Το Άγιο Όρος του Tomasz Moscicki έφερε τον Άθω στην Εγνατία

Με το που μπαίνω στην Αγιορειτική Εστία για τη φωτογραφική έκθεση του Tomasz Moscicki, αφήνω πίσω μου την Εγνατία που αφρίζει από τον θόρυβο και τη ζέστη και βιώνω κάτι σαν τηλεμεταφορά. Με το που αντίκρισα τις εικόνες του Πολωνού φωτογράφου, που εδώ και δυο δεκαετίες πηγαινοέρχεται στο Άγιο Όρος αποτυπώνοντας μονές, σκηνές, τοπία, εκκλησιασμούς, μυσταγωγίες και πρόσωπα διάφορα, νιώθω πως η Θεσσαλονίκη ξεμάκρυνε. Ήταν λες και ξεκίνησα για το τρίτο πόδι της Χαλκιδικής, έφτασα στην Ουρανούπολη, πήρα το καραβάκι, πέρασα απέναντι κι όλα αυτά σε χρόνο dt, αυτό ένιωσα έτσι ολομόναχος όπως στάθηκα ενώπιον της «Σκηνής του Αθέατου».

Με πάνω από είκοσι χρόνια τακτικών επισκέψεων στην Αθωνική Πολιτεία, ο Πολωνός παρουσιάζει στην Αγιορειτική Εστία εικόνες απόκρημνων τοπίων, βυζαντινών αρχιτεκτονικών και ασκητικών μοναχών, με ένα βλέμμα απόλυτα θεατρικό. Φωτίζοντας τα κάδρα του με τέτοιο τρόπο καταφέρνει να παρουσιάσει ένα Όρος που μοιάζει να πλέει στη ροή των αιώνων υπό καθεστώς και συνθήκη απόλυτα ολόδικού του χρόνου, που δεν έχει καμιά σχέση με τον χρόνο που ορίζει τη ζωή έξω από αυτό. Είναι αδύνατον για τον θεατή να προσδιορίσει πότε τραβήχτηκαν οι εικόνες, ποια δεκαετία και ποιον αιώνα, αφού επί τούτου ο Tomasz Moscicki χρησιμοποιεί μια τεχνική των αρχών του 20ού. Ονομάζεται τεχνική του διχρωμικού κόμμεως ή τεχνική της διχρωμικής γόμμας: ο καλλιτέχνης τυπώνει σε ειδικά χαρτιά που χαρίζουν στο έργο μια διττή υπόσταση φωτογραφικής εικόνας και χαρακτικού, το φως θολώνει τον τόπο και τον χρόνο, το έργο μεταβάλλεται σε κάτι που μοιάζει είτε σαν να υπάρχει ανέκαθεν, είτε σαν να γεννήθηκε σε ανομολόγητα παρελθόντα.

«Στον Άθω βρήκα τον καλλιτεχνικό μου παράδεισο. Συνειδητοποίησα ότι αυτή η παλαιά τεχνική, όταν εφαρμόζεται σήμερα, όχι για να μιμηθεί την αισθητική του παρελθόντος, αλλά για ενταχθεί σε έναν σύγχρονο διάλογο, μπορεί να εμπλουτιστεί από τις σύγχρονες εξελίξεις στη φωτογραφία. Η χρήση ειδικών φακών που μεταβάλλουν την προοπτική και φωτογραφικών υλικών ευαίσθητων στο υπέρυθρο φως, αποκαλύπτουν έναν αθέατο κόσμο…», λέει ο Πολωνός.

Και τα πάντα, με το που παρατηρείς τη δουλειά του, ομνύουν στην εσωτερικότητα, τη θρησκευτικότητα και τον στοχασμό. Χάθηκα και απορροφήθηκα στη φαντασμαγορία του Αθέατου. «Εκεί όπου η σύγχρονη τεχνολογία υπόσχεται εικόνες όλο και πιο καθαρές, ο Μοστίτσκι επιλέγει το αργό και το τυχαίο. Η χειροποίητη προσέγγισή του συνιστά μια συνειδητή άρνηση της τυποποίησης της σύγχρονης φωτογραφίας», γράφει ο επιμελητής Βαγγέλης Ιωακειμίδης.

Παραδίπλα, στο εξαιρετικά κατατοπιστικό ίντρο που μπριφάρει τον επισκέπτη, ο αρχιτέκτονας, αναστυλωτής και συνεπιμελητής Φαίδων Χατζηαντωνίου, ανακαλεί τη γνωριμία του με τον Μοστίτσκι: «Παρατηρούσα πώς τον μαγνήτιζε ένα βουβό ερείπιο, καταπιωμένο από την οργιαστική βλάστηση του παλιού βατοπεδινού μονοπατιού στις πλαγιές πάνω στην Καψάλα. Έβλεπα τον πυρετό στο βλέμμα του καθώς περίμενε να αδράξει το φευγαλέο φως που, διαπερνώντας τα άναρχα φυλλώματα, θα έφερνε εκείνο το αποτέλεσμα του παντοδύναμου νόμου της φθοράς, τόσο χαρακτηριστικό στις φωτογραφίες του».

Επέστρεψα στη Θεσσαλονίκη με το που επέστρεψα ξανά στην Εγνατία εγκαταλείποντας την Αγιορειτική Εστία, έξω η ζέστη πύρωνε τον Μάιο και ο θόρυβος ανέβασε ντεσιμπέλ στα αυτιά μου που μερικά δεύτερα πριν άκουγαν τον παφλασμό της θάλασσας και των λιτανειών. Εμπειρία.

Η Σκηνή του Αθέατου - Το Άγιο Όρος του Tomasz Moscicki
Αγιορείτικη Εστία, Εγνατία 109, έως 7 Ιουνίου