Η τέχνη του Τino Sehgal είναι άυλη. Δεν εισπράττεται μέσα από στάσεις για να παρατηρήσεις καλύτερα ένα έκθεμα, διότι δεν υπάρχει ένα έκθεμα, δεν υπάρχει μια σαφής φωτισμένη εσοχή που υπογραμμίζει την ουσία του έργου του. Η τέχνη του μπορεί μόνο να βιωθεί μέσα από μια εγρήγορση όλων των αισθήσεων και τις διεργασίες του νου. Δεν υπάρχει επεξήγηση, ανάλυση. Ο επισκέπτης δεν μπορεί να δει το έργο του παρά μόνο όταν βρεθεί μέσα σε αυτό, διαθέτοντας τη σωματική παρουσία του, τη διανοητική του κατάσταση τη δεδομένη στιγμή, την ελεύθερη βούλησή του, τη διάθεσή του να ακούσει και να εκτεθεί και να αλληλεπιδράσει με όσους βρίσκονται στο χώρο. Η τέχνη του Tino Sehgal καταγράφεται στη μνήμη, δεν τη συναντάς ξανά ίδια ποτέ σε κανένα μουσείο, σε καμία πινακοθήκη. Όποιος ενδιαφέρεται να αγοράσει ένα έργο του, στην ουσία αγοράζει σαφείς οδηγίες για την κατασκευή μιας κατάστασης, η οποία όμως ποτέ δεν είναι ίδια γιατί ποτέ δεν μπορεί να δημιουργηθεί ξανά η ίδια συνθήκη, με τους ίδιους ανθρώπους, στην ίδια διάθεση, πνευματική διαύγεια, ψυχολογία, ετοιμότητα.
Η δουλειά του Tino Sehgal είναι η επόμενη μεγάλη δρασκελιά της σύγχρονης τέχνης προς μια κατάσταση κατασκευασμένη από τον καλλιτέχνη και τους ίδιους τους ανθρώπους που επιμένει να αποκαλεί επισκέπτες και όχι κοινό. Στηρίζεται στους ήχους, στη χορογραφία, στην αρχή της περιπατητικής σχολής, στη φιλοσοφία. Ακόμη και μέσα στο Guggenheim –ήταν ο νεότερος καλλιτέχνης στην ιστορία του μουσείου στη Νέα Υόρκη που του δόθηκε ολόκληρη η ροτόντα για να δημιουργήσει– ο Sehgal έφτιαξε μια μετα-Σωκρατική αυλή με τους επισκέπτες να συζητούν, να περνούν από βαθμίδες σκέψης, έντασης, έκπληξης, έκρηξης συναισθημάτων, ακόμη και αν αυτό ήταν η απορία ή η σύγχυση.
Φτάνοντας στη Ρωμαϊκή Αγορά για να δω ένα μέρος των προβών της νέας έκθεσής του που θα παρουσιάσει ο ΝΕΟΝ μέσα στον αρχαιολογικό χώρο αλλά και σε παρακείμενο κτίριο, προσπαθώ να κατανοήσω πώς ο Sehgal θα κατορθώσει για πρώτη φορά να καλέσει το κοινό να συν-κατασκευάσει καταστάσεις εκτός μιας κλειστής λευκής αίθουσας. Πώς θα ανταγωνιστεί τη Ρωμαϊκή Αγορά. Και δεν εννοώ να ανταγωνιστεί μόνο την ομορφιά της, την ιστορία. Αλλά κυρίως αυτή την ενέργεια που αναβλύζει συνεχώς από το χώρο, καθώς μπαίνεις μέσα στο σκάμμα, ανάμεσα στις αρχαιότητες, πατάς στο χώμα και αισθάνεσαι πως βρίσκεται κάτω από ένα ιδιαίτερο κομμάτι ουρανού που ήταν και θα είναι πάντα εκεί. «Δεν υπάρχει απολύτως κανένας ανταγωνισμός. Διότι μέσα στο χώρο της Αγοράς δεν υπάρχει μια Mόνα Λίζα που απαιτεί να κάτσεις σιωπηλός απέναντί της. Ο χώρος απαιτεί να κινηθείς σε αυτόν, να περπατήσεις, να σκεφτείς. Είναι ο ιδανικός χώρος για το έργο του Tino» με διαβεβαιώνει ο Αsad Raza, σκηνοθέτης και παραγωγός της έκθεσης, στενός συνεργάτης επί χρόνια του Sehgal.
