Άνοιξη στη Νέα Υόρκη. Οι προσόψεις των θεόρατων κτιρίων αντικατοπτρίζουν τον ουρανό. Ουρανοξύστες σαν πανύψηλα βουνά. Και κόσμος, όλες οι φυλές του πλανήτη και εμείς. Έλληνες στην καρδιά του Μανχάταν, απεσταλμένοι του Δία. Γιατί ο Ολύμπιος Δίας είναι το «τιμώμενο πρόσωπο» σε μια σπάνια αρχαιολογική έκθεση με τίτλο «Θεοί και Θνητοί στον Όλυμπο: Αρχαίο Δίον, η πόλη του Δία» (Gods and Mortals at Olympus: Ancient Dion, City of Zeus), που διοργανώνεται από το Θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση στις ΗΠΑ και την Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Δίου στο Olympic Tower του Ωνάσειου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης.
Olympic Tower. Στο Art Wall του αίθριου του Ολυμπιακού Πύργου μια ομάδα αγοριών και κοριτσιών με πολύχρωμες φόρμες σχηματίζουν μια γέφυρα με το σώμα τους σε ένα βουκολικό τοπίο. Όλυμπος. Είναι η βίντεο εγκατάσταση της εικαστικού Μαρίας Ζερβού, που θα υποδέχεται τους επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης, μέχρι τις 18 Ιουνίου 2016. Με τίτλο «My Half of the Sky, My Half of the Earth» (Το δικό μου μισό του Ουρανού, το δικό μου μισό της Γης), εικόνες από το φυσικό τοπίο του Ολύμπου και ποιήματα σε διάλογο με έργο της ποιήτριας των ελληνιστικών χρόνων Τελέσιλλας μάς εισάγουν σε ένα μυστηριακό τόπο, σε ένα μυθικό χρόνο.
Η έκθεση. Μπαίνοντας στη σκοτεινή αίθουσα του εκθεσιακού χώρου αντικρίζεις το φωτισμένο μαρμάρινο άγαλμα του Δία Ύψιστου καθισμένου στο θρόνο του. Δεξιά του, σαν φύλακας άγγελος, στέκει ένας μαρμάρινος αετός, γλυπτό το οποίο βρέθηκε κοντά στο θεό κατά την ανασκαφή. Ήχοι του βουνού, κελαδήματα πουλιών, κελαριστά νερά συγκροτούν ένα χαλαρωτικό μουσικό υπόβαθρο που σε ταξιδεύει σε ένα μυθικό παρελθόν. Πρόκειται για τη μία από τις δύο εγκαταστάσεις του καλλιτέχνη Κώστας Ιωαννίδη με τίτλο «O rocky voice, shall we in that great night rejoice?» (Ω, βραχώδη φωνή, σε αυτή την υπέροχη νύχτα θα ευφρανθούμε;) φτιαγμένη για να πλαισιώσει τα εκθέματα με το φυσικό ηχητικό τοπίο του βουνού, προσομοιώνοντας ένα ταξίδι στο χρόνο και το χώρο, εμπνευσμένο από το ποίημα του Γέιτς, «The Manand the Echo». Αριστερά, σε μια γιγαντοοθόνη, προβάλλεται ένα εξαιρετικό βίντεο-ντοκουμέντο του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη. Μέσα στο γαλήνιο φυσικό περιβάλλον βλέπουμε μοναδικές λήψεις του αρχαιολογικού χώρου κι ένα νεότερο Δημήτριο Παντερμαλή να κατευθύνει τις εργασίες αρχαιολόγων και εργαζόμενων στην ανασκαφή. Ο χρόνος έχει γυρίσει πίσω, στο 1982. Παρακολουθούμε τις εργασίες στην «Οικία του Διονύσου», τον προσεκτικό τρόπο με τον οποίο μεταφέρθηκε το εντυπωσιακό ψηφιδωτό «Θρίαμβος του Διονύσου» για να διασωθεί.
