Εικαστικα

Βίβιαν Χαλκίδη: Αφύπνιση συνειδήσεων μέσω της τέχνης

«Μου αρέσει να εντοπίζω κοινωνικές παθογένειες, πολιτισμικές δυστοκίες, να τα επεξεργάζομαι και μέσω των έργων μου να τα επικοινωνώ σε μια προσπάθειας αφύπνισης και ευαισθητοποίησης των αποδεκτών»

Villy Calliga
ΤΕΥΧΟΣ 890
7’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Προτζέκτορας: Μια συζήτηση με την εικαστικό Βίβιαν Χαλκίδη για την τέχνη ως μέσο έκφρασης κοινωνικών προβληματισμών.

Τα πρώτα της πινέλα και χρώματα της τα δώρισε ο θείος της, δικηγόρος στο επάγγελμα αλλά εξαιρετικός ζωγράφος. Ο παππούς της μαέστρος, η αδερφή του πατέρα της σοπράνο στη Λυρική Σκηνή, οι γονείς της λάτρεις της τέχνης. Μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον δεν ήταν παράδοξο το ότι δήλωνε από μικρή πως θα γίνει ζωγράφος, παρόλα αυτά οι πρώτες πανεπιστημιακές σπουδές της ήταν στα Οικονομικά και στο Marketing, στην Ελλάδα και τη Γλασκώβη. Δραστηριοποιήθηκε αρκετά χρόνια επαγγελματικά στο αντικείμενο των σπουδών της μέχρι που κάποια στιγμή ανακάλυψε ότι δεν την ενδιέφερε ένας χώρος που πρωταρχικό ρόλο έπαιζε το κέρδος. Κι έτσι, η Βίβιαν Χαλκίδη αποφάσισε να ακολουθήσει το παιδικό της όνειρο, έδωσε εξετάσεις και πέρασε το κατώφλι της ΑΣΚΤ.

Πώς ήταν η πρώτη επαφή σου με την ΑΣΚΤ;
Σε σχέση με τους πανεπιστημιακούς χώρους που είχα υπάρξει πριν την Καλών Τεχνών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό μπορώ να πω ότι η ΑΣΚΤ είχε μια μοναδικότητα. Απέπνεε την αίσθηση των παλιών εργαστηρίων του Ρούμπενς, του Τιτσιάνου, του Ρέμπραντ, χώρων που ήταν έντονη η μυστηριακή σχέση μεταξύ δασκάλου και μαθητή.

Οι δικοί σου δάσκαλοι ποιοι ήταν;
Είχα την τύχη να έχω σπουδαίους δασκάλους όπως τον Γιάννη Ψυχοπαίδη, την Ερατώ Χατζησάββα, τον Γιάννη Σκαλτσά, τον Γιώργο Καζάζη και τον Μάριο Σπηλιόπουλο στη ζωγραφική, τη Βίκυ Τσαλαμαντά στη χαρακτική, τον Νίκο Τρανό στη γλυπτική και τη Λίλη Πεζανού στη σκηνογραφία.

Θυμάσαι την πρώτη φορά που τα έργα σου εκτέθηκαν στο κοινό;
Ήταν το 2011. Παρουσίασα παράλληλα δύο εκθέσεις. Η μία ήταν στο Λαογραφικό Μουσείο Αράχωβας και η άλλη ήταν έναν αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη με τίτλο «Με ασβέστη και θάλασσα» σε επιμέλεια Γιάννη Ψυχοπαίδη, στην πρεσβεία της Κύπρου στην Αθήνα. Ένιωθα πρωτόγνωρο ενθουσιασμό που μοιραζόμουν για πρώτη φορά τη δουλειά μου με ανθρώπους που δεν γνώριζα καν. Σαν χαρακτήρα με ιντρίγκαρε η επαφή με ανθρώπους που είχαν αναζητήσεις για την τέχνη, απορίες για τις τεχνικές, τις υφές κλπ. Ένιωσα όμορφα με τις συζητήσεις που κάναμε. Ήταν ένα είδος εποικοδομητικής τροφοδότησης για μένα.

