάσεις», λέει, «εκεί ξεκίνησε η χρήση του τζιν, σαν κολάζ και με άλλα υλικά. Αυτό που με ενδιέφερε, παρότι στον χώρο, ήταν η ζωγραφική σκέψη και ματιά. Τώρα (στα τελευταία έργα) όλο το μπακ γκράουντ είναι τζιν».

Μου παίρνει λίγη ώρα, ενώ κοιτάζω τα συγκεκριμένα έργα, μέχρι να καταλάβω ότι είναι φιλοτεχνημένα πάνω σε τζιν ύφασμα ή με τζιν ύφασμα: ο Ανέστης χρησιμοποιεί και χλωρίνες («καμιά φορά ζωγραφίζω αφαιρώντας!») μαζί με χρώματα, κολάζ, άλλα υλικά, φιλοτεχνώντας σχεδόν ανάγλυφες συνθέσεις που σε ξαφνιάζουν όταν τις κοιτάς.

Μου λέει για την αδυναμία του στον Γιάννη Τσαρούχη και το πόσο επηρέασε τη δουλειά του: «Έχει τελειώσει για μένα ένας μεγάλος κύκλος. Ο προηγούμενος κύκλος ξεκίνησε από την έρευνα που έκανα για τον Γιάννη Τσαρούχη – με είχε καλέσει ο Χριστόφορος Μαρίνος στην έκθεση “Ρεμπέτικο”, άρχισα την έρευνά μου και είδα πολύ Τσαρούχη! Κάποιες εικόνες τις κράτησα στον υπολογιστή, ενώ ο Τσαρούχης άρχισε να εμφανίζεται στη ζωή μου. Το ’21, στην πρώτη μου έκθεση, έγραψα ένα ποίημα στα αγγλικά και επέτρεψα στην επιμελήτρια της έκθεσης (Κατερίνα Νίκου) να το μοιραστεί με κάποιους ξένους, και ξαφνικά είχαμε αντιδράσεις. Ο Adam Szymczyk, ο διευθυντής τότε της Documenta στην Αθήνα, που οργάνωνε την αναδρομική έκθεση του Τσαρούχη στο Σικάγο, μου έστειλε τον κατάλογο της έκθεσης ανοιγμένο πάνω στο ποίημα του Σεφέρη».

Μου λέει για τα (μαγικά) κοστούμια που είχε κάνει ο Τσαρούχης για τους «Όρνιθες» του Καρόλου Κουν το ’59, και για το μισογκρεμισμένο σπίτι / parking όπου είχε σκηνοθετήσει τις «Τρωάδες» στην οδό Καπλανών, με την Αλίκη Γεωργούλη ως πρωταγωνίστρια: «Ο Τσαρούχης φέρνει κάτι αρχαίο και το κάνει πολύ σύγχρονο, που παραμένει σύγχρονο ακόμα και τώρα. Είχε πάρει εκείνο το ερείπιο τότε, ένα γκρεμισμένο σπίτι, του είπανε από τον Δήμο “Κύριε Τσαρούχη, ευτυχώς θα το φτιάξετε το γιαπί”, ο τοίχος πίσω είχε τα σημάδια από δωμάτια που είχανε ξηλωθεί, “Μα αυτό είναι φυσικός Ρόθκο!”, απάντησε ο Τσαρούχης, και το κράτησε έτσι το σκηνικό, όπως ήταν. Για μένα ήταν σοκαριστικό όταν το ανακάλυψα αυτό, ήταν σούπερ επαναστατικό – έχω μέχρι και τον πρώτο κατάλογο των “Τρωάδων”. Μέσα από το έργο του Τσαρούχη για το θέατρο άρχισα να εμβαθύνω στα ίδια τα θεατρικά, τον θεατρικό χώρο και την αφήγηση».

Στην πρόσφατη έκθεση του Ανέστη με τίτλο «The Seekers», οι «ήρωες» είναι σκεϊτάδες: «Βάλαμε πόρτες, κοστούμια, τα πάντα από τζιν ύφασμα, τα κοστούμια μετά έγιναν γλυπτά, και ήταν (εμπνευσμένα) από αυτό το σύνολο που είχε να κάνει με τον Τσαρούχη και τους “Όρνιθες”, ήταν φτιαγμένα από ρετάλια τζιν από τα τελάρα στο στούντιο, με κρόσσια, βασισμένα στο streetwear, οι χαρακτήρες στο βίντεο είχαν την κίνηση που έχουν αυτοί που αναζητούν κάτι χωρίς να ξέρουν ακριβώς τι είναι… ίσως και μια εύθραυστη ουτοπία στην πόλη».

Μιλάει για το έργο του Τσαρούχη «Φοίνικας και νεοκλασσικό μετά το ηλιοβασίλεμα» και πόσο τον έκανε να στραφεί στα κοστούμια, στα σκηνικά, μελετώντας τη δουλειά του Τσαρούχη, η επαφή του με αυτό το έργο. Και, δεν φαίνεται από την αρχή –ίσως να μη φαίνεται ούτε στο τέλος– αλλά τα μέχρι τώρα έργα του Ανέστη Ιωάννου, όπως τα «ξεφυλλίζω» ένα ένα… θυμίζουν πράγματι την Αθήνα που αλλάζει συνέχεια ενώ μένει η ίδια, ενώ με έναν απροσδιόριστο τρόπο, θυμίζουν επίσης τα ατμοσφαιρικά, εντελώς αθηναϊκά, βίνταζ και ταυτόχρονα πολύ σύγχρονα σκηνικά του Γιάννη Τσαρούχη. Στο σύνολό τους οι δουλειές του Ανέστη –ακόμα και τα έργα που άνθισαν σε άλλες πόλεις του κόσμου– ψιθυρίζουν χωρίς να το φωνάζουν ότι έχουν γεννηθεί στην Αθήνα. 

Ο Ανέστης εικονογραφεί ζωηρά και με τρυφερότητα, ακόμα και με αγάπη, την πόλη και τις ανθρώπινες σχέσεις σ’ αυτήν, μέσα από τη δική του, 30+ ματιά, που όμως έχει περάσει μέσα από την Ιστορία της, μέσα από τα αρχαία, τους δρόμους, τις πλατείες, τις ανάσες, τις αναλαμπές, τις καταστροφές, τις δόξες και τους ιστορικούς καλλιτέχνες της Αθήνας.

Περισσότερα στο anestisioannou.com
Crux Gallery, Σέκερη 4, τηλ 213 0448911.