Ο βιομορφικός, συμβολικός κόσμος της Άννας Χαρακτινού

Όνειρα και αθέατοι κόσμοι, έως τη στιγμή που αναδύονται πάνω σε ορθολογιστικές επιφάνειες υπό μορφή εικόνων-ανταποκρίσεων από τη χώρα μιας νέας πραγματικότητας. Ήταν σαν να κατοικούσαν μόνο μέσα σε παιδικά παραμύθια, ταινίες επιστημονικής φαντασίας, εγχειρίδια σουρεαλισμού, φιλοσοφίας ή αρχιτεκτονικής, σε κβαντικές θεωρίες και βέδες μυστικισμού ή παγανισμού. Διοράματα έρωτα, γέννησης, θανάτου, φύσης και σύνδεσης.

Όλη η ενότητα του The Inside Out Cermony μπορεί να δείχνει σαν ένα λαβυρινθώδες ταξίδι σε χαρτιά, χαρακτικά, πλέγματα και γυάλες, όμως αυτοί οι κόσμοι και οι δυναμικές σιωπές τους στην ουσία συνθέτουν ένα μεγάλο, ολιστικό σύμπαν όπου τα πάντα είναι συνδεδεμένα. Η Άννα Χαρακτινού το αποτυπώνει με μικτά μέσα πάνω και μέσα σε χαρτιά με χρωματικά μολύβια ακουαρέλας, μελάνια, παστέλ και μια τελετουργική χαρτοκοπτική, που γίνεται πίνακας αλλά και νέα ιδέα. Εύθραυστα διοράματα υβριδικών πλασμάτων ανάμεσα σε άνθρωπο και ζώο συγκατοικούν σε τόπους υπερσύνδεσης, συνθέτουν μια νέα φύση που τα εμπεριέχει όλα, συντεθειμένα σε μια νέα αρμονία.Ποιες είναι οι μυστικές συντεταγμένες της, τι κρύβουν τα μονοπάτια της και τι είδους τελετές τελούνται εδώ, Άννα;

Μυστικισμός, όνειρα, κρυπτογραφημένα προσωπικά παραμύθια που συνδέονται με τους αντίστοιχους φυσικούς κόσμους των δασών των αδελφών Γκριμ ή του Κρίστιαν Άντερσεν. Τα πλέγματα εντός των οποίων τα εντάσεις όλα αυτά μοιάζουν με επιθυμία να προσδώσεις στο σύμπαν σου χαρακτηριστικά ενός ιδιότυπου αρχιτεκτονικού τοπίου. Τα έργα σου προσομοιάζουν με μακέτες που δείχνει να μιμούνται μακέτες αρχιτεκτόνων τύπου Ζάχα Χαντίντ ή Ζακ Νουβέλ. Μπορείς να μου αποκρυπτογραφήσεις καλύτερα και περισσότερο τις εικόνες αυτής της Εσωτερικής Τελετής;
Η ιδέα ξεκίνησε το 2016 µε κοινό στοιχείο των έργων τη χρήση του μοτίβου ενός πλέγµατος, το οποίο αλληγορικά συμβολίζει την ιδέα της ένωσης όλων των πραγμάτων, αλλά και της ένωσης και διάχυσης των ιδεών στον χωροχρόνο! Ο καθένας από µας υπάρχει, µε µία έννοια, μέσα στον άλλον. Η φύση περιέχει ένα µέρος από εµάς και εµείς περιέχουµε ένα µέρος της φύσης, έτσι κάθε στοιχείο στον εσωτερικό και στον εξωτερικό κόσμο προέρχεται από την ίδια πηγή, ενώνεται και αλληλεπιδρά. Όπως είχε πει κάποτε ο Νίτσε, «Τα αόρατα νήματα είναι οι πιο ισχυροί δεσμοί». Εξάλλου, αυτό που βιώνουμε εσωτερικά αντικατοπτρίζεται στην εξωτερική μας πραγματικότητα. Έτσι δημιουργούνται αυτές οι αέρινες κατασκευές ως απτά κομμάτια αυτής της τελετουργίας του μέσα και του έξω («The Inside Out Ceremony»), όπου ενυπάρχουν οι έννοιες της συμβολικής Μεταμόρφωσης, της Γονιμοποίησης, της Αναγέννησης, του Έρωτα. Ο μυθικός Πρωτέας που έπαιρνε όποια μορφή έμβιου όντος ή στοιχείου της φύσης επιθυμούσε είναι μια πηγή αναφοράς στον ονειρικό κόσμο της ένωσης του μέσα και του έξω που δημιουργώ.
Τα έργα μου έχουν έντονο το βιομορφικό στοιχείο και η διάτρητη κατασκευή τους, που παίζει με το φως και τη σκιά, δίνει την ψευδαίσθηση του τρισδιάστατου. Με αυτή την έννοια, συνδέεται με την όψη μιας αρχιτεκτονικής κατασκευής όπως είναι η στέγη του Λούβρου στο Άμπου Ντάμπι του Jean Nouvel, που αναφέρατε.

