Helmut Middendorf. Η Αrt Athina είναι παρωχημένη, οι Έλληνες εξελίσσονται
Ο μεγάλος Γερμανός ζωγράφος μιλά για τέχνη, τάσεις και εμπορεύματα με αφορμή τη νέα του έκθεση «Logos, Stripes and Splashes» στην γκαλερί Ελένη Κορωναίου
«Ζωγραφίζει» με λογότυπα εταιρειών, δημιουργεί συνθέσεις με κολάζ και πετά μαύρες κηλίδες πάνω σε πολύχρωμους πίνακες, σε μια ακόμα στιγμή της μεγάλης δημιουργικής του ευελιξίας. Αυτή τη φορά ο Helmut Middendorf γίνεται ειρωνικός, όπως λέει. Με αφορμή τη νέα του έκθεση «Logos, Stripes and Splashes» στην γκαλερί Ελένη Κορωναίου, εκφέρει άποψη για τα καλώς και κακώς κείμενα του «χώρου», ενώ τα έργα του αναπαριστούν την εμπορευματοποίηση των πάντων.
Στη νέα του δουλειά η εξερεύνηση της αφηρημένης τέχνης βρίσκεται στο επίκεντρο δύο σειρών από πίνακες. Στην πρώτη με τίτλο «Black puddle paintings», οι καμβάδες κυριαρχούνται από μεγάλες σκούρες αφηρημένες κηλίδες, που αλλοιώνουν ή επιχρωματίζουν ριγέ επιφάνειες από χρωματιστές αφηρημένες συνθέσεις. Το αποτέλεσμα είναι άμεσο με έντονο γραφιστικό κοντράστ.
Τα ζωγραφικά έργα της δεύτερης σειράς με τίτλο «Logo paintings» αποτελούνται από ελεύθερες συνθέσεις σε έντονα και λαμπερά χρώματα. Κολάζ φωτογραφιών και ζωγραφισμένα αντίγραφα από καρτούν ή αποσπάσματα σκίτσων, μαζί με λογότυπα, δίνουν στα έργα ένα επιπλέον νόημα -ειρωνικό, παράλογο ή ακόμα και ενοχλητικό.
«Υπήρξα βασικό μέλος του ρεύματος των «Νέο-Άγριων», (Neue Wilde - διάσημο κίνημα ζωγράφων που ξεκίνησε και αναπτύχθηκε στο Βερολίνο στα τέλη της δεκαετίας του 70’-αρχές του ’80). Σήμερα έχω εξελίξει τα έργα μου, δουλεύοντας σε εντελώς διαφορετικές κατευθύνσεις. Δημιουργώ πλέον πολύ πιο αφηρημένα και με τελείως διαφορετικά μέσα. Θα ήταν εξόχως βαρετό για έναν καλλιτέχνη να ασχολείται επανειλημμένα με μια ιδέα που βρήκε στα 25 του, αναπαράγοντας τα ίδια. Εγώ δεν είμαι έτσι ως άνθρωπος, ούτε ως καλλιτέχνης. Έχω πάντα ανάγκη να δουλεύω πιο πειραματικά, να βρίσκω νέα μονοπάτια, να θέτω νέους στόχους και να ανακαλύπτω νέες δυνατότητες έκφρασης. Οι εποχές άλλωστε αλλάζουν και αντιδρώ διαφορετικά σε αυτές τις αλλαγές.
