MET Open Studios 2025: Έξι νέοι καλλιτέχνες της ΑΣΚΤ μοιράζονται τις ιστορίες τους

Τι μπορεί να μας πει η τέχνη όταν την συναντάμε όχι σε μια γκαλερί, αλλά στον τόπο της γέννησής της; Πώς αλλάζει το βλέμμα μας όταν ο καλλιτέχνης είναι εκεί, δίπλα στο έργο του, έτοιμος να μοιραστεί τη διαδικασία, την αμφιβολία, την πρόθεση ή και την αποτυχία; Πριν λίγες ημέρες η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Πειραιώς άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό για τα MET Open Studios 2025, μετατρέποντας τα εργαστήρια του Μεταπτυχιακού Εικαστικών Τεχνών σε ζωντανούς χώρους διαλόγου και δημιουργίας. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες, έξι νέοι καλλιτέχνες ξεχώρισαν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, τη δική του γλώσσα, το δικό του κάλεσμα προς τον θεατή. Η αφήγησή τους –μέσα από τις απαντήσεις τους και τα έργα τους– συνθέτει ένα πολυφωνικό πορτρέτο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης· μια συνομιλία με το παρόν, το σώμα, τη μνήμη, τη βία, την πολιτική και την ελπίδα.

Νέοι Έλληνες καλλιτέχνες στο Open Studios 2025 της ΑΣΚΤ: Έξι προσωπικές διαδρομές στην τέχνη

Barba Dee: Η κοινότητα που εκπέμπει φως

Η ενασχόληση του Barba Dee με τα εικαστικά ξεκίνησε, όπως λέει ο ίδιος, «από τους τοίχους της πόλης». Το graffiti υπήρξε η πρώτη του είσοδος στην τέχνη, μια κουλτούρα που, όπως τονίζει, του άνοιξε «τις βασικές πόρτες για να γνωρίσει την τέχνη». Όταν μετακόμισε στην Αθήνα το 2009, αυτοί οι κόσμοι επεκτάθηκαν, ενώ από το 2015 και έπειτα, η ζωγραφική –πάντα με φόντο την κουλτούρα του δρόμου– άρχισε να παίζει καθοριστικό ρόλο στη δουλειά του. Τα τελευταία χρόνια, όπως εξηγεί, βρήκε μεγάλη δύναμη στη συλλογικότητα: «Μια κοινότητα ανθρώπων με κοινά βιώματα καταφέραμε να υλοποιήσουμε μεγάλης κλίμακας ανεξάρτητα projects. Κάτι που με γεμίζει βαθύτατα». Η ένταξή του στο ΜΕΤ από το 2023 έδωσε νέα ώθηση στην στουντιακή του πρακτική, χωρίς όμως να αποκοπεί από τη δυναμική της συνύπαρξης. Νιώθει, όπως λέει, πως αυτή η καθημερινή επαφή «αναζωογόνησε τον τρόπο που προσεγγίζω την τέχνη». Αν και τα μέσα του είναι κυρίως ζωγραφικά, τον συγκινεί ολοένα και περισσότερο η διαδικασία της καταγραφής και της αρχειοθέτησης, χωρίς περιορισμό στο υλικό ή το μέσο.

Το έργο του στα Open Studios αποτελεί προοίμιο της πτυχιακής του: μια εικαστική προσπάθεια να καταγράψει και να ορατοποιήσει μια κοινότητα ανθρώπων που –αν και αόρατη στους πολλούς–  "εκπέμπει πηγαίο φως". Το φως που εκπέμπουν τα μέλη αυτής της κοινότητας είναι τόσο πηγαίο, που τον εμποδίζει να αποτυπώσει τα πρόσωπά τους – μια αδυναμία που δεν τον αποθαρρύνει, αλλά μάλλον τον κινητοποιεί. Όσο για τη δημιουργική διαδικασία, ο Barba Dee την αντιμετωπίζει ως απόρροια της παρατήρησης. «Η φαντασία έρχεται ύστερα», λέει. Για εκείνον, αυτό που ενώνει όλους τους καλλιτέχνες είναι η εγγενής τάση να συλλέγουν τις μικρές λεπτομέρειες ενός χαοτικού κόσμου. Όσο για τη σημασία της έκθεσης: «Το Open Studios είναι μια στιγμή ζύμωσης, επικοινωνίας, ορατότητας».

