H Δευτέρα Παρουσία του Κώστα Τσόκλη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η «Δευτέρα Παρουσία», ο μεγάλων διαστάσεων πίνακας του Κώστα Τσόκλη που φιλοτέχνησε το 2023, θα εκτίθεται στο Φουαγιέ της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη για περιορισμένο χρονικό διάστημα, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, χάρη στην ευγενική παραχώρηση του Μουσείου Κώστα Τσόκλη στην Τήνο και της ARTION Galleries. Η θέασή του μας καλεί σε πολλαπλές αναγνώσεις. Αξίζει κανείς να το δει από διάφορες οπτικές. Αρχικά από μακριά για να παρατηρήσει το έργο στο σύνολό του και στη συνέχεια να έρθει πιο κοντά, ώστε να μυηθεί στις λεπτομέρειές του, όπως για παράδειγμα τον λεπτό καθρέφτη που υπάρχει στην αριστερή γωνία του.

Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για την παρουσίαση του έργου τον λόγο πήραν ο πρόεδρος ΔΣ του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών Νίκος Πιμπλής, η σύμβουλος εικαστικών τεχνών του Μεγάρου Άννα Καφέτση, και ο ίδιος ο καλλιτέχνης.

Όπως ανέφερε η Άννα Καφέτση, πρόκειται για μια Δευτέρα Παρουσία τελείως αλληγορική και αυτοαναφορική. Ο Τσόκλης άλλωστε δεν είναι θρησκευόμενος. «Η τοποθέτηση του έργου στο συγκεκριμένο πέρασμα, σε έναν χώρο με διάφορους περισπασμούς, μας καλεί σε μια μοναχική, κατά μόνας θέαση». Τι είναι αυτό το έργο; Η Άννα Καφέτση έθεσε διάφορα ερωτήματα κυρίως προς σκέψη και στοχασμό του θεατή. Και σας παρουσιάζουμε μερικά, καλώντας σας βέβαια να περάσετε να το δείτε, όχι μόνο μια φορά, αλλά και περισσότερες. «Είναι το τέλος του κόσμου, είναι μια ονειροπόληση ενός παραδείσου; Υπάρχει άνοδος; Πτώση; Στο έργο υπάρχει ένας διάχυτος μετεωρισμός που οδηγεί σε σχεδόν μια στατικότητα. Δεν ξέρουμε αν αναφέρεται εντέλει στο παρελθόν ή το παρόν; Ή είναι μια εισβολή των εσχάτων στο εδώ και τώρα; Και η αναφορά στη ζωγραφική –μέσω των φτερών- είναι μόνο αναφορά στον ίδιο τον καλλιτέχνη ή στη ζωγραφική γενικότερα;»

Ο Κώστας Τσόκλης για τη «Δευτέρα Παρουσία» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Ο Κώστας Τσόκλης πήρε τον λόγο και μας είπε ότι αισθάνθηκε καλά με το όλο project καθώς τα τελευταία χρόνια ζει ουσιαστικά μόνος του: «Αυτό το έργο με φέρνει σε επαφή με τον κόσμο τον οποίο πολλές φορές δεν κατάλαβα, κάποιες φορές τον επιθύμησα τόσο πολύ που μόνο με τη σκέψη αισθάνομαι τραυματισμένος. Μου λείπουνε οι άνθρωποι. Για την ακρίβεια μου λείπει ο άνθρωπος. Μου λείπουν 2-3 φίλοι οι οποίοι δυστυχώς με τα χρόνια χαθήκαν και μ’ άφησαν να αντιπροσωπεύω παλιούς φίλους και εχθρούς. Είμαι εγώ ο ίδιος λοιπόν πια ο φίλος και εχθρός του εαυτού μου. Κάτι τέτοια πράγματα βάζεις στο μυαλό σου όταν ασχολείσαι με την τέχνη».

