Μαρίνα Ηλιάδη: Η συνεργασία μας με τον Τhomas Schütte μετρά 40 χρόνια

Ο Thomas Schütte θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς γλύπτες της γενιάς του, που είχε ήδη λάβει μεγάλη αναγνωρισιμότητα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το έργο του περιλαμβάνει ακουαρέλα, χαρακτική και εγκαταστάσεις, αλλά είναι περισσότερο γνωστός για τις ανησυχητικές γλυπτικές δημιουργίες του από λιωμένες, παραμορφωμένες ανθρωπόμορφες φιγούρες φτιαγμένες από ατσάλι, αλουμίνιο, μπρούτζο, κερί και άλλα υλικά. Στο σύνολο της δουλειάς του, το σώμα γίνεται ένας τόπος εξερεύνησης αφήγησης, αναπαράστασης και του ρόλου του καλλιτέχνη στην κοινωνία.

Με αφορμή την 8η ατομική του έκθεση στην Αθήνα, στην Γκαλερί Bernier/Eliades, μιλήσαμε με τη Μαρίνα Ηλιάδη, που ίδρυσε μαζί με τον Jean Bernier, την γκαλερί στη δεκαετία του 1970. Η Μαρίνα Ηλιάδη μάς διηγήθηκε για το πώς έγινε η γνωριμία τους με τον Thomas Schütte, για την πρώτη τους συνεργασία το 1984, για τα έργα της έκθεσης αλλά και την αναδρομική του στο ΜοΜΑ που έτρεχε για ένα διάστημα παράλληλα με την έκθεση στην Γκαλερί Bernier/ Eliades. 

Συνέντευξη με τη Μαρίνα Ηλιάδη για την έκθεση του Thomas Shütte στην Γκαλερί Bernier/Eliades

Πότε έγινε η πρώτη σας επαφή με τον καλλιτέχνη;
Ο Thomas Schütte ήταν μαθητής των Gerhard Richter, Daniel Buren, και Benjamin Buchloh. Την εποχή εκείνη στο Ντίσελντοφ υπήρχε μία ομάδα Γερμανών καλλιτεχνών που είχαν κοινό ατελιέ και εργάζονταν όλοι μαζί. Η γκαλερί Konrad Fisher -που ήταν και παραμένει μια από τις μεγαλύτερες γκαλερί της Ευρώπης- συνεργαζόταν με αυτούς τους καλλιτέχνες, οπότε η πρώτη έκθεσή του Schütte πραγματοποιήθηκε εκεί, μαζί με τους δασκάλους του. Μετά από αυτήν την έκθεση και χάρη στη γνωριμία μας, ο Schütte έκανε το 1984 τη δεύτερή του έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα.

Πώς ήταν η κατάσταση στη σύγχρονη τέχνη τότε στην Ελλάδα;
Την εποχή εκείνη, η παρουσία τους Σύγχρονης Τέχνης στη χώρα μας ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη. Βρισκόταν ακόμα σε ένα πρωτόλειο στάδιο θα λέγαμε. Υπήρχαν ωστόσο αρκετοί νέοι, intellectuels και φιλότεχνοι, που εξέφρασαν αμέσως μεγάλο ενδιαφέρον για την έκθεση και το έργο του Schütte γενικότερα.

Επομένως έχετε μια μακρόχρονη συνεργασία με τον καλλιτέχνη.
Ακριβώς. Από τότε άρχισε μια συνεργασία που μετρά πλέον 40 χρόνια.

Η τρέχουσα έκθεση εγκαινιάστηκε λίγο διάστημα μετά την αναδρομική του στο ΜοΜΑ και «έτρεχαν» παράλληλα για ένα διάστημα
Πράγματι, το Museum of Modern Art τους Τους Υόρκης διοργάνωσε στα τέλη του 2024 μία μεγάλη αναδρομική έκθεση αφιερωμένη αποκλειστικά στον Thomas Schütte. Λίγο μετά τα εγκαίνια τους έκθεσης στο ΜoΜΑ, εγκαινιάστηκε και η 8η ατομική έκθεση του καλλιτέχνη στην γκαλερί στην Αθήνα, που θα τη χαρακτήριζα και ως surprise, καθώς όλα τα έργα είναι καινούργια και ειδικά σχεδιασμένα για την συγκεκριμένη έκθεση. Το να παρουσιαστούν μόνο νέα έργα στην Ελλάδα ήταν μια συνειδητή επιλογή του καλλιτέχνη, προκειμένου να δημιουργήσει τους διαλόγους με την αναδρομική του έκθεση στην Αμερική. Μάλιστα γι' αυτό τον λόγο, η διεθνής καλλιτεχνική κοινότητα έστρεψε το βλέμμα τους στην Αθήνα, με πολλούς ξένους επιμελητές, γκαλερίστες και συλλέκτες να δίνουν το παρών την ημέρα των εγκαινίων, αφού είχαν πρώτα επισκεφτεί το ΜοΜΑ.
Για ένα μεγάλο διάστημα οι δυο εκθέσεις έτρεχαν παράλληλα. Η έκθεση στο ΜoΜΑ έχει ολοκληρωθεί και τους 4 Μαρτίου κλείνει για το κοινό και η έκθεση στην Bernier/Eliades.