Instagram: @barba.dee

Αχιλλέας Ντέντης: Μια «ζωγραφική επιστολή» στη μνήμη

Ο Αχιλλέας Ντέντης δεν αντιμετωπίζει τη ζωγραφική ως αυτοσκοπό, αλλά ως ένα μέσο επικοινωνίας – μια ανάγκη να πιάσει το νήμα μιας συνομιλίας που συχνά μοιάζει ανύπαρκτη. Όπως λέει ο ίδιος, το έργο του είναι μια απόπειρα να έρθει κοντά σε μια ανάμνηση, «γράφοντάς της πίσω… ή και το αντίστροφο: να δω τι μου γράφει εκείνη πίσω». Γι’ αυτό και οι εικόνες του έχουν χαρακτήρα σημειωματικό, «σαν να στέκεσαι μπροστά σε ένα τεράστιο Α4»· αποσπάσματα μιας εσωτερικής αλληλογραφίας.

Η δημιουργική διαδικασία γι’ αυτόν εξελίσσεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη είναι περισσότερο ερευνητική: αντλεί υλικό από το προσωπικό και οικογενειακό του αρχείο – φωτογραφίες, αντικείμενα, μνήμες – όχι για να αφηγηθεί μια ιστορία, αλλά για να αναδείξει την αίσθηση που αυτές οι εικόνες κουβαλούν. «Με ενδιαφέρει το πώς μια εικόνα μπορεί να μεταφέρει κάτι υπόγειο, κάτι συναισθηματικό ή ασχημάτιστο», εξηγεί. Στη δεύτερη φάση, η διαδικασία γίνεται πιο ελεύθερη αλλά και πιο σκληρή. Πρόκειται για έναν στοχαστικό αγώνα: τι θα μείνει, τι θα αφαιρεθεί, πώς το έργο θα μπορέσει να «μιλήσει χωρίς να εξηγεί». Έτσι, για τον Αχιλλέα, φαντασία και παρατήρηση λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία: ξεκινά από το πραγματικό για να αγγίξει το αόρατο.

 Στα Open Studios ο Αχιλλέας Ντέντης βρήκε μια σπάνια ευκαιρία να δοκιμάσει τη δύναμη της δουλειάς του απέναντι στο βλέμμα του άλλου, χωρίς την πίεση της απόδειξης. «Είναι μια μικρή ρωγμή μέσα στη δυσκολία», λέει, ένας χώρος όπου δεν χρειάζεται να εξηγήσεις ή να πείσεις – αρκεί απλώς να είσαι παρών.

Instagram:@_achilis

Γιώργος Νάθενας: Ο Άσωτος στον τόπο της Ιστορίας

Ο Γιώργος Νάθενας μεγάλωσε στο Ηράκλειο της Κρήτης, σε μια οικογένεια όπου η τέχνη ήταν παντού παρούσα. Ο πατέρας του είχε σπουδάσει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας, η μητέρα του εργαζόταν ως γραφίστρια – οπότε, όπως λέει ο ίδιος, «η ιδέα της τέχνης μού ήταν οικεία από πολύ νωρίς». Από μικρός άρχισε να παρακολουθεί συστηματικά κινηματογράφο, κάτι που, όπως φάνηκε αργότερα, θα γινόταν βασικό του εργαλείο. Η ζωγραφική συνυπάρχει με την κινούμενη εικόνα στις ταινίες μικρού μήκους που δημιουργεί, μέσα στις οποίες ενσωματώνει εικαστικά στοιχεία, αναλογικά και ψηφιακά. Σε ηλικία 15 ετών αποφάσισε πως ήθελε να φοιτήσει στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου τελικά πέρασε το 2017. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο εργαστήριο ζωγραφικής του Μάριου Σπηλιόπουλου, με τον οποίο, όπως παραδέχεται, εμβάθυνε σημαντικά στον τομέα του animation.

Στο πλαίσιο των Open Studios παρουσίασε το προσχέδιο της νέας του ταινίας μικρού μήκους με τίτλο Η Επιστροφή του Ασώτου. Στην ιστορία αυτή, ένας παράδοξος χαρακτήρας –ο Άσωτος– εμφανίζεται έξω από ένα ναζιστικό στρατόπεδο εξόντωσης, αυτοπαρουσιάζεται ως Μεσσίας και προκαλεί σύγχυση τόσο στους κρατούμενους όσο και στους δεσμοφύλακες. Η αφήγηση αναπτύσσεται μέσα από ένα υβρίδιο τεχνικών: ψηφιακό animation και χειροποίητα, ζωγραφισμένα backgrounds που συνδυάζονται σε ένα εικαστικό αποτέλεσμα υψηλής πολυπλοκότητας. Όπως εξηγεί, «παράγεται και αρκετό οπτικοακουστικό υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε άλλες μορφές παρουσίασης ή έργα».

