Ο Τομ Γιορκ, οι Radiohead και η έμπνευση στην έκθεση «This Is What You Get»

Περισσότερα από 180 αντικείμενα, τα οποία έχουν προκύψει από την 30ετή συνεργασία του τραγουδιστή Τομ Γιορκ και του καλλιτέχνη και συγγραφέα
Στάνλεϊ Ντόνγουντ μεταξύ των οποίων ζωγραφιές για τα εξώφυλλα κλασικών δίσκων των Radiohead και των The Smile, ψηφιακές συνθέσεις, σκίτσα, ακυκλοφόρητη δουλειά και στίχοι τραγουδιών, παρουσιάζονται σε μία μοναδική αναδρομική έκθεση στο Ασμόλειο Μουσείο της Οξφόρδης. Με τίτλο, «This Is What You Get», η έκθεση καλύπτει τις συνεργασίες του καλλιτεχνικού διδύμου από την εποχή του δίσκου των Radiohead, «The Bends» (1995) μέχρι εκείνη του δίσκου των The Smile, «Cutouts» (2024), και θα είναι ανοιχτή στο κοινό από τις 6 Αυγούστου 2025 έως τις 11 Ιανουαρίου 2026.

Ο Τομ Γιορκ και ο Στάνλεϊ Ντόνγουντ συναντήθηκαν πρώτη φορά ως φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Όπως λέει και στη συνέντευξη που έδωσε ειδικά για τον πλούσιο κατάλογο της έκθεσης ο Τομ Γιορκ, οι παράμετροι για την δημιουργική συνεργασία εκείνου και του Στάνλεϊ Ντόνγουντ τέθηκαν από εκείνη την εποχή. «Ποτέ δεν είχα ιδιαίτερη αυτοπεποίθηση ως εικαστικός καλλιτέχνης», εξηγεί ο Γιορκ στη συνέντευξή του. «Δεν νομίζω ότι έχω κάποια ιδιαίτερα καλή τεχνική ή κάτι τέτοιο. Έχω μια οδυνηρή επίγνωση των περιορισμών μου. Έχω επίσης οδυνηρή επίγνωση του πόσο απίστευτα επιδέξιος είναι [ο Donwood] στο να κάνει τα πράγματα να συμβούν».

Με την πάροδο των χρόνων, οι τεχνικές του καλλιτεχνικού διδύμου έχουν εξελιχθεί μέσα από διάφορους πειραματισμούς, όπως πολύ εύκολα μπορεί κανείς να διακρίνει βλέποντας τα εξώφυλλα των δίσκων που συμπεριλαμβάνονται σε αυτή τη μεγάλη αναδρομική έκθεση. Από τις σκαναρισμένες φωτογραφίες και το βαθύ zoom με Photoshop, που δίνουν μια ψυχεδελική υφή στο εξώφυλλο του «OK Computer» (1997), μέχρι τις μεγάλης κλίμακας φωτογραφίες για τους δίσκους «Kid A» (2000) και «Amnesiac» (2001), ή τους πειραματισμούς με χαραγμένες χάλκινες πλάκες για τον δίσκο «In Rainbows» (2007), τα εξώφυλλα των δίσκων των Radiohead έχουν αφήσει εποχή, ενώ η παράξενη χαρτογραφία που ο Γιορκ και ο Ντόνγουντ έχουν εφεύρει για τα εξώφυλλα των The Smile παρουσιάζει και αυτή ιδιαίτερο εικαστικό ενδιαφέρον.

Η επιμελήτρια Σύγχρονης και Μοντέρνας Τέχνης του Ασμόλειου Μουσείου, Λένα Φριτς, είπε σχετικά με τη συνεργασία των δύο καλλιτεχνών πως είναι μια σχέση αλληλοσυμπλήρωσης: «Ο Στάνλεϊ Ντόνγουντ, όσον αφορά τις τεχνικές δεξιότητες, είναι περισσότερο “καλλιτέχνης”. Από την άλλη ο Τομ Γιορκ, σε εννοιολογικό επίπεδο, έχει πραγματικό ενδιαφέρον. Ο καθένας τους έχει κάτι που ο άλλος δεν έχει. Από την αρχή ήταν ανοιχτοί στο να δοκιμάσουν διαφορετικά υλικά και διαφορετικές τεχνικές. Για το “The Bends”, κινηματογραφούσαν αναλογικές τηλεοράσεις και το ενδιαφέρον τους στράφηκε στην ιδέα της εικόνας με pixel, και το πως αυτή φαίνεται αφηρημένη, αλλά ταυτόχρονα και σαν πίνακας ζωγραφικής».

Εκτός από τις γνωστές στο ευρύ κοινό ζωγραφιές με αεροπλάνα σε πτώση, γυμνά δέντρα και εξωγήινα τοπία που κοσμούν τους δίσκους των Radiohead, των The Smile, αλλά και τους προσωπικούς δίσκους του Τομ Γιορκ, η έκθεση θα περιλαμβάνει και άλλα, λιγότερο γνωστά έργα του καλλιτεχνικού αυτού διδύμου. Τα μπλοκ με τα αμέτρητα σκίτσα του Γιορκ και του Ντόνγουντ, για παράδειγμα, θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο κοινό. Όπως εξήγησε και η Φριτς, «Τα μπλοκ του Donwood είναι συνήθως μεγαλύτερα σε μέγεθος και έχουν περισσότερα σχέδια, ενώ εκείνα του Yorke είναι μικρότερα και εμπεριέχουν περισσότερους στίχους». Οι δύο καλλιτέχνες συνήθιζαν, μάλιστα, να στέλνουν σχέδια ο ένας στον άλλων μέσω fax, πράγμα που θα παρουσιάζεται στην έκθεση ως μία ενδιαφέρουσα εκκεντρικότητα, η οποία αποτελεί και πολιτιστικό στοιχείο της εποχής.

Σε αυτήν την «περιήγηση» στην ιστορία της συνεργασίας του Γιορκ και του Ντόνγουντ, θα παρουσιάζονται και οι διάφορες εμμονές τους, είτε με τον Τζον Λένον και τη Γιόκο Όνο, την εποχή του «OK Computer», είτε με την φυσική αλλοίωση ενός έργου τέχνης, όταν αυτό βρίσκεται εκτεθειμένο σε ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως συνέβη με το εξώφυλλο για τον δίσκο «A Moon Shaped Pool» (2016) των Radiohead, το οποίο είχαν αφήσει επίτηδες έξω από το στούντιό τους στη Γαλλία.

Τόσο ο Τομ Γιορκ, όσο και ο Στάνλεϊ Ντόνγουν είναι περήφανοι, κατά τα λεγόμενα της Φριτς, που η δουλειά τους θα παρουσιαστεί σε ένα τόσο μεγάλο και σημαντικό χώρο, όπως είναι το Ασμόλειο Μουσείο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Η έκθεση, που προετοιμαζόταν ήδη από τα τέλη του 2024, θα προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία σε όσους την επισκεφθούν να δουν τις δημιουργικές δυνάμεις πίσω από την σημαντικότερη και με την μεγαλύτερη επιρροή μουσική σκηνή των περασμένων δεκαετιών.