Εδώ και περίπου 15 χρόνια τα αφηρημένα στοιχεία κυριαρχούν στα έργα μου και αυτή η έκθεση αποτελεί συνέχεια τόσο αυτού του αφηρημένου τρόπου, όσο και άλλων τεχνικών, όπως το κολάζ. Στο «Logos, Stripes and Splashes» παρουσιάζονται δύο σειρές έργων. Στην πρώτη δουλεύω πολύ έντονα μεγάλες συνθέσεις με μεγάλες μαύρες κηλίδες και πιτσιλιές, οι οποίες μπορούν επίσης να γίνουν κολάζ, προσθέτοντας φωτογραφικά στοιχεία και διάφορα υλικά από δικές μου συλλογές. Στη δεύτερη ομάδα έργων δουλεύω με κάτι που ονομάζω «ζωγραφική με λογότυπα/ logo painting». Πρόκειται για κάτι πολύ καινούργιο, όπου τα λογότυπα γίνονται στοιχεία ζωγραφικής. Ζούμε άλλωστε σε μία περίοδο που ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με λογότυπα. Ανοίγεις το κινητό και βλέπεις αμέσως δεκάδες λογότυπα εφαρμογών, κάτι που συμβαίνει ακατάπαυστα σε όλη τη διάρκεια της μέρας. Κάθε προϊόν και κάθε μάρκα έχουν λογότυπο, κατακλύζουν τη ζωή μας χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Αν σκεφτούμε δε ότι η ζωγραφική είναι επίσης ένα προϊόν, τότε τα έργα γίνονται κάπως ειρωνικά. Ο καλλιτέχνης θέλει να πουλήσει και ο κόσμος συχνά του λέει να «νοικιάσει τον εαυτό του» για να πετύχει, ανοησίες…
Προσωπικά, παίζω με την ειρωνεία. Όταν τοποθετώ ένα λογότυπο σε έναν πίνακα, είναι σαν να φωνάζει «είμαι προϊόν». Όμως τα λογότυπα φέρουν νοήματα και δίνουν στα έργα μια κατεύθυνση, ένα νόημα, μια ειρωνεία που μπορεί να πάρει πολλές διαστάσεις. Όλο αυτό μπορεί να γίνει ακόμα και αστείο. Είναι ένα είδος παιχνιδιού με στοιχεία που βρίσκονται επάνω στον πίνακα.
Δεν κάνω κριτική. Απλώς ακολουθώ την τάση που παρατηρείται στον Δυτικό Κόσμο, όπου όλα είναι εμπορεύσιμα, ιδίως στην τέχνη. Καταλήγει ακόμα και ο ίδιος ο καλλιτέχνης να γίνεται προϊόν και κάπως έτσι εμπορευματοποιείται ένα πασίγνωστο όνομα. Εγώ προσεγγίζω αυτά τα στοιχεία με ειρωνεία και παίζω μαζί τους. Δεν μπορείς να ασκήσεις κριτική σε ένα logo (σ.σ. γέλια). Μπορείς όμως να το χρησιμοποιήσεις και να πεις ότι η ζωή μας είναι γεμάτη λογότυπα, αντικατοπτρίζοντάς το στη ζωγραφική. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Στους πίνακες του Γουόρχολ, όταν συνεργάστηκε με τον Ζαν Μισέλ Μπασκιά το ’80, εμφανίζεται συχνά το λογότυπο της General Electric. Τέτοια στοιχεία εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην ποπ αρτ.
Στα καινούργια μου έργα, που έχουν πολύ χρώμα, δουλεύω αφηρημένα με αυτές τις μαύρες κηλίδες. Αντλώ έμπνευση από την καθημερινή ζωή, αλλά ως καλλιτέχνης ασχολούμαι πάντα με την ίδια την καλλιτεχνία και αυτό που προηγήθηκε δημιουργικά 20, 50 ή 100 χρόνια. Κάθε καλλιτέχνης το κάνει αυτό, αλλά αν με ρωτάτε συγκεκριμένα για το πόσο με επηρέασε η ποπ αρτ, οφείλω να σας πω ότι ήταν η αιτία να γίνω καλλιτέχνης. Το ’70 όταν είδα για πρώτη φορά μεγάλες συλλογές ποπ αρτ στο Μουσείο Λούντβιχ στην Κολωνία, συγκλονίστηκα πραγματικά. Ήμουν νέος, εντυπωσιάστηκα πάρα πολύ και είπα ότι θέλω κι εγώ να το κάνω αυτό. Με επηρέασε πολύ στην αρχή, αλλά ποτέ δεν δημιούργησα ο ίδιος ποπ αρτ.