Η Βίβιαν Χαλκίδη στο ατελιέ της. © Villy Calliga

Η συνεργασία σου με τον Ψυχοπαίδη συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Μέσα από την ομάδα «EX-ILS - J.J.» η οποία αποτελείται από καλλιτέχνες της τελευταίας φουρνιάς των μαθητών του Ψυχοπαίδη, ανάμεσά τους κι εγώ. Προϋπήρχε δηλαδή μια σχέση οικειότητας και συνεργασίας μεταξύ μας που πήρε μορφή στη συνέχεια ως ομάδα. Σε αυτή την ομάδα προστέθηκαν στην πορεία και άλλα μέλη.

Η «EX-ILS- J.J.» είχε εκθέσει πριν κάποιους μήνες στον Μωβ Σκίουρο, αν δεν κάνω λάθος.
Η έκθεση είχε τίτλο «Η Φάρμα των Ζώων», σε επιμέλεια Γιάννη Ψυχοπαίδη, και ήταν εμπνευσμένη από το ομώνυμο βιβλίο του George Orwell. Μέσα από τα έργα μας πραγματευόμασταν την κατάχρηση εξουσίας και πώς μπορεί να ξεκινήσει κάτι με τις καλύτερες προθέσεις και να καταλήξει σε μια δυστοπία εξαιτίας ακριβώς αυτής της κατάχρησης. Συμμετείχαν οι Γ. Ψυχοπαίδης, Α. Βεργής, Α. Δαούτη, Α. Κότση, Α. Λόη, Ι. Μαστερόπουλος, Ν. Παπαδόπουλος, Κ. Πάτσιος, Β. Παφίλης, Μ. Ράλλη, Β. Τζούτη, Δ. Τσάκνη και Κ. Χριστοπούλου.

Στα έργα σου πραγματεύεσαι την άσχημη πλευρά της κοινωνίας και της ανθρωπότητας;
Μου αρέσει να εντοπίζω κοινωνικές παθογένειες, πολιτισμικές δυστοκίες, να τα επεξεργάζομαι και μέσω των έργων μου να τα επικοινωνώ σε μια προσπάθειας αφύπνισης και ευαισθητοποίησης των αποδεκτών.

Πιστεύεις ότι η τέχνη μπορεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο;
Είναι κάτι που το αναζητώ χρόνια τώρα, είναι μέσα στους γενικότερους προβληματισμούς μου και για αυτό αποφάσισα να το διερευνήσω στη διδακτορική μου διατριβή. Γιατί όπως πειραματίζομαι με τα υλικά μου και παλιές τεχνικές (οξυγραφία, βαθυτυπία κ.λπ.) και σύγχρονες (Carburundum), έτσι πειραματίζομαι και στην εννοιολογική βάση του έργου μου.

H Βίβιαν Χαλκίδη με το έργο της «Διχασμός» © Villy Calliga

Η διατριβή σου διαπραγματεύεται τις «εικαστικές κολεκτίβες» και πώς αυτές μπορεί να επιφέρουν αλλαγές μέσω του ακτιβισμού. Υπάρχουν εικαστικές κολεκτίβες σήμερα;
Δραστηριοποιούνται ακόμη κάποιες στο εξωτερικό όπως οι Guerilla Girls και οι Super Flex, οι οποίες είχαν δημιουργηθεί τη δεκαετία του ’70. Τη συγκεκριμένη δεκαετία υπήρχαν ήδη αρκετές κολεκτίβες που ενεργούσαν κατά των κακών κειμένων της κοινωνίας, του κατεστημένου, των ρατσιστικών, φυλετικών και σεξιστικών διακρίσεων. Από τη δεκαετία του ’90 όμως αυτό το φαινόμενο άρχισε να ατροφεί.