Ο Τino Sehgal καθισμένος έξω από τη Ρωμαϊκή Αγορά
Μπορεί ο δημιουργικός τρόπος του Tino Sehgal να ανήκει στην απόλυτη πρωτοπορία της σύγχρονης τέχνης, όμως το γεγονός πως η έκθεσή του θα φιλοξενηθεί μέσα στη Ρωμαϊκή Αγορά μοιάζει ουσιαστικά με μια επιστροφή στις ρίζες. Στις απαρχές του παγκόσμιου πολιτισμού και στις βασικές αρχές του οι οποίες διατρέχουν σαρωτικά και καθοριστικά την τέχνη του Tino: η λειτουργία της Δημοκρατίας, η ελεύθερη βούληση του ατόμου, η ανάγκη της συνάθροισης, του διαλόγου, της συλλογικής λήψης αποφάσεων. Η έννοια της ανταλλαγής όπως εκφράζεται μέσα στην αγορά – ανταλλαγή ιδεών, ανταλλαγή προϊόντων. Αγορά και δημοκρατική κοινωνία. Κάτι τόσο παλιό. Κάτι τόσο νέο.
Δεν υπάρχει περιγραφή για την έκθεση. Δεν υπάρχουν φωτογραφίες. Υπάρχει η γνώση πως τα έργα του ενεργοποιούν όλο το συναισθηματικό χάρτη του επισκέπτη. Και υπάρχει η δέσμευση του ΝΕΟΝ για την προβολή και ανάδειξη της σύγχρονης τέχνης ως ουσιαστικό τρόπο για την ενεργοποίηση του δημόσιου χώρου, για την πυροδότηση νέων συναντήσεων των ανθρώπων στην πόλη. O NEON, φέρνοντας στην Ελλάδα το σπουδαίο Tino Sehgal, ωθεί τους Αθηναίους να επισκεφθούν τη Ρωμαϊκή Αγορά, να την ανακαλύψουν ξανά μέσω μιας νέας εμπειρίας. Η έκθεση μπορεί να αποτελέσει αφορμή για πολλαπλές επισκέψεις. Συμβαίνει αυτό πάντα με τις εκθέσεις του Sehgal: επισκέπτες επιστρέφουν, κάθονται λιγότερη ή περισσότερη ώρα, θέλουν να βιώσουν ξανά, να βιώσουν σε διαφορετικό επίπεδο αυτή την εμπειρία.
Μέσα στη Ρωμαϊκή Αγορά από τις 8 το πρωί ως τις 8 το βράδυ θα βρίσκονται διάσπαρτοι οι διαμεσολαβητές του Tino Sehgal, όσοι εμπλέκονται με το έργο. Στην αρχή ένα παιδί που κάτι θέλει να σε ρωτήσει. Μετά ένας έφηβος που προσπαθεί να σε καταλάβει. Ένας ενήλικος σε περιμένει αργότερα και νιώθεις να έρχεσαι πάλι στα νερά σου (ή έτσι νομίζεις), ένας ηλικιωμένος θέλει κάτι να σου πει. Τους ακούς, ακούς τη φωνή σου, χωρίς παραμορφώσεις. Περπατάς, σκάβεις με το βάρος σου το χώμα όσο σκέφτεσαι πυρετικά, ακούς, απορείς, μεταφέρεσαι σε άλλο χρόνο, αλλά ποτέ όμως σε άλλο χώρο. Όταν τελειώσει αυτή η διαδικασία θέλεις απλά να παραμείνεις στο χώρο, καθώς έχεις γίνει μέρος του και ταυτόχρονα τον φέρεις.
Μετά, όταν αρχίζει να πέφτει το φως της ημέρας, από τις 4 ως τις 10 μπορείς να περάσεις απέναντι, στο κτίριο της Μάρκου Αυρήλιου 5 όπου άλλοι διαμεσολαβητές θα ενεργοποιήσουν με διαφορετικούς τρόπους και κυρίως μέσω της χορογραφίας και του τραγουδιού τις βαθύτερες αισθήσεις. Μια πλήρης διανοητική και σωματική εμπειρία, στην κοιλιά της Αθήνας, στο ιστορικό κέντρο.
Info: Ο ΝΕΟΝ παρουσιάζει την έκθεση του Τino Sehgal στη Ρωμαϊκή Αγορά από τις 25 Σεπτεμβρίου ως τις 28 Οκτωβρίου. Από τις 8 το πρωί ως τις 8 το βράδυ στη Ρωμαϊκή Αγορά και από τις 4 το απόγευμα ως τις 10 το βράδυ στο κτίριο της οδού Μάρκου Αυρηλίου 5 & Λυσίου.
12°