Ο διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης με δικαιολογημένη χαρά ξεναγεί δημοσιογράφους και επίσημους ξένους και Έλληνες προσκεκλημένους του Ιδρύματος Ωνάση. Έχει αφιερώσει τα τελευταία 45 χρόνια της ζωής του στη χτισμένη στις υπώρειες του Ολύμπου αρχαία πόλη του Δίου, καταφέρνοντας όχι μόνο να εντοπίσει με τους συνεργάτες του αρχαία κτίσματα και αντικείμενα, αλλά και «...να χαρτογραφήσουμε τις ζωές πολλών μεμονωμένων ανθρώπων ανά τους αιώνες». Περισσότερα από 90 εκθέματα, μαρμάρινα αγάλματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων που αναπαριστούν θεότητες όπως η Δήμητρα και η Αφροδίτη, κοσμήματα, κεραμικά, νομίσματα, γυάλινα αντικείμενα και εργαλεία, τα οποία χρονολογούνται από το 10ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ., εκθέτονται για πρώτη φορά στις ΗΠΑ. «Η έκθεση διερευνά τη σχέση μεταξύ της καθημερινής ζωής στο Δίον και της μυθολογικής κατοικίας των θεών στην κορυφή του. Έχει στόχο να προσφέρει στους επισκέπτες μια αίσθηση του Δίου, μέσω της παρουσίασης ορισμένων από τα σημαντικότερα ευρήματα, καθώς και να τους συστήσει στο θαύμα του φυσικού περιβάλλοντος που ενέπνευσε τους αρχαίους να διαμορφώσουν ένα ιερό κέντρο στους πρόποδες του Ολύμπου» εξηγεί.
Όπως είναι φυσικό, η έκθεση έχει προκαλέσει τεράστιο ενδιαφέρον στην Αμερική, στον αμερικανικό τύπο και στην ομογένεια και ο Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, πρόεδρος και ψυχή του Ιδρύματος έχει κάθε λόγο να αισθάνεται υπερήφανος. «Αυτή η μείζονος σημασίας έκθεση σηματοδοτεί την επαναλειτουργία του εκθεσιακού χώρου του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης, μετά από τρία χρόνια ανακαίνισης. Ανυπομονούμε να καλωσορίσουμε το Αμερικανικό, Ελληνο-Αμερικανικό και διεθνές κοινό στο νέο μας χώρο και να φιλοξενήσουμε μια νέα σειρά εκθέσεων» υπόσχεται για το μέλλον ο κ. Παπαδημητρίου. «Λένε ότι Ιστορία είναι ό,τι θεωρούμε σωστό, από αυτά που κατανοούμε και από τις ιστορικές μαρτυρίες που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα. Προσφέρουμε αυτή την έκθεση, σαν ένα ζωντανό παράδειγμα αυτής της ρήσης. Όσο για τα υπόλοιπα καθένας μας φέρει τους δικούς του Θεούς και αναζητά το δικό του ιερό βουνό. Ακολουθώντας την πάγια παράδοσή μας, η έκθεση και οι υπόλοιπες ακαδημαϊκές και πολιτιστικές δραστηριότητές μας θα συνεχίσουν να εξερευνούν και να παρουσιάζουν την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά σε ένα ευρύτερο κοινό».
Το Ίδρυμα είναι αφοσιωμένο στην προβολή του ελληνικού πολιτισμού, το ίδιο και οι άνθρωποι που δουλεύουν γι’ αυτό, η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια Αφροδίτη Παναγιωτάκου, όλοι οι συνεργάτες σε Ελλάδα και Αμερική, η εκτελεστική διευθύντρια και διευθύντρια Πολιτιστικού Προγράμματος του Θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση στις ΗΠΑ Αμάλια Κοσμετάτου. «Οι εκθέσεις και τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών, Αμερικάνων και Ελλήνων» επιβεβαιώνει η κ. Κοσμετάτου. «Έχουμε πάντα μεγάλη κάλυψη στον αμερικάνικo τύπο, στους Νew York Times, το NPR, το Art News, το Wall Street Journal – ο δημοσιογράφος τους πέρασε 3 ώρες εδώ! Για να αναφέρω μόνο μερικά. Μάλιστα ο βραβευμένος με Πούλιτζερ Holland Cotter, ο μεγαλύτερης επιρροής κριτικός τέχνης σε μια κριτική που έκανε για τους New York Times μάς συνέκρινε με το Μετροπολιτικό Μουσείο και μάλιστα ανέδειξε τον δικό μας τρόπο παρουσίασης, που είναι θεματικός με ιστορικές αναφορές, δηλώνοντας ότι τα αμερικανικά μουσεία έχουν παρά πολλά να μάθουν από τον τρόπο που παρουσιάζουμε εμείς τις εκθέσεις».
