Εικαστικα

Οι Φαρνέζε γυρνούν στο σπίτι τους στην Πάρμα

Μια μεγάλη έκθεση για το συλλέγειν στην Αναγέννηση στο μνημειακό παλάτι των Φαρνέζε μας βάζει ιδέες για αποδράσεις στην Πάρμα

Ιωάννα Γκομούζα
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Οι Φαρνέζε στην Αρχιτεκτονική, την Τέχνη και την Εξουσία σε μια μεγάλη έκθεση στο Palazzo della Pilotta στην Πάρμα της Ιταλίας

Το γενεαλογικό τους δέντρο «βλάστησε» μέσα στους αιώνες καρδινάλιους και ποντίφηκα (ο Παύλος Γ΄ υπήρξε ο τελευταίος πάπας της Αναγέννησης και πρώτος της Αντιμεταρρύθμισης), condottieri, δούκες αλλά και βασιλείς (στον ισπανικό θρόνο των Βουρβόνων). Στα παλάτια τους στην Ρώμη, την Πάρμα και την Πιατσέντζα θα έβλεπες έργα τέχνης διάσημων καλλιτεχνών, ενώ το εντυπωσιακό ξύλινο θέατρό τους που φιλοξένησε θεάματα φαντασμαγορικά υπήρξε, ακόμα και μετά την εγκατάλειψή του, «προσκύνημα» για καλλιτέχνες και λόγιους, από τον Μοντεσκιέ μέχρι τον Ντίκενς.
Ονομαστοί μαικήνες των τεχνών και παίκτες στην πολιτική σκακιέρα της Ευρώπης από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα, οι Φαρνέζε έχουν την τιμητική της από τις 18 Μαρτίου έως 31 Ιουλίου σε ένα μεγάλο αφιέρωμα στο Complesso Monumentale della Pilotta στην Πάρμα, στην πόλη και το μνημειακό αρχιτεκτόνημα που στέγασε την αυλή τους.

Η οβάλ αίθουσα με τα Κολοσσιαία αγάλματα της Ρωμαϊκής Εποχής στην Πινακοθήκη στο Palazzo della Pilotta της Πάρμα © Giovanni Hänninen

Με τίτλο «Οι Φαρνέζε: Αρχιτεκτονική, Τέχνη, Εξουσία», η έκθεση επικεντρώνεται στην πορεία της οικογένειας και την δραστηριότητά τους στην υποστήριξη των τεχνών. Τριακόσια έργα από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, ιταλικές και ευρωπαϊκές, καθώς και αντικείμενα της συλλογής Φαρνέζε θα εκτεθούν στο εμβληματικό συγκρότημα όπου βρίσκονται το αποκατεστημένο θέατρο, η περίφημη Παλατινή Βιβλιοθήκη, η Πινακοθήκη, το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Μποντόνι.

Η tazza Farnese από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης

Ανάμεσά τους εξαιρετικά δάνεια, που επιβεβαιώνουν το ενδιαφέρον των δουκών της Πάρμα και της Πιατσέντζα για τον πολιτισμό και για τόπους μακρινούς και άγνωστους: δύο υδρόγειες σφαίρες του χαρτογράφου Coronelli από την Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας και, για πρώτη φορά στην Ιταλία από το Musée des Amériques-Auch, η Λειτουργία του Αγίου Γρηγορίου με την οποία οι αυτόχθονες του Μεξικού ευχαρίστησαν τον πάπα Παύλο τον 3ο για το γεγονός ότι καταδίκασε την εκμετάλλευσή τους από τους κονκισταδόρες.

Η Casseta Farnese (1543-1561) από το Εθνικό Μουσείο Καποντιμόντε στη Νάπολη. Έργο των Manno di Sebastiano Sbarri και Giovanni Bernardi για τον καρδινάλιο Αλέξανδρο Φαρνέζε προοριζόταν για τη φύλαξη πολύτιμων χειρογράφων © Museo e Real Bosco di Capodimonte

Επιχειρώντας να αναβιώσει την εικόνα της Galleria Farnesiana, όπου φυλάσσονταν οι πιο σημαντικοί πίνακες της συλλογής, η έκθεση θα φιλοξενήσει και είκοσι αριστουργήματα των Ραφαήλ, Τιτσιάνο, Ελ Γκρέκο και Ανίμπαλε Καράτσι από το Mουσείο Καποντιμόντε της Νάπολης (όπου κατά τον 18ο αιώνα μετέφερε τα πολύτιμα αποκτήματα των Φαρνέζε ο κληρονόμος της Κάρολος των Βουρβόνων, γιος του βασιλιά της Ισπανίας Φιλίππου Ε΄ και την Ελισάβετ Φαρνέζε).

Ο πάπας Παύλος Γ' με έναν εγγονό του, έργο του Sebastiano del Piompo © Αρχείο του Complesso Monumentale della Pilotta

Περισσότερα από 80 χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα μοναδικής τέχνης, από κρύσταλλο, πολύτιμα μέταλλα και κεραμικά –ανάμεσά τους η Cassetta Farnese, ένα από τα κορυφαία κομψοτεχνήματα του ιταλικού μανιερισμού, και το επώνυμο κύπελλο από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης – έρχονται να ανασυστήσουν την ατμόσφαιρα μιας αναγεννησιακής αίθουσας των θαυμάτων.

Το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου "Η θεραπεία του εκ γενετής τυφλού" (1573) © Αρχείο του Complesso Monumentale della Pilotta

Από το εκθεσιακό αφήγημα δεν θα μπορούσε να λείπει το αποτύπωμα των Φαρνέζε στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία, ως έκφραση κύρους και οράματος. Έτσι, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν περίπου 200 αρχιτεκτονικά σχέδια –από την Πινακοθήκη Ουφίτσι, τις Κρατικές Συλλογές Γραφιστικής του Μονάχου, τα Κρατικά Αρχεία της Πάρμας, της Πιατζέντζα, της Ρώμης και της Μόντενα, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης κ.α.– καθώς και σχετικές μακέτες.

Σας ανοίξαμε την όρεξη για ένα ταξίδι στην Πάρμα; Για να αφουγκραστείτε τη «φωνή» του θρυλικού Complesso Monumentale della Pilotta, τσεκάρετε το πρόγραμμα των «Settimane Farnesiane», που διοργανώνονται σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Τοσκανίνι, και περιλαμβάνουν και συναυλίες στο περίφημο θέατρο Φαρνέζε.


INFO:
I FARNESE, Architettura, Arte, Potere
Complesso Monumentale della Pilotta, Πάρμα
Διάρκεια έκθεσης: 18 Μαρτίου - 31 Ιουλίου 2022