Για τον ίδιο, τα Open Studios είναι πολύ περισσότερο από μια ευκαιρία έκθεσης. Είναι ένας τρόπος να φανερωθεί η ίδια η διαδικασία: «Το κοινό έρχεται σε επαφή με την πορεία της δημιουργίας και όχι μόνο με το τελικό έργο», επισημαίνει. Το ΜΕΤ, από την πλευρά του, του προσέφερε έναν φυσικό και θεσμικά κατοχυρωμένο χώρο εργασίας και παρουσίασης – κάτι που, όπως υπογραμμίζει, «είναι πολυτέλεια για την πλειοψηφία των νέων καλλιτεχνών».

Δεν παραλείπει να αναφερθεί και στη γενικότερη κατάσταση: υπάρχουν σίγουρα πρωτοβουλίες και χώροι που στηρίζουν νέους δημιουργούς, όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και στην περιφέρεια. Ωστόσο, το πρόβλημα της χρηματοδότησης παραμένει: «Πολλοί χώροι βασίζονται σε προσωπικές προσπάθειες και εθελοντική εργασία, πράγμα που δυσκολεύει τη βιωσιμότητά τους», σημειώνει.

Όσο για τη δικτύωση, την θεωρεί κρίσιμη. «Χωρίς αυτήν, η δουλειά σου δύσκολα θα φτάσει στο κοινό», λέει, υπενθυμίζοντας πως οι επιμελητές πλέον έχουν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση εκθέσεων και πλαισίων. Τα social media, από την άλλη, του φαίνονται ένα απαραίτητο αλλά βοηθητικό εργαλείο – «όχι για να αντικαθιστούν τον φυσικό εκθεσιακό χώρο, αλλά για να παρακινούν τον θεατή να έρθει από κοντά».

Instagram: @gnathenas

Στεφανία Μοσχόβη: Πάλη και ρομαντικοποίηση της βίας

Η Στεφανία Μοσχόβη ζωγραφίζει από τότε που θυμάται τον εαυτό της. Η ζωγραφική ήταν για εκείνη ένα μέσο διαφυγής από την πραγματικότητα, ένας τρόπος να κατασκευάσει έναν δικό της κόσμο, απολύτως προσωπικό. Στη δουλειά της κυριαρχεί το λάδι σε χαρτί, ενώ μεγάλο μέρος της διαδικασίας της περιλαμβάνει και το sketchbook, με στυλό ή μολύβι. Πού και πού δημιουργεί και μικρά γλυπτά με πηλό, αλλά όπως λέει, η σκέψη της περιστρέφεται διαρκώς γύρω από μια βασική αντίθεση: εκείνη ανάμεσα στην ομορφιά και τη βία.

Το συγκεκριμένο δίπολο αποτυπώνεται στη θεματολογία της, που εστιάζει σε κοινωνικά περιθωριοποιημένους άνδρες, οι οποίοι ενσαρκώνουν μια μορφή σκληρότητας και αυτοκαταστροφής. Στο έργο της για τα Open Studios, η Μοσχόβη επέλεξε να ασχοληθεί με την πάλη – όχι μόνο ως άθλημα, αλλά και ως σύμβολο. Τη συναρπάζει η εικόνα των παλαιστών που, όπως λέει, «μπαίνουν με τη δική τους θέληση σε ένα ‘κλουβί’, γνωρίζοντας ότι θα τραυματιστούν αλλά και θα τραυματίσουν». Βλέπει σε αυτήν την πράξη ένα ένστικτο αυτοκαταστροφής, μα και μια ρομαντικοποιημένη βία – την εικόνα ενός άνδρα «που διψάει για αίμα». Τα έργα της δημιουργούνται μέσα από αρχειακό φωτογραφικό υλικό που εντοπίζει κυρίως στο διαδίκτυο, σπανιότερα από δικές της λήψεις.

Για εκείνη, τα Open Studios είναι «μια μεγάλη ευκαιρία να αναδειχθούν οι δουλειές νέων καλλιτεχνών», ένας χώρος πραγματικής συνάντησης με το κοινό αλλά και μεταξύ των δημιουργών. Αναγνωρίζει ότι η δικτύωση μπορεί να παίξει ρόλο στην επαγγελματική πορεία ενός καλλιτέχνη – «είναι αλήθεια πως όταν είμαι πιο ανοιχτή σε επαφές με γκαλερίστες και συλλέκτες, μου δίνονται περισσότερες ευκαιρίες» – αλλά σπεύδει να συμπληρώσει πως το έργο καθαυτό είναι τελικά το πιο σημαντικό. «Δεν αρκεί να δημιουργείς απλώς επαφές – πρέπει να έχεις κάτι να πεις».