Είδαμε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, τι έγινε με τα υπέρογκα ποσά που δόθηκαν για έργα τέχνης σε όλες της δημοπρασίες της Νέας Υόρκης. Απίστευτα λεφτά που ξοδεύονται για συγκεκριμένα ονόματα. Οι αγοραστές δεν τα δίνουν απλώς σε κάτι που τους αρέσει, αλλά όλο το παιχνίδι παίζεται σε ονόματα μάρκες. Η διαδικασία θυμίζει περισσότερο καζίνο, ένα μεγάλο παιχνίδι όπου βάζεις στοιχήματα και διαλέγεις. Αυτό που μετρά είναι το προϊόν και όχι η ίδια η τέχνη. Όλοι οι καλλιτέχνες προβληματίζονται για το πώς δουλεύει η αγορά έργων τέχνης σε συνεργασία με το σύστημα και αν σκέφτεται κανείς να γίνει καλλιτέχνης σήμερα, θα πρέπει πραγματικά να αναλογιστεί τι πρόκειται να αντιμετωπίσει. Δεν υπάρχει όμως μία γενική τάση προς τη δημιουργία έργων που σχετίζονται με αυτό το ζήτημα, δεν έχω εντοπίσει κάτι τέτοιο. Ο Τζεφ Κουνς ήταν πολύ καλός στο να χτίζει στρατηγικές, ήξερε πώς να παρουσιάσει τα έργα του και πώς να χρησιμοποιήσει τις δημοπρασίες. Σήμερα όλα είναι προϊόντα.
Βλέπω ότι η ελληνική σύγχρονη τέχνη έχει αναπτυχθεί πολύ. Προσεγγίζεται πολύ διαφορετικά σε σχέση με τα προηγούμενα 20 χρόνια. Πρόκειται για μία πολύ ζωντανή σκηνή, κάτι πάρα πολύ θετικό. Η κρίση δυσχεραίνει πάρα πολύ τη θέση των Ελλήνων καλλιτεχνών και τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα σε σχέση με το παρελθόν. Χρειάζονται πολύ περισσότερη στήριξη από το ελληνικό κράτος και τους συλλέκτες, αλλά γενικά η δουλειά τους είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα και δυναμική απ’ ότι ήταν παλιά.
Υπάρχει κινητικότητα, γίνονται πράγματα, όπως η Art Athina που αναφέρατε, η οποία στην αρχή ήταν σπουδαία, μία φανταστική έκθεση. Στην πορεία όμως ξέπεσε και σήμερα είναι πάρα πολύ αδύναμη. Είναι κρίμα, γιατί τόσο οι καλλιτέχνες, όσο και οι γκαλερί θα είχαν ανάγκη μία πολύ καλή έκθεση. Σκέφτομαι πώς ήταν η Art Athina πριν 10 χρόνια, μία θαυμάσια μεγάλη διεθνής έκθεση τέχνης, την οποία σήμερα προσεγγίζω πολύ επικριτικά. Ελάχιστοι έρχονται στην Αθήνα εξαιτίας της Art Athina, καθώς έπαψε να αποτελεί πια πόλο έλξης, έχει μείνει ένα βήμα πίσω.
Γίνονται υπερβολικά πολλές εκθέσεις. Είναι βέβαια εξαιρετικά σημαντικές για τις γκαλερί. Αν θες πραγματικά να προωθήσεις τους καλλιτέχνες, πρέπει να πας στις εκθέσεις. Αυτό ισχύει παντού, αλλά ειδικά για τις ελληνικές γκαλερί είναι πολύ σημαντικό. Εφόσον η εγχώρια αγορά είναι τόσο περιορισμένη, οι καλλιτέχνες πρέπει να παρουσιαστούν στο εξωτερικό».
Info: Logos, Stripes and Splashes, Helmut Middendorf, 25 Νοεμβρίου 2016 - 14 Ιανουαρίου 2017, Eleni Koroneou Gallery, Δημοφώντος 30 & Θορικίων 7, 2103411748
9°
