Εικαστικα

Τέσσερις μέρες κάτω από το ηφαίστειο: Η A.V. στη Νίσυρο

Όσα είδαμε στην έκθεση Making Oddkin σε επιμέλεια της Νάντιας Αργυροπούλου

Φιλίππα Δημητριάδη
4’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Η Νίσυρος είναι δύσκολη, άγρια και πανέμορφη. Ένα νησί που δεν μπορείς να το κατακτήσεις με το πρώτο και όπως πολύ συχνά συμβαίνει με τα δυσπρόσιτα «γκομενάκια», είναι πολύ εύκολο να φας κόλλημα. Για αυτό και ήταν ο καταλληλότερος τόπος για να λάβει χώρα η έκθεση Making Oddkin — for joy, for trouble, for volcano love (Φτιάχνοντας Συναλλογενές — για τη χαρά, για το πρόβληµα, για την αγάπη του ηφαιστείου) σε επιμέλεια της Νάντιας Αργυροπούλου. 

"Oddkin typography" σε tote-bags από τον καλλιτέχνη Em Kei

Το Making Oddkin δεν μπορεί να περιγραφεί με όρους όπως έκθεση, περφόρμανς, συνέδριο ή έννοια ομπρέλα, δεν το χωράνε, σαν ρούχα του πέφτουν στενά, γιατί το Making Oddkin έμοιαζε περισσότερο με μία τετραήμερη «εκδρομή» με φρενήρες πρόγραμμα που στόχο είχε τη δημιουργία δεσμών ανάμεσα με ανθρώπους, τη φύση, τη γλώσσα, τα τοπικά ήθη και έθιμα και εν τέλει την τέχνη, δηλαδή τον εναγκαλισμό με το απροσδόκητο.

Όπως είπε και η επιμελήτρια της έκθεσης Νάντια Αργυροπούλου στο εναρκτήριο δείπνο στα  Παλιά Λουτρά της Νισύρου, «Σκοπός είναι η δημιουργία νέων σχέσεων, απρόβλεπτων σχέσεων. Θέλουμε να δουλέψουμε με το απροσδόκητο και να δημιουργήσουμε ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν. Η αφήγηση, ειδικότερα σε ταραγμένες περιόδους, είναι σημαντική και μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη δημιουργία μεγάλων ομάδων».  

Πεζοπορία στα Νικιά, © Μάκης Φάρος

Για αυτό και το Making Oddkin αντλώντας έµπνευση από τον δραστήριο όρο “oddkin” («συναλλογενές»), που η επιστήμονας – ακτιβίστρια Donna Haraway επινόησε για να περιγράψει απρόβλεπτες συνέργειες και μίξεις, απροσδόκητες, μη εξημερωμένες συγγένειες και συνδυασμούς που µπορούν να αναπτυχθούν πέρα από τις συνήθεις γενεαλογικές, εθνοκεντρικές και ανθρωποκεντρικές σχέσεις, υλοποιήθηκε από τις 7 έως και τις 10 Σεπτέμβρη σε όλο το νησί της Νισύρου, ως μία μίξη από συμβάντα μεταξύ και διαμέσου ποικιλίας παραγόντων και φορέων.

Βράδυ στα Λουτρά - © Μάκης Φάρος

Η παρακολούθηση του πλούσιου προγράμματος του Making Oddkin ήταν μία πρόκληση, αλλά παράλληλα ήταν και ο πιο ανορθόδοξος και διασκεδαστικός τρόπος να γνωρίσει κανείς το νησί της Νισύρου, αυτό το ηφαίστειο που σε μαγνητίζει με το που πατήσεις το πόδι σου στο λιμάνι του Μανδρακίου. Για την ενέργεια που μας μεταδίδουν και τον ανεξήγητο έρωτά μας (ή και φόβο για/) με τα ηφαίστεια βοήθησε να καταλάβουμε η παρουσίαση της ταινίας ντοκιμαντέρ “Into the Inferno” (2016), μία συνεργασία του Werner Herzog με τον ηφαιστειολόγο Clive Oppenheimer, ο οποίος μίλησε μέσω skype για τη γεωλογική λειτουργία και τους καταγωγικούς μύθους των ηφαιστείων, συνεπαίρνοντας όλους τους συνδετημόνες του δείπνου – είσοδο στον κόσμο του Making Oddking την 6η Σεπτεμβρίου.