Όσο για τα social media, δεν έχει αυταπάτες: «Ο καλλιτέχνης είναι σχεδόν αναγκασμένος να διαδίδει τη δουλειά του μέσα από αυτά». Αν και βλέπει την κυριαρχία τους με ρεαλισμό, η ίδια τα χρησιμοποιεί ως εργαλείο με σαφή στρατηγική, με στόχο, όπως λέει, «να αναδειχθεί ακόμη περισσότερο το έργο μου».

Instagram : @moskovii 

Μαρίνα Τσιρώνη: Το σώμα ως δοχείο μνήμης

Η Μαρίνα Τσιρώνη ζωγραφίζει από πάντα. Εκείνο που την γοήτευε δεν ήταν μόνο η ίδια η πράξη της ζωγραφικής, αλλά το γεγονός ότι μπορούσε να πλάθει με τη φαντασία της πρόσωπα, τοπία και ιστορίες, δημιουργώντας ένα δικό της, προσωπικό σύμπαν. Καθώς μεγάλωνε, η τέχνη έγινε το καταφύγιό της: ένας τρόπος να επικοινωνεί τα βιώματά της με τρόπο άμεσο και συχνά απρόβλεπτο. Αυτό που την συνέπαιρνε ήταν το πώς, χρησιμοποιώντας απλά, καθημερινά υλικά, μπορούσε να μεταφέρει στον θεατή μια ιστορία – και να τον προσκαλέσει να την ερμηνεύσει με βάση τη δική του εμπειρία. Κάπως έτσι οδηγήθηκε στην performance, επιλέγοντάς την ως κύριο μέσο: «Επιτρέπει τη μέγιστη αλληλεπίδραση με το κοινό», εξηγεί.

Στα έργα της –είτε πρόκειται για wearables, είτε για installations, είτε για αντικείμενα performance– χρησιμοποιεί ευτελή υλικά και αντλεί έμπνευση από την ψυχανάλυση. Ο στόχος της είναι να δημιουργήσει έναν τόπο κοινής εμπειρίας, ένα πεδίο αλληλεπίδρασης: «Έναν χώρο που μπορούμε να μοιραστούμε τα βιώματά μας», όπως λέει. Συχνά δρα μέσα στις εγκαταστάσεις που δημιουργεί, καλώντας και το κοινό να συμμετάσχει, να εισέλθει, να εμπλακεί.

Στα Open Studios, παρουσίασε μια σειρά έργων με βασική θεματική το σώμα ως «δοχείο μνήμης». Δύο σύμβολα κυριαρχούσαν: το τάμα και το κόκαλο «γιάντες». Τα έργα αυτά είναι, όπως τα περιγράφει, «σημειώσεις» για μια μεγαλύτερη εγκατάσταση που προετοιμάζει. Το «γιάντες» λειτουργεί ταυτόχρονα ως αναφορά στη μνήμη και στη γυναικεία ανατομία, ενώ ένα γλυπτό που δημιούργησε από χαρτόνι υποδηλώνει κάθε βίωμα που διαμορφώνει την ύπαρξή μας. Μια μεγάλη φωτογραφία αποτυπώνει μια «ανάποδη γέννα», όπου –όπως εξηγεί– το ίδιο το βίωμα γεννά την performer και την γαλουχεί με άγνωστο τρόπο. Το τάμα, από την άλλη, πλαισιώνει μια φωτογραφία της γιαγιάς της και το σώμα της performer, δημιουργώντας ένα «νέο δέρμα» – ένα ερώτημα ταυτότητας και προστασίας.

Η δημιουργική της διαδικασία είναι πάντα ερευνητική. Όταν την απασχολεί ένα θέμα, μελετά ψυχαναλυτικές θεωρίες και αναζητά τα σημεία τομής με τη δική της εμπειρία, για να τα μεταπλάσει σε γλυπτικά αντικείμενα ή σε δράσεις. Παράλληλα, η εμπλοκή της με την ψυχολογία την οδήγησε στη δημιουργία του Talks & Crafts, μιας καλλιτεχνικής πρωτοβουλίας με κοινωνική διάσταση. Σε συνεργασία με σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες, διοργανώνει εργαστήρια για ενήλικες λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας – μια διαδικασία που, όπως λέει, είναι καθοριστική για την εξέλιξη του προσωπικού της εικαστικού λεξιλογίου.

Για την ίδια, τα Open Studios λειτουργούν ως μεταίχμιο: ανάμεσα στο εκπαιδευτικό και το επαγγελματικό, στο προστατευμένο και στο δημόσιο. Όπως σημειώνει, «είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να επικοινωνήσουμε τη δουλειά και τις σκέψεις μας»· ένας χώρος ανατροφοδότησης και ανταλλαγής που γεφυρώνει δημιουργικά τον καλλιτέχνη με τον θεατή.

