Ζοζέφ Πλεμπέρ: Ο Γάλλος μηχανικός και playboy που ομόρφυνε τη Θεσσαλονίκη

Δεν υπάρχει μια οδός, μια προτομή ή ένα πάρκο αφιερωμένο στη μνήμη του Ζοζέφ Πλεμπέρ, του γάλλου μηχανικού που τόσο δόξασε τη Θεσσαλονίκη. Συμμετέχοντας ενεργά ως μέλος της Διεθνούς Επιτροπής Σχεδίου Ανασυγκρότησης της πόλης μετά την πυρκαγιά του 1917 με τον Ερνέστ Εμπράρ, ο Ζοζέφ Πλεμπέρ, που τιμήθηκε για την προσφορά του από το ελληνικό κράτος με τον Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος, μετά τη λήξη του Α’ Παγκόσμιου διάλεξε, αντί να γυρίσει εις Παρισίους όπως έκαναν τα στρατεύματα της Αντάντ (ή όπου τον καλούσε ο έρωτας, η περιπέτεια και η εθισμένη στην περιπλάνηση ψυχή του), να εγκατασταθεί μόνιμα εδώ.

Τα «έρωτας» και «περιπλανώμενη ψυχή» απαιτούν τεκμηρίωση, οπότε επιβάλλεται ένα σύντομο ραπόρτο για τον ρομαντικό, τυχοδιώκτη και εθισμένο στην περιπέτεια μηχανικό Ζοζέφ Πλεμπέρ που γεννήθηκε το 1866 στο Μορλαί και υπηρέτησε για 22 χρόνια στο τμήμα Μηχανικών του Γαλλικού Πολεμικού Ναυτικού. Εκεί πιστεύεται ότι ο Πλεμπέρ έμαθε να χτίζει κτίρια, μιας και ποτέ δεν έγινε γνωστό αν είχε κάνει τις ανάλογες σπουδές. Με τη Γαλλία στην πρώτη γραμμή της αποικιοκρατίας, ο Πλεμπέρ συμμετέχει στα μεγάλα έργα του Βιετνάμ, της Ινδοκίνας, ένα φεγγάρι δουλεύει στην Ιαπωνία, ενώ αργότερα οι άνεμοι τον στέλνουν σε Μαδαγασκάρη, Σουδάν και Σενεγάλη. Σε αντίθεση με το κάθε «λιμάνι και καημός, κάθε καημός και δάκρυ», ο μεσιέ Ζοζέφ γλέντησε τη ζωή του έξαλλα και παράφορα. Έως το 1910 που συνταξιοδοτήθηκε, ίδιο αίμα θαρρείς με τον Κυανοπόγωνα, ο Πλεμπέρ έκανε τέσσερις γάμους, σπέρνοντας παιδιά ανά την υφήλιο.

Ακολουθώντας τη Στρατιά της Ανατολής, ο Πλεμπέρ φθάνει στη Θεσσαλονίκη ως μέλος της διπλωματικής αποστολής, με έργο τη θωράκιση της πόλης και τον εκμοντερνισμό της

Το 1914 τον βρίσκει στο Μπουένος Άιρες, όμως το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκόσμιου τον στέλνει πίσω στη Γαλλία προκειμένου να βοηθήσει στον σχεδιασμό των γαλλικών οχυρωματικών έργων. Η περιπέτεια είναι περιπέτεια, πόλεμος σημαίνει αδρεναλίνη και η επόμενη χρονιά το 1915 είναι η μοιραία στιγμή του. Αλλά και η δική μας. Ακολουθώντας τη Στρατιά της Ανατολής, ο Πλεμπέρ φθάνει στη Θεσσαλονίκη ως μέλος της διπλωματικής αποστολής, με έργο τη θωράκιση της πόλης, όπως και τον εξανθρωπισμό και εκμοντερνισμό της μέσω έργων άδρευσης, υγεινής, μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και οδοποιίας. Ακολουθεί ο γάμος νούμερο πέντε με καλλονή Θεσσαλονικιά που του κλέβει την καρδιά, του παίρνει τα μυαλά και ο-λα-λά: Μετά το τέλος του πολέμου αποφασίζει να παραμείνει στη Θεσσαλονίκη και να εργαστεί ως αρχιτέκτονας μηχανικός.

Δεν υπάρχει Θεσσαλονικιός και Θεσσαλονικιά που να μη θαυμάζει τα οικοδομήματά του κάθε που στέκεται απέναντί τους, κι ας μη γνωρίζει ποιος κρύβεται πίσω από τον σχεδιασμό και την υλοποίησή τους. Σε συνεργασία με τον Ελί Χασίδ Φερνάντες, ο Ζοζέφ Πλεμπέρ αναδεικνύεται σε έναν από τους στάρκιτεκτ της εποχής: Τα ξενοδοχεία Εξέλσιορ και Τούριστ στη Μητροπόλεως, η σχολή Δελασάλ στη Φράγκων (σημερινά Διοικητικά Δικαστήρια), το Μέγαρο Γκατένιο στη συμβολή της Τσιμισκή με τη Βενιζέλου, το Μέγαρο Κοέν στη συμβολή Βενιζέλου με Βασιλέως Ηρακλείου, η ανακατασκευή της Στοάς Σαούλ (γωνία Ερμού με Ίωνος Δραγούμη) και το λίφτινγκ της Οθωμανικής Τράπεζας που έχτισε ο Ποζέλι, έχουν την υπογραφή του. Έργο του Πλεμπέρ είναι και παρεκκλήσι του Γαλλικού τομέα στο Συμμαχικό Νεκροταφείο Ζέιτενλικ, όπως και το Μέγαρο Μαλάχ στη γωνία Ερμού με Βενιζέλου.

Ζοζέφ Πλεμπέρ σημαίνει τρία Κάππα: Καινοτομία, Κοσμοπολιτισμός, Κολόνιαλ εσάνς και ένα τέταρτο που σημαίνει Κηπούπολη του Χορτιάτη: «Ο Χορτιάτης μας μπορεί να γίνει παράδεισος δια τον λαόν», δήλωσε στην εφημερίδα Μακεδονία, εφόσον, διαλέγοντας να τον κατοικίσει με την καλή του, ονειρεύτηκε μεγάλους δρόμους, ξενοδοχεία ένεκα ιδανικού κλίματος και μονοπάτια μέσα στο παρθένο δάσος. Δεν τα κατάφερε. Στο Ολοκαύτωμα του Σεπτέμβρη του ’44, 80 ετών πλέον, οι ντόπιοι τον φυγαδεύουν και τον κρύβουν στο κέντρο, ενώ τρία χρόνια αργότερα, 1947 ο τελευταίος διεθνής playboy με την ταραχώδη δημιουργική και προσωπική, ο Ζοζέφ Πλεμπέρ που λάτρεψε τόσο και έμπρακτα τη Θεσσαλονίκη, σβήνει από τα γηρατειά. Και όμως, δεν υπάρχει μια οδός, μια προτομή ή ένα πάρκο αφιερωμένο στον Ζοζέφ Πλεμπέρ, είτε εδώ είτε στον Χορτιάτη, στη μνήμη του γάλλου μηχανικού που διακόνησε την ομορφιά και στόλισε τη Θεσσαλονίκη με κτίρια διαμάντια, κτίρια που τον τοποθετούν στο ίδιο πάνθεο και διαμέτρημα με τους Μαξ Ρούμπενς, Ποζέλι, Παιονίδη, Αριγκόνι, Μανούσο και Τζενάρι.