Ο ηφαιστειολόγος Clive Oppenheimer μίλησε μέσω skype για τη γεωλογική λειτουργία και τους καταγωγικούς μύθους των ηφαιστείων.

Την ίδια βραδιά προβλήθηκε και η ταινία "Donna Haraway. Storytelling for earthly survival" του Fabrizio Terranova, μια γοητευτική αφήγηση για τη ριζοσπαστική σκέψη της Haraway, που ενέπνευσε και τη θεματική του Making Oddkin, σε θέματα της επιστήμης, της τεχνολογίας, του φύλου, των διαειδικών σχέσεων, καθώς και για τη βαθιά της αφοσίωση στα ζητήματα του φεμινισμού και της οικολογίας.

Την πρώτη επίσημη μέρα του Making Oddkin , 7 Σεπτεμβρίου έλαβε μεταξύ άλλων δράσεων και η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική βόλτα στο χωριό του Εμποριού, κατά τη διάρκεια της βόλτας μάθαμε τα μυστικά του οικισμού που κατά το ήμισυ μοιάζει με χωριό - φάντασμα. Αποτελεί ίσως τον παλαιότερο του νησιού και κατοικούνταν έως το 1933, όταν καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό και στη συνέχεια εγκαταλείφτηκε για να αναπτυχθεί ξανά στις παρυφές της βορειοανατολικής πλευράς. Στον Εμποριό κατοικούσαν το 1955 περίπου 2.500 κάτοικοι. Έκτοτε λόγω μετανάστευσης, ο πληθυσμός μειώθηκε σταδιακά για να φτάσει σήμερα τα 18 άτομα. Σήμερα στον Εμποριό σώζονται 300 περίπου κατοικίες σε ερειπιώδη κατάσταση. Οι αρχιτέκτονες, μελετητές της νισυριακής αρχιτεκτονικής και αναστηλωτές, Γιώργος Τσιρώνης και Πέτρα Κωτσίδου διηγήθηκαν όσα γνωρίζουν και φροντίζουν σχετικά με τα μοναδικά χαρακτηριστικά της τοπικής παράδοσης, την λειτουργία των τυπικών κατοικιών του οικισμού, καθώς και όσα έχουν κάνει οι ίδιοι για την αναστήλωσή και τη διατήρηση των  παραδοσιακών μορφολογικών και κατασκευαστικών χαρακτηριστικών τους. 

Ο Γιώργος Τσιρώνης στην αρχιτεκτονική βόλτα στον Εμποριό

Το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου βαρκούλες ξεκίνησαν από το λιμάνι του Μανδρακίου για το παραπλήσιο Γυαλί, το ηφαιστιογενές νησί στο οποίο γίνεται εξόρυξη ελαφρόπετρας και οψιδιανού, ένα τοπίο ασύλληπτης φυσικής ομορφιάς και οπτικών παραδοξοτήτων, καθώς ο ανθρώπινος παράγοντας έχει επιδράσει και διαμορφώσει το φυσικό τοπίο στιγματίζοντάς το σαν μία αιώνια ανοιχτή πληγή. Εκεί, οι Τσέχοι καλλιτέχνες David Fesl & Lukáš Hofmann οργάνωσαν στην παραλία του νησιού μια παραθαλάσσια εμπειρία - απόλαυση οργανικών και ανόργανων στοιχείων, ορυκτών και πλαστικών υλικών, τροφών και μορφολογιών, με τίτλο “Breakfast”, ενώ οι αρχιτεκτόνισσες Ιωάννα Βλαχάκη και Ηρώ Καραβέλα παρουσίασαν την επιτελεστική ομιλία “Digging the Matter. Nisyros/An Atlas of Trauma”. 

