Η υψηλή αισθητική του Τάσου Ζέππου

Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Τορίνο και αισθάνεται τυχερός που είχε σπουδαίους καθηγητές, σαν τον Achille Castiglioni. Το 1981 ιδρύει αρχιτεκτονικό γραφείο με την Ελένη Γεωργιάδη και το 2001 δημιουργούν τη ZEGE Α.Ε. Έγινε γνωστός στο πλατύτερο κοινό όταν ανασχεδίασε τα ξενοδοχεία Elounda Beach και Elounda Bay. Άλλα έργα του που ακολούθησαν και αγαπήθηκαν είναι το ιαπωνικό εστιατόριο Kiku στο Κολωνάκι, το ξενοδοχείο Fresh (στην οδό Σοφοκλέους στο κέντρο της Αθήνας), η πρόσφατη αναδιαμόρφωση της πλαζ του Αστέρα στη Βουλιαγμένη, καθώς και των μπανγκαλόουζ. Ένα νέο έργο του που αναμένεται ότι θα συζητηθεί πολύ είναι το ξενοδοχείο The Met στη Θεσσαλονίκη. Εγκαινιάστηκε στις αρχές Νοεμβρίου και πραγματικά ήρθε όχι μόνο για να αλλάξει κέντρο βάρους στον ξενοδοχειακό χάρτη της πόλης, αλλά και για να εκπέμψει παγκοσμίως στίγμα υψηλής αισθητικής.

Επιπλέον ο Τάσος Ζέππος έχει σχεδιάσει πολλές μοναδικές μονοκατοικίες στην Αθήνα και εξοχικές κατοικίες στα νησιά και στο εξωτερικό (στο Cap Ferrat της Κυανής Ακτής, κοντά στη λίμνη του Como στην Ιταλία, στο Gstaad της Ελβετίας, στο Τορίνο, στο Μιλάνο κ.ά.). Γενικότερα, αναγνωρίζεται ως ο αρχιτέκτων των επώνυμων και των σταρ. Ωστόσο, ο ίδιος πάντα τονίζει ότι το έργο του είναι αποτέλεσμα της εργασίας μιας ομάδας και αποφεύγει να δίνει συνεντεύξεις, επειδή πιστεύει ότι η αρχιτεκτονική λέει από μόνη της όλα όσα πρέπει να ειπωθούν και άρα οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες δεν χρειάζεται να προσθέτουν τίποτα παραπάνω.

Οι περισσότεροι συνάδελφοί σας παραπονιούνται ότι οι πελάτες τους παρεμβαίνουν ενοχλητικά στο έργο τους. Συμβαίνει το ίδιο και με σας, που έχετε όλη αυτή την εξέχουσα πελατεία;

Οι αρχιτέκτονες που παραπονιούνται, σχεδιάζουν σπίτια στα οποία θα ήθελαν να μένουν οι ίδιοι και όχι αυτά στα οποία θα ήθελε να μένει ο ιδιοκτήτης τους. Αυτό είναι δικό τους λάθος και είναι λυπηρό! Απ’ την άλλη, οι πελάτες που έρχονται σε μένα ξέρουν τη διαδρομή μου και τη δουλειά μου. Συγχρόνως, έχω πάντα συνεχή συνεργασία με τους πελάτες μου. Μέχρι να οριστικοποιήσουμε τα σχέδια. Αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου –παρά το ότι το γραφείο μου είναι καθαρά μελετητικό και δεν αναλαμβάνει τις κατασκευές–, συναντιέμαι τακτικά μαζί τους. Δουλεύω μαζί τους.

Οι μονοκατοικίες που έχετε σχεδιάσει έχουν όλες μια μεγαλοπρέπεια, που προκύπτει άμεσα από το ίδιο το μέγεθός τους – τα πολλά τετραγωνικά. Ποιο είναι όμως το στοιχείο που εσείς θεωρείτε ότι κάνει μεγαλοπρεπή μια μονοκατοικία;

Η προσωπικότητα του ιδιοκτήτη. Ένα σπίτι από μόνο του δεν μπορεί να κάνει τίποτα σ’ αυτό το ζήτημα. Το ουσιαστικό είναι να μπορεί να το υποστηρίξει ο ιδιοκτήτης. Αλλά αυτό δεν είναι κάτι σύνηθες. Το σπίτι στην Ελλάδα είναι ένα μέσο αυτοπροβολής και επίδειξης. Αλλά εγώ είμαι πολύ κακός κριτής σ’ αυτά τα πράγματα, γιατί μισώ κάθε τι που κατασκευάζεται για να εντυπωσιάζει. Σιχαίνομαι την αρχιτεκτονική εντυπωσιασμού. Κι όχι μόνο στα σπίτια, αλλά σε οτιδήποτε. Θα μπορούσα να σας κατονομάσω παραδείγματα κατοικιών αλλά και δημόσιων χώρων, όπως μουσεία, τα οποία έχουν κατασκευαστεί με μοναδικό γνώμονα τη ματαιοδοξία του αρχιτέκτονα, χωρίς να εξυπηρετούν το σκοπό και τη λειτουργία τους.

Απ’ το έργο σας, πάντως, προκύπτει ότι έχετε ένα χάρισμα στο να συλλαμβάνετε αυτό που φαντάζει μεγαλοπρεπές – αυτό που αναδεικνύει το κύρος και τονώνει την προσωπική αίγλη του ιδιοκτήτη.