Instagram: @marina_tsironi

Γιάννης Τούρλας: Μια βιωματική απεικόνιση της οπαδικής βίας

Ο Γιάννης Τούρλας είχε την πρώτη του επαφή με τα πινέλα και τα χρώματα στην ηλικία των δεκαπέντε, χάρη στον πατέρα του, ο οποίος είναι αγιογράφος. Παρόλο που, όπως λέει, «δεν μου άρεσε ο συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται οι αγιογραφίες», η εμπειρία αυτή αποτέλεσε το πρώτο του βήμα στον κόσμο των εικαστικών. Μετά την αποφοίτηση από το σχολείο αποφάσισε να δοκιμάσει την προετοιμασία για τη Σχολή Καλών Τεχνών – μια απόφαση που του άνοιξε έναν τελείως καινούργιο ορίζοντα. Ξεκίνησε να βλέπει τον κόσμο διαφορετικά: «Υπήρχε περίοδος που, όταν έβλεπα ανθρώπους, τους έβλεπα σαν φόρμες και φανταζόμουν πώς θα ήταν ζωγραφισμένοι στο χαρτί μου ή στο τελάρο». Η προσωπική του ματιά και τα βιώματά του άρχισαν να ενσωματώνονται σιγά-σιγά στα έργα του, κι εκεί ένιωσε πραγματικά ελεύθερος.

Μεγαλώνοντας, ένα σημαντικό μέρος της ζωής του περιστρεφόταν γύρω από το γήπεδο. Πήγαινε από μικρός μαζί με τον θείο του στη θύρα των οργανωμένων και, όπως περιγράφει, «μαγεύτηκα από όλη αυτή τη τελετουργία και το πλήθος του κόσμου». Σύντομα άρχισε να πηγαίνει μόνος, μαζί με τους φίλους του από το σχολείο, και να εμπλέκεται όλο και πιο βαθιά στους συνδέσμους. Ωστόσο, ύστερα από κάποιες επιθέσεις που δέχθηκε από άτομα αντίπαλης ομάδας, βίωσε τραύματα που τον ανάγκασαν να αναθεωρήσει πολλά γύρω από αυτόν τον κόσμο. Έτσι, το έργο που παρουσίασε στα Open Studios ήταν άμεσα βιωματικό: μια εικαστική καταγραφή της εμπειρίας του από την οπαδική βία, ενός χώρου όπου το συλλογικό και το προσωπικό συνυπάρχουν έντονα. 

Ο ίδιος πιστεύει ότι υπάρχουν πράγματι χώροι που στηρίζουν νέους καλλιτέχνες – είτε πρόκειται για ανεξάρτητα art spaces είτε για πολιτιστικά στέκια που φιλοξενούν εκθέσεις. Για εκείνον, η επικοινωνία με άλλους καλλιτέχνες και συμφοιτητές είναι κομβική: «Μια απλή ομάδα πέντε φίλων μπορεί να ζητήσει έναν χώρο, να στήσει μια έκθεση, να καλέσει κόσμο και να προωθήσει τη δουλειά της μέσα από τα social media». Βλέπει τη συλλογικότητα όχι μόνο ως δημιουργικό πλαίσιο, αλλά και ως πρακτική λύση για την προβολή του έργου· είτε μέσα από ένα portfolio που κατατίθεται σε open calls, είτε μέσω πρωτοβουλιών που οργανώνονται από τα κάτω. 

Οι έξι αυτοί εικαστικοί δεν εκπροσωπούν απλώς έξι διαφορετικά ύφη ή τεχνοτροπίες. Αντιπροσωπεύουν έξι διαφορετικές χειρονομίες προς τον κόσμο – μια αμφιβολία, μια βιωματική εμπειρία, ένα τραύμα, μια συλλογική μνήμη, μια πολιτική πράξη, μια απόπειρα επανασύνδεσης. Αυτό που μένει μετά την επίσκεψη στα Open Studios δεν είναι μόνο εικόνες, ήχοι, αντικείμενα ή performances. Είναι η αίσθηση ότι η τέχνη –παρά τις δυσκολίες του συστήματος, της αγοράς, της επιβίωσης– παραμένει τόπος γνησιότητας και ανάγκης. Και οι νέοι καλλιτέχνες, μας το υπενθυμίζουν με κάθε βλέμμα, κάθε χειρονομία, κάθε έργο τους.

Instagram: @giannis_tourlas