Οι αρχιτεκτόνισσες Ιωάννα Βλαχάκη και Ηρώ Καραβέλα παρουσίασαν την επιτελεστική ομιλία “Digging the Matter. Nisyros/An Atlas of Trauma” στο Γαυλί.

Το βράδυ της ίδιας μέρας στην ταβέρνα Όασις, συνώνυμη πλέον με το νησί οι The Callas, το εικαστικό δίδυμο των αδερφών Ιωνά με τη μπάντα τους παρουσίασαν την εγκατάσταση / περφόρμανς “Under the Volcano” σε συνέχεια ανάλογων δράσεων με το όνομα Lustlands (Vol.I, 2012 & II, 2013) στη Θερμησία της Αργολίδας και τη Νέα Υόρκη, μεταμορφώνοντας τη γραφική ταβέρνα σε ένα ατελείωτο διονυσιακό πάρτι μέσα σε ένα σύμπαν από pop αναφορές, υφαντά, χρυσές κουρτίνες, χρωματιστά φώτα και αλουμινόχαρτο στο οποίο το κοινό έγινε σχεδόν ένα με τη μπάντα χορεύοντας εκστατικά.

Οι Callas μεταμόρφωσαν τη γραφική ταβέρνα σε ένα ατελείωτο διονυσιακό πάρτι.

Πριν όμως από τον λυτρωτικό «εκτροχιασμό» της βραδιάς προηγήθηκε η πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του συγγραφέα  και ακτιβιστή Τέος Ρόμβου, εμβληματική μορφή του ελληνικού underground, που μίλήσε για τη σύμπτωση της ζωής και του έργου του. Μαζί με τη σύντροφό του Χαρά Πελεκάνου παρουσίασαν τις δράσεις και το όραμά τους για το Γεωπάρκο Αιγαίου με αφετηρία το νησί της Σύρου που αποτελεί και τον τόπο κατοικίας τους και την ανάγκη συν-οργάνωσης των τοπικών κοινοτήτων για τη σωτηρία της ζωής στο ελληνικό αρχιπέλαγος.

Η επιμελήτρια Νάντια Αργυροπούλου συζητά με τον Τέος Ρόμβο και τη Χαρά Πελεκάνου στην Οάση.

Το μικρό αλλά τόσο ποικιλόμορφο σύμπαν του Making Oddkin είναι πολύ δύσκολο να χωρέσει σε ένα κείμενο χιλίων παρά κάτι λέξεων. Μέσα του όμως κατοικούν σαν αστέρια – σαν εκείνα που είδαμε να κολυμπούν μέσα σε νεφελώματα πηγαίνοντας προς το πανηγύρι στον Εμποριό - όλες εκείνες οι αφηγήσεις που κληρονόμησε στους συμμετέχοντες και τους επισκέπτες του. Και τώρα αυτές με τη σειρά τους θα ταξιδέψουν και θα φωλιάσουν σε άλλα σύμπαντα, πάνω και μακριά από τον κρατήρα Στέφανο. Μέχρι το επόμενο. 

Το πρότζεκτ διοργανώθηκε από τους οργανισμούς Sterna, Νίσυρος και Are | are‑events.org, Πράγα, ως μέρος του προγράμματος του Ινστιτούτου Άγχους σε συνεργασία με την Ελληνική Δημοκρατία, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και τον Δήμο Νισυρίων. Με την υποστήριξη: Υπουργείο Πολιτισμού της Τσεχίας, Δημαρχείο της Πράγας, Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, AEGEAN, Blue Star Ferries, ΛΙΜΠΕΡ ΑΕΒΕ.