Δεν νομίζω ότι συμβαίνει αυτό. Θα έλεγα ότι τα δικά μου σπίτια είναι κυρίως αυστηρά και συνεπή ως προς τον τρόπο και τη φιλοσοφία της ζωής μου. Μπορεί να δείχνουν μεγαλοπρεπή σε κάποιον που ξέρει να ανακαλύψει τη μεγαλοπρέπεια. Αυτή όμως δεν προκύπτει από τα μεγέθη, αλλά από την αισθητική και την ποιότητα. Κι αυτή είναι η παρακαταθήκη. Το σπίτι δεν είναι μόνο στέγη για τους κατοίκους του, αλλά και μια προέκταση της παιδείας των παιδιών τους που θα μεγαλώσουν και θα ανατραφούν μέσα σε αυτό. Για να επανέλθω, λοιπόν, στα δύο σημεία στα οποία αναφερθήκαμε πριν: ως αρχιτέκτων προσπαθώ σε κάθε περίπτωση να αποδώσω αυτά που επιθυμεί ο πελάτης και να προτείνω λύσεις που θεωρώ ότι ανταποκρίνονται στο life style του.

Υπάρχουν έργα για τα οποία χαιρόσαστε περισσότερο όταν τα αναλαμβάνετε;

Προτιμώ τα έργα στα οποία μου δίνεται η ευκαιρία να τα υλοποιήσω από τη μεγάλη μέχρι τη μικρή κλίμακα. Τα ξενοδοχεία, βέβαια, είναι ένα άλλο πράγμα. Συνήθως τα ξεκινάω από τα θεμέλια και τελικά καταλήγω να επεμβαίνω στην επιλογή του μάγειρα ή στο πώς θα ντυθεί το προσωπικό. Αυτό είναι ένα ολοκληρωμένο αρχιτεκτονικό έργο και αυτό είναι που προτιμώ. Άλλωστε, το γραφείο μου είναι ίσως το μόνο στην Ελλάδα που ξεκινά να δουλεύει όταν το οικόπεδο είναι σκέτο χώμα και φτάνει μέχρι την εσωτερική διακόσμηση και το σχεδιασμό εξωτερικών χώρων και κήπων. Κατά κανόνα συμβαίνει το αντίθετο: άλλος φτιάχνει το κτίριο, άλλος τα εσωτερικά κι άλλος διακοσμεί.

Τι σας εκπλήσσει πιο πολύ με τα ξενοδοχεία στην Ελλάδα;

Το ότι δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το ξενοδοχείο πόλεως από το ξενοδοχείο resort. Πηγαίνεις στα νησιά και βλέπεις ξενοδοχεία που θα μπορούσαν να είναι στην Πατησίων ή στο Λονδίνο. Το ίδιο ισχύει και με τα σπίτια. Χτίζονται στα νησιά εξοχικά που θα μπορούσαν κάλλιστα να σταθούν στην Εκάλη ή στο Ψυχικό. Δεν είναι ούτε καλοκαιρινά, ούτε πιο χαλαρά. Αυτό είναι από τα πιο τραγικά πράγματα που συμβαίνουν και νομίζω πως τη μεγαλύτερη ευθύνη φέρουμε εμείς οι αρχιτέκτονες. Σ’ αυτά τα ζητήματα το να είναι κανείς καλός στη δουλειά του σημαίνει ότι μπαίνει σε μια συνεχή –καθημερινή– αναζήτηση, η οποία στο τέλος γίνεται βιωματική. Θυμάμαι τον εαυτό μου, ακόμα και σε φάσεις που τα οικονομικά μου ήταν σε φρικτή κατάσταση, να πηγαίνω σε εξαιρετικά ξενοδοχεία, ακριβώς για να αποκτήσω μια βιωματική σχέση με αυτά και να μπω στη βαθύτερη ουσία του θέματος – κι ας στερούσα εκείνο το κόστος από άλλες ανάγκες μου. Το ίδιο συνέβη και με το Kiku. Δεν έχω πάει στην Ιαπωνία, αλλά πριν αρχίσω να το σχεδιάζω την  πρώτη φορά πήγα στο Λονδίνο, όπου υπήρχαν ήδη μερικά ιαπωνικά εστιατόρια, και για πέντε μέρες προσπάθησα να μυηθώ στο φαγητό και στο ιαπωνικό τυπικό για να φτάσω στην αρχιτεκτονική.

Ποια συμβουλή θα δίνατε σε έναν 18χρονο που θέλει να σπουδάσει αρχιτεκτονική;

Θα τον ρώταγα καταρχάς γιατί. Εγώ γεννήθηκα σε ένα χωριό της Ζακύνθου, σε μια γεωργική οικογένεια. Ζήσαμε τους μεγάλους σεισμούς, τη ζωή μετά – σε σκηνές και σε τολ. Στη συνέχεια τις εργατικές κατοικίες εδώ στην Αθήνα. Έτσι προέκυψε η ανάγκη μου για αρχιτεκτονική. Κι αυτό θαρρώ πως είναι και η απάντησή μου στην ερώτηση: να νιώσει ο μικρός μια τέτοια ανάγκη. Δεν νομίζω ότι έχει νόημα να ταυτιστεί με το σακάκι του αρχιτέκτονα ή με τον τρόπο ζωής του.

Αν ο δήμαρχος σας έδινε το ελεύθερο να γκρεμίσετε ό,τι θέλετε στην Αθήνα προκειμένου να δημιουργήσετε έναν ελεύθερο χώρο –πλατεία ή κήπο–, τι θα επιλέγατε;

Δεν θα γκρέμιζα κάτι. Είναι πολύ βάρβαρο να γκρεμίζεις. Πιστεύω ότι θα έβρισκα άλλους τρόπους για να αναβαθμίσω μια περιοχή. Εξάλλου, το γκρέμισμα είναι ουτοπικό. Δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβεί. Ή, τέλος πάντων, στην Αθήνα συνέβη μόνο στο παρελθόν για να καταστραφεί μια όμορφη πόλη και να φτιαχτεί αυτή που υπάρχει τώρα.