Συνεχίζω το παιχνίδι με τα συναισθήματα, τον λαβύρινθο, τις διαδικότητες και τις μεταμορφώσεις: οι πρωταγωνιστές είναι ζώα που μεταμορφώνονται σε ανθρώπους, και αντίστροφα, φυσικά τοπία μεταλλάσσονται σε αυστηρά χωροθετημένες γεωμετρίες, παντού μοιάζει να υπάρχει μια αίσθηση αναγέννησης μετά από θάνατο, κοινώς μια συμπαντική συχνότητα, ροή ενέργειας καλύτερα(;), που τα διοράματά σου προσπαθούν να την κάνουν εικόνα. Τι είδους ζωή (ή οι αναμνήσεις της) είναι αυτή που κάνεις, ώστε ενώνεις με αυτό τον τρόπο τις ευθραστότητες και τις συντεταγμένες της κατά τέτοιο τρόπο; Το μητροπολιτικό ενώνεται με τη φύση, ο άνθρωπος με τα δένδρα και τα πουλιά, και πίσω από όλο αυτό το κρυπτογραφικό μοιάζει πως το βίωμα (κάπου παλιά, κάποτε, τώρα) είναι συνεχώς παρόν.
Το βίωμα είναι συνεχές και παντοτινά παρόν, γιατί είναι το ίδιο το Όνειρο! Όπως συμβαίνει στην ενύπνια κατάσταση, που οι βιωμένες εικόνες της πραγματικότητας συγχέονται με στοιχεία από το ασυνείδητο και φτιάχνουν έναν νέο κόσμο, έτσι και η τέχνη μου περιέχει την ουσία ενός ονείρου που συμβαίνει κάτω από την ορθολογιστική επιφάνεια! Με ενδιαφέρει να εικονογραφήσω μια νέα όψη της πραγματικότητας πέραν του ορατού, αυτού δηλαδή που δεν μπορεί να ειδωθεί με τα μάτια της λογικής, αλλά μόνο με αυτά της καρδιάς και του συναισθήματος. Είναι ένας κόσμος δυναμικής σιωπής που γεννάει μια άλλη μυστική πραγματικότητα, έναν θαυμαστό κόσμο ονείρου, όπου όλα μπορούν να συμβούν. Το πλέγμα μετατρέπεται σε ψάρι, τα χέρια κρατούν το μάτι της ψυχής, οι άνθρωποι (πνεύμα) φέρουν συμβολικά κεφάλια ζώων (ένστικτο/ ασυνείδητο), μεταμορφώνονται σε λουλούδια ή δέντρα, αναπτύσσονται σε πολλαπλούς χώρους και όλα μαζί συνθέτουν έναν κόσμο γεμάτο σύμβολα που ο θεατής καλείται να αποκρυπτογραφήσει.