Αναθέσεις Σύγχρονης Τέχνης και Video Game
Πώς μπορείς να φτιάξεις ένα σύγχρονο έργο σε διάλογο με τις αρχαιότητες; Αυτό ήταν ένα καίριο ερώτημα, στο οποίο κλήθηκαν να απαντήσουν δυο σύγχρονοι καλλιτέχνες, η Μαρία Ζερβού, το έργο της οποίας παρουσιάζεται στο Art Wall του Αιθρίου, και ο Κώστας Ιωαννίδης, με δύο ηχητικές εγκαταστάσεις, μια μέσα στον εκθεσιακό χώρο και μια στο φουαγιέ. «Στο περσινό φεστιβάλ Αθηνών είχα παρουσιάσει ένα έργο με τη σφυριχτή γλώσσα, την ασυνήθιστη, πανάρχαια “γλώσσα των βουνών”, ένα ρεπερτόριο σφυριγμάτων με πλήρως ανεπτυγμένο λεξιλόγιο, που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από τους ορεσίβιους σήμερα. Ανακάλυψα ότι υπάρχει αυτή η αρχαία γλώσσα – ο Συριανός Παναγιώτης Τζαναβάρης έχει φτιάξει με δικά του μέσα ένα πολιτιστικό σύλλογο στο χωριό Αντιά στη Νότια Εύβοια και προσπαθεί να τη διασώσει. Όταν η κ. Κοσμετάτου μού ζήτησε ένα νέο έργο που να έχει σχέση με το περιβάλλον και τη μυθολογία, το θεώρησα μια ευτυχή συγκυρία. Το έργο στο φουαγέ έχει τίλτο “In memory of, memory of, memory of” (Στη μνήμη τού, μνήμη τού, μνήμη τού), είναι ένα διάλογος ανάμεσα στον Νάρκισσο και στην Ηχώ μεταφρασμένο από τα ελληνικά στη σφυρικτή γλώσσα και μετά στα αγγλικά. Η ιδέα του έργου συνιστά έναν προβληματισμό για το πώς θέτουμε στρώματα ερμηνείας πάνω στο παρελθόν, χρησιμοποιώντας κείμενα ποιητών, όπως ο Οβίδιος και ο W.B.Yeats, σχετικά με τον έρωτα της νύμφης Ηχούς για τον Νάρκισσο» μας εξηγεί. «Κάναμε πρόβες με τους σφυρικτές μέσα στο αρχαιολογικό χώρο».
Η δράση εξακολουθεί και έξω από την αίθουσα, παιδιά είναι συγκεντρωμένα γύρω από ένα iPad. Εξερευνούν το ειδικά σχεδιασμένο βιντεοπαιχνίδι «Secrets of the Past – Excavating the City of Zeus» (Μυστικά του παρελθόντος - Ανασκαφή στην πόλη του Δία), το οποίο δημιούργησε κατόπιν ανάθεσης η Λήδα Μαντζουράνη και ο Άλεξ Γιαννακίδης της εξειδικευμένης ελληνικής εταιρείας λογισμικού Culturplay. Το παιχνίδι, με τα ωραία γραφικά, καλεί τον παίκτη να αναλάβει το ρόλο του υπευθύνου των ανασκαφών στο Δίον, ο οποίος αποφασίζει πού και πώς θα κάνει την έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα εργαλεία για να ξεθάψει τους θησαυρούς, εξετάζει τα ευρήματα σε εργαστήριο και παρουσιάζει τα αντικείμενα της ανασκαφής σε έκθεση.
Στιγμιότυπο από την βιντεοεγκατάσταση της Μαρίας Ζερβού, με τίτλο «My Half of the Sky, My Half of the Earth» (Το δικό μου μισό του Ουρανού, το δικό μου μισό της Γης).