Ποια ήταν τα σχόλια του κόσμου που είχε πάει και στο ΜΟΜΑ;
Η έκθεση στο ΜοΜΑ ήταν πολύ διαφορετική, ήταν μόνο αναδρομική, οπότε εκτέθηκαν μόνο παλαιά έργα του Schütte. Αντιθέτως, στην έκθεση τους Αθήνας παρουσιάζονται αποκλειστικά έργα φιλοτεχνημένα το 2024. Οι κριτικές υπήρξαν διθυραμβικές, καθώς η έκθεση, δεδομένης τους βαρύτητας του καλλιτέχνη αλλά και των έργων, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί μουσειακή. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι ο Schütte ανέλαβε προσωπικά την επιμέλεια και τον φωτισμό τους έκθεσης, εκμεταλλευόμενος πολύ σωστά τους χώρους τους γκαλερί. Ο τους καθόρισε και την διάρκεια τους έκθεσης, σχεδόν 4 μήνες, και επέλεξε την ημερομηνία των εγκαινίων, ανήμερα των 70ών του γενεθλίων. Η ασυνήθιστα μεγάλη, για τα δεδομένα των γκαλερί, διάρκεια τους έκθεσης είχε στόχο να εξυπηρετήσει επισκέπτες από το εξωτερικό ώστε να κανονίσουν άνετα το ταξίδι τους.

Τι έργα του βλέπουμε σε αυτήν την έκθεση στην Γκαλερί Bernier/ Eliades;
Σε πολλά από τα έργα ο Schütte ασχολείται με τον άνθρωπο και ειδικότερα με το πρόσωπο. Υπάρχουν επίσης αρκετά κεραμικά με θέμα αγγέλους και λουλούδια, ορισμένες ακουαρέλες και χαρακτικά. Γενικά είναι μία έκθεση αισιόδοξη και φωτεινή, σε αντίθεση με παλαιότερες εκθέσεις του, που είχαν έντονα μελαγχολικά στοιχεία. Στα έργα της συγκεκριμένης έκθεσης βλέπουμε μια άλλη προσέγγιση.

Το θέμα της γυναίκας, της γονιμότητας και του γυναικείου σώματος πώς το προσεγγίζει στο έργο του;
Η γυναίκα συνιστά ένα από τα βασικά θέματα της δουλειάς του Schütte. Στην έκθεση φιλοξενούνται 4 γλυπτά που αποτελούν τις μελέτες της ιστορικής σειράς «Frauen», όπου το γυναικείο σώμα άλλοτε παραμορφώνεται ή ισοπεδώνεται και άλλοτε αντιμετωπίζεται με τρυφερότητα και σεβασμό. Εξάλλου το γυναικείο σώμα είναι η πηγή της ζωής.Τα υλικά που χρησιμοποιεί;

Τα υλικά που χρησιμοποιεί;
Σε αυτή την έκθεση υπάρχουν πολλά κεραμικά, τα οποία ο καλλιτέχνης τα σμιλεύει με τα χέρια του. Μέσα από μία ιδιαίτερα χειρονομιακή πρακτική επιδιώκει να τονίσει την επαφή του με το υλικό. Στη συνέχεια χρησιμοποιεί σκόνη και πατίνα, στοιχεία που προσθέτει σε διαφορετικά στάδια ανάμεσα στα ψησίματα, γι αυτό υπάρχει μια γυαλάδα αλλά και διαφορετικά χρώματα στα έργα. Το κεραμικό άλλωστε έχει αρκετή επεξεργασία και ενίοτε πολλαπλά ψησίματα για να ολοκληρωθεί. Ωστόσο, το κυρίαρχο υλικό στο έργο του Schütte είναι ο μπρούντζος, ενώ είναι πολύ δυνατός και στις ακουαρέλες.

Οι μορφές των ζώων. Όλα λίγο πολύ μοιάζουν με άλογα. Ωστόσο αυτός τα αποκαλεί σκυλιά. Βλέπουμε και εδώ κάποια. Γιατί το κάνει αυτό;
Αυτή είναι η θεώρησή του. Είναι χαρακτηριστικό το ότι μοιάζουν με άλογα αλλά ο Schütte τα αποκαλεί συνήθως «σκυλιά». Μάλιστα ο ίδιος τοποθέτησε δύο τέτοια έργα στον κήπο της γκαλερί, κάνοντας πολλές αλλαγές στον εξωτερικό χώρο, όπως θα παρατηρήσατε.

Μιλήστε μου για το εντυπωσιακό έργο μεγάλων διαστάσεων που υπάρχει μόλις μπαίνουμε στην γκαλερί.
Πρόκειται για το έργο με τον τίτλο «Großer Frauenkopf Nr. 5». Ο ίδιος αποφάσισε να τοποθετήσει το γιγαντιαίο αυτό κεφάλι να είναι γυρισμένο και να κοιτά όχι τον επισκέπτη που έρχεται αλλά το εσωτερικό της έκθεσης. Θεωρώ ότι πρόκειται για μια δυνατή επιμελητική επιλογή, γιατί προκαλεί τον επισκέπτη να αναζητήσει εκείνος το πρόσωπο και το βλέμμα της γυναίκας. Αν το γλυπτό ήταν στραμμένο προς την είσοδο, θα είχε μια αμεσότητα που δεν θα εξυπηρετούσε καθόλου το παιχνίδι των στοιχείων της φαντασίας, του αγνώστου και της ανακάλυψης

Να κάνουμε και μια εισαγωγή στην επόμενη έκθεσή σας που εγκαινιάζεται στις 13 Μαρτίου;
Στις 13 Μαρτίου εγκαινιάζεται η έκθεση «Erratic patterns» του Brian Rochefort. Ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης ζει και εργάζεται στο Los Angeles και ασχολείται με την κατασκευή εφυαλωμένων κεραμικών γλυπτών. Μέσα από απρόβλεπτες φόρμες, τραχιές υφές και χαοτικές επιφάνειες, οι συνθέσεις του ισορροπούν ανάμεσα στην αταξία και την αρμονία. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι και τις 26 Απριλίου.

Δείτε περισσότερα για την έκθεση του Thomas Shutte στην Γκαλερί Bernier/ Eliades στο City Guide της Athens Voice