Βλέπω τις γυάλες σου. Σαν μέσα τους να προσπαθείς να χτίσεις κόσμους, που ο εγκιβωτισμός τους θυμίζει αντίστοιχα παιχνίδια ή εγκαταστάσεις που πουλούν στα παιχνιδάδικα του Λονδίνου ή του Βερολίνου. Εκεί, αν αναποδογυρίσεις τα τοπία, αρχίζει να πέφτει χιόνι. Εδώ στις δικές σου τι συμβαίνει αλλά και τι σημαίνει αυτός ο εγκιβωτισμός; Αίσθησή μου είναι πως λειτουργούν σαν ονειροπαγίδες που, αφού κατάφεραν να παγιδεύσουν το όνειρο, προσπαθούν να το κρατήσουν αιώνια διαρκές…
Η έμπνευση προήλθε από τις γυάλες/παιχνίδια που έβλεπα στις χριστουγεννιάτικες αγορές του Βερολίνου και η πρώτη μου γυάλα γεννήθηκε από μια ανάγκη να δημιουργήσω τρισδιάστατους μικροσκοπικούς κόσμους. Οι ιστορίες είναι πάλι αλληγορικές, με σουρεαλιστικά στοιχεία, βιομορφικά μοτίβα, διάτρητα χαρτιά και πραγματικά στοιχεία της φύσης, όπως κοράλια, κοχύλια κ.ά. Το γυαλί συμβολίζει την προστασία από τη φθορά, κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά, ταυτόχρονα όμως φυλακίζει κάτι. Αυτός ο εγκιβωτισμός δίνει την αίσθηση ότι παγώνει μια στιγμή του ονείρου στο διηνεκές, αιχμαλωτίζοντας για πάντα το άπιαστο! Εκεί μέσα, σε αυτά τα έργα, μπορεί κανείς να δει τη στιγμή της γέννησης του Κόσμου, της γέννησης του Έρωτα ή το σιωπηλό τραγούδι ενός ψαριού!

Τι σε εμπνέει και σε κάνει να θέλεις μετά την εξερεύνησή του να το μεταπλάσεις σε έργο; Πώς αρχίζει και πώς τελειώνει η δημιουργία του; Τι είναι τέχνη για σένα στην τελική, και πάνω σε αυτή τη συνθήκη-απάντηση που δίνεις, πορεύεσαι, δρας και δημιουργείς;
Είναι εμφανές στα έργα μου ότι αέναη πηγή έμπνευσής μου είναι η φύση. Μου αρέσει να παρακολουθώ τα πουλιά και τα ζώα, τις κινήσεις, τη φυσιολογία και τις συνήθειές τους. Αγαπώ τα φυτά και τα δέντρα, τα οποία θεωρώ ιερές υπάρξεις, γιατί συνδέουν μοναδικά το κάτω με το πάνω, το μέσα με το έξω. Μια βόλτα στα δάση ή στη θάλασσα αποκαλύπτει αμέτρητα μοτίβα, φυσικές ματιέρες, χρώματα και υφές. Επίσης επιστρέφω συχνά σε αναφορές που είχα από παιδί στις ιστορίες των αδελφών Γκριμ, του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν αλλά και στο αγαπημένο μου παραμύθι, «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων», στα σχεδόν εφιαλτικά σκηνικά και τη διαστρεβλωμένη προοπτική του κινηματογραφικού γερμανικού εξπρεσιονισμού, τα βιβλία του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, του Μπορίς Βιαν, τα ποιήματα του Πωλ Ελυάρ και των υπόλοιπων σουρεαλιστών, τα έργα του Ιερώνυμου Μπος αλλά και τα σύμβολα της ιερής Γεωμετρίας.
Η διαδικασία δημιουργίας ενός έργου ξεκινάει έπειτα από μια σχεδόν αιφνίδια εμμονή με μια φόρμα ή μοτίβο που παρατήρησα π.χ. στη φύση. Οπότε ξεκινώ τη διαδικασία κοπής του χαρτιού στο επιθυμητό σχήμα και στη συνέχεια ζωγραφίζω την ιστορία με βάση τη φόρμα που προέκυψε. Διαφορετικά υπάρχει μια εσωτερική ανάγκη να ειπωθεί κάτι, εν μέρει βιωματικό, ή να εικονογραφηθεί ένα όνειρο, ένας καινούργιος κόσμος.
Η τέχνη είναι λύτρωση, οφείλει να είναι «η ομορφιά που θα σώσει τον κόσμο»! Δημιουργεί καινούργιες πραγματικότητες και τόπους, φυσικά και νοερά. Μπορεί κανείς να εμπνευστεί, να ονειρευτεί, να αφυπνιστεί, να ξεκουραστεί ή να λυτρωθεί μέσα από την τέχνη. Θεωρώ πως οφείλει να δείχνει το κομμάτι πέρα από αυτό που είμαστε στο τώρα, την εξέλιξη του εαυτού μας και του κόσμου μας, που δεν μπορούμε ακόμα να αντιληφθούμε με τη λογική. Ακριβώς αυτό προσπαθώ να μεταφέρω στον θεατή μέσα από τα έργα μου: την εικόνα μιας άλλης πραγματικότητας, μιας άλλης αλήθειας που μπορεί να βιωθεί μόνο από μια καρδιά ανοιχτή.