Σκηνές από το βίντεο-ντοκουμέντο του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη
Παλιές φωτογραφίες από τις ανασκαφές
Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εγκαινιάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου
Η Μελίνα Μερκούρη περιηγείται στον Αρχαιολογικό Χώρο
Ο Κωστής Στεφανόπουλος στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου
Ο Κώστας και η Δάφνη Σημίτη με τον Δημήτριο Παντερμαλή
Η είσοδος του εκθεσιακού χώρου του Ωνάσειου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης
Ο Δίας Ύψιστος
Μαρμάρινος αετός
Υπολυμπιδία Αφροδίτη
Ο καλλιτέχνης Κώστας Ιωαννίδης στο φουαγιέ του Ωνάσειου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης, με το έργο του με τίτλο “In memory of, memory of, memory of” (Στη μνήμη τού, μνήμη τού, μνήμη τού),
Info:
Το Ίδρυμα Ωνάση ΗΠΑ έχει εκδώσει ένα κατάλογο 160 σελίδων που περιλαμβάνει φωτογραφίες και πληροφορίες για τα αντικείμενα της έκθεσης μαζί με δοκίμια από τους: Δημήτριο Παντερμαλή, για την ιστορία του αρχαίου Δίου και της ανασκαφής του, Μαρία Κατσακιώρη, για τον Όλυμπο και το φυσικό του περιβάλλον, Fritz Graf, για τον Ολύμπιο Δία και τη λατρεία του στην Ελλάδα, Richard P. Martin, για τη θεία οικογένεια στο ανθρώπινο τοπίο του Δίου, Σεμέλη Πινγιάτογλου, για τη λατρεία της Δήμητρας στο Δίον, Άγγελο Χανιώτη, για την καθημερινή ζωή στο ρωμαϊκό Δίον, και Σοφία Κρεμύδη, για τη χρήση του νομίσματος στην αρχαία Βόρεια Ελλάδα.
Επιπλέον προσφέρει το πρόγραμμα «Let’s Walk: A Peripatetic Conversation Series with Simon Critchley» (Ας περπατήσουμε: Μια σειρά περιπατητικών συζητήσεων με το φιλόσοφο Σάιμον Κρίτσλεϋ), όπου οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να συναντήσουν το φιλόσοφο και συγγραφέα Σάιμον Κρίτσλεϋ, καθηγητή στην έδρα Hans Jonas του New School for Social Research, και τον εκάστοτε καλεσμένο του με τον οποίο θα περιδιαβαίνουν τους χώρους της έκθεσης και θα κουβεντιάζουν σχετικά με τα σύγχρονα ζητήματα που θίγει η έκθεση.
Ακόμα σπουδαστές Αρχαιολογίας θα πραγματοποιούν ξεναγήσεις της έκθεσης για το κοινό και για σχολικές ομάδες, ενώ δύο φορές το μήνα θα πραγματοποιούνται ειδικές ξεναγήσεις με τους εναλλακτικούς ξεναγούς του διάσημου Museum Hack. Παράλληλα υπάρχουν και οικογενειακά προγράμματα.
Επίσης οι επισκέπτες και ειδικά τα παιδιά ηλικίας από 10-12 ετών θα μπορούν παίξουν το βιντεοπαιχνίδι «Secrets of the Past» επιτόπου σε iPad, ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα να το κατεβάσει κανείς δωρεάν, μέσω ενός link, στο Apple App Store.
Στην ιστοσελίδα www.onassisusa.org. μια ξεχωριστή σελίδα με τίτλο «Olympus Now», περιλαμβάνει πρόσφατες εικόνες του Ολύμπου και των ανθρώπων που ζουν στους πρόποδες του βουνού, ένα ιστορικό των αποστολών προς την κορυφή του, ένα βίντεο με συνέντευξη του καθηγητή Δημήτριου Παντερμαλή, ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τη συντήρηση και αποκατάσταση των ψηφιδωτών της «Οικίας του Διονύσου», έναν «τοίχο» κοινωνικών δικτύων (socialmediawall) και πολλά άλλα.
Η έκθεση που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού - Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας, θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 18 Ιουνίου 2016. Η έκθεση και οι εκδηλώσεις είναι, όπως πάντα, δωρεάν.
Ψηφιδωτό με το «Θρίαμβο του Διονύσου». Τέλη 2ου - αρχές 3ου αιώνα μ.Χ. Πέτρινες ψηφίδες. Ύψος 150 εκ., πλάτος 220 εκ. Από το Δίον. «Οικία του Διονύσου», Αίθουσα συμποσίων. Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου.
Μάσκα του Σιληνού, τέλη του 2ου αιώνα μΧ.
Τα τέσσερα εντυπωσιακά μαρμάρινα αγάλματα που απεικονίζουν φιλοσόφους από τη Ρωμαϊκή περίοδο, στον εκθεσιακό χώρο του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου της Νέας Υόρκης.
Στην κεντρική φωτό: Ο Ύψιστος Δίας και ο αετός στον Αρχαιολογικό Χώρο του Δίου
11°
Η Μελίνα Μερκούρη περιηγείται στον Αρχαιολογικό Χώρο