«Ερωτευμένοι αυτόχειρες», ακρυλικά, μελάνι, χρωματιστά μολύβια, γραφίτης σε καμβά, 90 x 120 εκ.)

Πού οφείλεται αυτό;
Η κοινωνία μας άρχισε να γίνεται πιο ατομικιστική. Ο αλτρουισμός και η ενσυναίσθηση σπανίζουν στη σύγχρονη εποχή, η έννοια της επικοινωνίας και της ζύμωσης των απόψεων και ιδεών μεταξύ των καλλιτεχνών δεν νοηματοδοτείται πλέον με τον ίδιο τρόπο. Είναι μια γενική τάση και είναι φυσιολογικό, καθώς τόσο οι οικονομικές όσο και οι κοινωνικές συνθήκες μεταβάλλονται. Βέβαια υπάρχουν ανατρεπτικές δουλειές αλλά είναι μεμονωμένες.

«Ρωγμή στο σύστημα», ακρυλικά, μελάνι, χρωματιστά μολύβια, γραφίτης σε καμβά, 90 x 120 εκ.)

Πρόσφατα, έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο «12 σκηνοθέτες» με έργα σου μαζί με συνεντεύξεις του εκδότη Νέστορα Πουλάκου. Μίλησέ μας για αυτό.
Αγαπώ πολύ τον κινηματογράφο. Με τον Νέστορα είχαμε μια συζήτηση σχετικά με σκηνοθέτες που τους είχε πάρει συνεντεύξεις κι εγώ θαύμαζα. Έτσι δημιούργησα δώδεκα έργα μικτής τεχνικής, ζωγραφικής και χαρακτικής, με τη χρήση αερογράφου, επιλέγοντας ως πρωταγωνιστές τους Παντελή Βούλγαρη, Βέρνερ Χέρτζοκ, Κώστα Γαβρά, Φράνσις Φορντ Κόπολα, Πατρίς Λεκόν, Φατίχ Ακίν, Νίκο Κούνδουρο, Μιχάλη Κακογιάννη και άλλους. Δεν ήθελα να είναι απλά οι προσωπογραφίες τους, αλλά να αποπνέεται το έργο και η ψυχική τους σύνθεση και να τους συνδέουν κοινοί κοινωνικοπολιτικοί προβληματισμοί. Τα έργα εκτέθηκαν στην γκαλερί «Αγκάθι - Κartάλος» τον Νοέμβριο του 2022 και μαζί με τον Νέστορα αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε αυτό το βιβλίο.

«Αιώνια θάλασσα», ακρυλικά, μελάνι, χρωματιστά μολύβια, γραφίτης σε καμβά, 120 x 90 εκ.)

Πριν λίγο καιρό γύρισες από το Λονδίνο, όπου συμμετείχες στην Μπιενάλε σε επιμέλεια της International Confederation of art critics.
Ήταν μια πραγματικά μοναδική εμπειρία. Συμμετείχαν 400 καλλιτέχνες από 80 διαφορετικές χώρες. Σκέψου ότι είχαν δεχτεί πάνω από 9.000 αιτήσεις καταξιωμένων καλλιτεχνών και επέλεξαν 400. Συμμετείχα με το έργο «Δίπολο», ένα έργο μεγάλης διάστασης από τη σειρά έργων «Σύγχρονες Δυστοπίες». Χιλιάδες επισκέπτες, λάτρεις της τέχνης, πέρασαν από το εμβληματικό Chelsea Old Town Hall και είχα την τύχη να έρθω σε επαφή με διεθνείς καλλιτέχνες, συλλέκτες, γκαλερίστες και ιστορικούς τέχνης διαφόρων εθνικοτήτων.

Η εικαστικός Βίβιαν Χαλκίδη © Villy Calliga

Αυτή την περίοδο τι ετοιμάζεις;
Την επόμενη ατομική μου έκθεση. Επίσης συμμετέχω με την ομάδα «ΔΙΠΟΛΑ» στο Platforms Project 2023, στην Τεχνόπολη στο Γκάζι.