Όλα είναι τέχνη στις μέρες μας. Η μόδα, το ντιζάιν των μηχανών, ακόμα και το στήσιμο ενός πιάτου από έναν σεφ αλλά και τα ζωτικά ανθρώπινα όργανα (στο μέλλον μιλάνε για μεταμοσχεύσεις που η πρώτη ύλη θα παράγεται από 3D κοπτικές μηχανές), μοιάζει να καταργούν κάθε ορισμό της: όλα είναι πλέον τέχνη με αποτέλεσμα να δικαιώνεται μια παλιά παλιά προφητεία του Μποντριγιάρ. Παραφράζω: όταν όλα τα υπό θέαση είναι τέχνη, ίσως και να μην υπάρχει τίποτα σε τέχνη για να δεις ή είναι πολύ δύσκολο να τη διακρίνεις. Ξέρω πως τον αγαπάς αυτόν τον φιλόσοφο και γι’ αυτό θα ήθελα να τον δικαιώσεις ή να τον αμφισβητήσεις…
Αδιαμφισβήτητα η τέχνη πλέον βρίσκεται παντού γύρω μας και έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Αυτό που ο αγαπημένος Μποντριγιάρ έλεγε, ότι ζούμε την ολοκληρωτική αισθητικοποίηση του κόσμου, είναι μια προφανής αλήθεια. Ίσως να ήταν και μια αναγκαία και αναπόφευκτη συνθήκη, καθώς διανύουμε την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και τα βιομορφικά στοιχεία που χρησιμοποιούν πλέον οι 3D μηχανές για να κατασκευάσουν σπίτια, ρούχα έως ζωτικά ανθρώπινα όργανα, είναι κάτι που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Στη φύση την ίδια, κατ' επέκταση και στη μίμησή της, ενυπάρχει αναπόσπαστα το στοιχείο του ωραίου, της αρμονίας. Παρ' όλα αυτά θα συμφωνήσω και με τη σκέψη του Πικάσο, ότι «η τέχνη είναι ένα είδος εξέγερσης», ή, όπως προσωπικά πιστεύω, το πραγματικό έργο τέχνης βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από την επιστήμη και δύο βήματα μπροστά από την κοινωνία, άρα είναι δύο επαναστάσεις μπροστά από το τώρα! Με αυτή την έννοια, το έργο τέχνης που διαφυλάσσει την ακεραιότητά του και μπορεί να είναι σύγχρονο σε κάθε εποχή, να φέρει μια δυναμική, καταφέρνει να ξεφύγει και ξεχωρίζει πάντα από την απόλυτη αισθητικοποίηση που προαναφέραμε. Εξάλλου, μην ξεχνάμε πως η θέαση ενός έργου τέχνης είναι καθαρά προσωπική και βιωματική διαδικασία, άρα αυτό αυτόματα το καθιστά μοναδικό και διαφορετικό από ένα αντικείμενο διακόσμησης. Ο χαρακτήρας του εικαστικού έργου βρίσκεται ανάμεσα στα άκρα του γήινου και του πνευματικού και η θέασή του κανονικά «οφείλει» να σε συγκινεί ξανά και ξανά, αλλά και να ανακαλύπτεις μέσα του, εκ νέου, κόσμους και αλήθειες.