Λίγο πριν ανοίξουν οι χριστουγεννιάτικες αγορές της Βιέννης, ένα ιδιαίτερο «δώρο» περιμένει τους επισκέπτες του Μουσείου Ιστορίας της Τέχνης στην καρδιά της βιεννέζικης πρωτεύουσας.
Με έναν τίτλο κομμένο και ραμμένο στο στιλ τους, ο σκηνοθέτης Wes Anderson και η σύντροφός του, συγγραφέας και εικονογράφος, Juman Malouf επιμελήθηκαν την πρώτη τους έκθεση «Spitzmaus Mummy in a Coffin and other Treasures» ή «Η μούμια μιας μυγαλής σε ένα φέρετρο κι άλλοι θησαυροί» που άνοιξε τις πόρτες της στο κοινό, την Τρίτη 6 Νοεμβρίου.
Πρόκειται για μία διαφορετική προσέγγιση της Περιοδικής Έκθεσης, που υιοθέτησε το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, από το 2012 και πολλοί αναρωτιώνται εάν θα θέσει μια νέα εποχή στο «κλασσικό» μουσείο.
O Wes Anderson και η Juman Malouf προσκλήθηκαν δημιουργήσουν μια έκθεση, επιλέγοντας αντικείμενα από ολόκληρη τη συλλογή του Μουσείου, η οποία αποτελείται από περισσότερα από 4 εκατομμύρια αντικείμενα, που καλύπτουν ένα χρονικό διάστημα 5.000 ετών! Το ζευγάρι δημιούργησε μια συλλογή 400 εκθεμάτων, 350 από τα οποία βρισκόταν στις αποθήκες και κάποια από τα αυτά εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό.
Αυτό που κάνει την έκθεση ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι ότι η έκθεση περιστρέφεται γύρω από τις προσωπικότητες του Anderson και της Malouf, που είναι το συνδετικό υλικό μεταξύ 400 φαινομενικά ασύνδετων αντικειμένων. Είναι μια εκκεντρική έκθεση, με κεντρικό έκθεμα το αρχαίο αιγυπτιακό φέρετρο μιας μουμιοποιημένη μυγαλής (που αν αναρωτιέσαι, πρόκειται για ένα τρωκτικό). Με ένα ταξίδι στο χρόνο που ξεκινά από τα αιγυπτιακά και ελληνορωμαϊκά χρόνια, οι θαυμαστές του σκηνοθέτη θα αναγνωρίσουν την εμμονή του με τη συμμετρία. Αυτό που επίσης μπορεί να παρατηρήσουν είναι η παντελής απουσία μιας προκατασκευασμένης διήγησης, κάτι που συμβαίνει συχνά στις ταινίες του. Και όσοι είναι οικείοι με τη δουλειά της Malouf θα εντοπίσουν λεπτομέρειες που παραπέμπουν σε αυτή, δεμένα με μια ποιητική ευαισθησία. Η τελευταία είναι υπεύθυνη για περισσότερο από το μισό της έκθεσης.
Coffin of a Spitzmaus
Το μουσείο όπως το ξέρουμε έως τώρα, «εκμεταλλεύεται» την προσωπικότητα του Wes Anderson, κάτι που θα προσελκύσει νέο κοινό, και θα δώσει νέα δεδομένα στους κριτικούς τέχνης. Η έκθεση δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το Fondazione Prada, και θα μεταφερθεί τον Οκτώβριο στο Μιλάνο, εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες συντήρησης των αντικειμένων.
Ο Wes Anderson αναφέρει, «ενώ η Juman Malouf κι εγώ δεν μπορούμε να πάρουμε τα εύσημα για την σύλληψη και τη δημιουργία από κανένα από τα εκθέματα, διατηρούμε την ταπεινή φιλοδοξία, ότι η ασυνήθης ομαδοποίηση και παράθεση των εκτιθέμενων αντικειμένων, θα επηρεάσει την μελέτη της τέχνης και των παλαιοτήτων σε μικρής σημασίας, ακόμη και ασήμαντους, αλλά ανιχνεύσιμους τρόπους για τις επόμενες γενιές.
Κάποιες συνδέσεις είναι περισσότερο εμφανείς από άλλους. Τοποθετούμε το ζαφειρένιο δοχείο σε έναν περιορισμένο χώρο, απέναντι από ένα έντονο πράσινο ένδυμα του 1978, φτιαγμένο από την Hedda Gabler, ώστε να αποτυπώσουμε τις μοριακές ομοιότητες μεταξύ του εξαγωνικού κρυστάλλου και του μεταξιού σαντούκ. Βάζουμε τον πίνακα ενός εφτάχρονου εκτροφέα γερακιών (Αυτοκράτορας Κάρολος Ε') δίπλα σε έναν τετράχρονο ιδιοκτήτη σκύλου (Αυτοκράτορας Φερδινάνδος Β') ώστε να δώσουμε έμφαση στην φυσική εξέλιξη της μπογιάς. Ένα κουτί αποθήκευσης ισπανικών περουκών βρίσκεται δίπλα σε μια προθήκη για την κορώνα του βασιλιά της Ιταλίας, γιατί και τα δύο επηρεάσθηκαν τόσο πολύ από την εισαγωγή του μεντεσέ σε αυτά. Και η λίστα πάει κάπως έτσι.
Είναι αλήθεια πως ένας από τους πιο έμπειρους επιμελητές του Μουσείου Ιστορίας της Τέχνης (εκπαιδευμένος φυσικά στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης) στην αρχή δεν κατάφερε να εντοπίσει κάποιες από τις συνδέσεις, που είχα σκεφτεί ως πιο κραυγαλέες. Και ακόμη αφότου τις υποδείξαμε, υπήρχαν ερωτήματα για την εγκυρότητά τους. Αλλά ακόμη και να αποτύχει αυτό το πείραμά μας σε όλα τα επίπεδα, είμαστε βέβαιοι, πως τουλάχιστον θα υπηρετήσει το σκοπό του να αποκλείσει συγκεκριμένες υποθέσεις, και επομένως να εξελίξει τις μεθόδους της ιστορίας της τέχνης μέσω της επιστημονικής διαδικασίας δοκιμή και σφάλμα (σε αυτήν την περίπτωση, λάθος). Ελπίζουμε, παρόλα αυτά, πως θα ρίξει φως σε κάποιες γωνίες, που πριν ήταν πολύ σκοτεινές για άνετη θέαση».
7°