Η Άννα Καφέτση μιλάει για τη Δευτέρα Παρουσία του Κώστα Τσόκλη

Τι είναι τελικά η Δευτέρα Παρουσία;
Μια καταστροφή μελλοντική; Είναι τώρα; Κάτι που έχει συντελεστεί; Κάτι που θα γίνει; Έχει σίγουρα αναφορές και σε άλλα έργα της ιστορίας της τέχνης αλλά πιο πολύ έχει με την ίδια του τη ζωγραφική. Δεν ξέρουμε ποιο είναι η πραγματικότητα και ποιο είναι το κατασκευασμένο, Πάντα παίζει με τις οπτικές μας βεβαιότητες. Αυτό είναι σταθερό στοιχείο στη ζωγραφική του Τσόκλη. Πέρα από αυτό, εδώ παίζει ακριβώς με αυτό που αναπαρίσταται και αυτό που βγαίνει από τον πραγματικό κόσμπο. Και εντέλει δεν είναι η Δευτέρα Παρουσία που τον αφορά. Ποιο είναι το κρυμμένο μυστικό της αλληγορίας; Στην ουσία είναι η σχέση με την ίδια του τη τέχνη. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα στοιχεία που χρησιμοποιεί στο έργο είναι μόνιμα στοιχεία της τέχνης του.

Και το μαύρο που βλέπουμε πάνω αριστερά στον πίνακα ενώνεται διαγώνια και οδηγεί στη μαύρη κηλίδα έξω από τον πίνακα. Έχει γίνει επίτηδες για να οδηγήσει το μάτι μας εκεί;
Το μαύρο θα μπορούσε να είναι και γραφή. Η γραφή είναι η τέχνη του. Όλη αυτή η παρουσία των κορακιών γραφή μου κάνει. Ωστόσο, δεν υπάρχουν εντάσεις δραματικές. Και το μαύρο του είναι διαλυμένο και περνά και μέσα από το γκρίζο. Επίσης αν το δει κανείς από το κέντρο, το λευκό είναι ακόμη πιο έντονο. Και είναι ένα καθησυχαστικό έργο περισσότερο, δεν είναι βίαιο, δεν είναι συμπαντική καταστροφή. Είναι μια ήρεμη κατάσταση. Επικρατεί περισσότερο ένα λυρικό στοιχείο εδώ.

Η Χρυσάνθη Κουτσουράκη, διευθύντρια του Μουσείου Τσόκλη στην Τήνο, μιλά για τη συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής και τη «Δευτέρα Παρουσία» του Κώστα Τσόκλη

Είναι ένα έργο που ο Τσόκλης δημιούργησε για έναν συγκεκριμένο χώρο του Μουσείου. Εμένα με απασχολεί τι εισπράττει ο επισκέπτης. Γι΄αυτό και πάντα στο Μουσείο οργανώνω μια αφήγηση. Οπότε σε αυτό το έργο προσθέσαμε ένα πάγκο για να κάθεται ο κόσμος και τους παρακινούσα να καθήσουν για να συγκεντρωθούν ώστε να προσπαθήσουν να ανακαλύψουν θέματα. Και όταν κάθονται οι θεατές του μιλάω είτε εγώ είτε κάποιος άλλος από το Μουσείο, που είναι εκπαιδευμένος γιατί για να μιλήσεις πρέπει να ξέρεις τη δουλειά του Τσόκλη, να εξηγήσεις ότι ο Τσόκλης είναι ο άνθρωπος που χρησιμοποίησε κατεξοχήν την πέτρα ως μέρος του θαλασσινού τοπίου ενώ εδώ στο έργο αυτό της δίνει πλέον μια συμπαντική διάσταση.

Όταν είπαμε να το φέρουμε εδώ, ο γκαλερίστας που είχε την ιδέα, ο κος Μανωλάκης, ήθελε να είναι σε έναν ανοιχτο χώρο και να μην είναι πάλι επισκέψιμο σε συγκεκριμένες ώρες, να είναι ένα έργο ανοιχτό στο κοινό, στο κοινό που ο άλλος έρχεται για μια εκδήλωση, πάει στο πάρκινγκ, άλλος έρχεται στο καφέ. Και είναι ένα εικαστικό έργο δυνατό σε έναν χώρο μουσικής. Αυτό που μας λείπει είναι χώροι πολιτισμού να συνεργάζονται. Είναι πολύ περίπλοκο. Εγώ θέλω να φέρω πολλά πράγματα στην Τήνο αλλά δεν γίνεται. Εδώ στο Μέγαρο έχει μια πολιτιστκική ομπρέλα. Έχει πέσει στο τραπέζι η ιδέα να δίνονται χαρτιά στον θεατή και να καταγράφει ερωτήματα στον καλλιτέχνη και να δημιουργηθεί ένας διάλογος. Αυτό θα ήταν πολύ καλό να γίνει.