Lifestyle

Μπορούμε να ζήσουμε μέχρι τα 150;

Μέχρι το 2050, ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι θα υπάρχουν 3,7 εκατομμύρια αιωνόβιοι σε όλο τον κόσμο∙ το 2020 υπήρχαν σχεδόν 600.000.

Σήμερα οι 60ρηδες είναι οι 40ρηδες του χθες, και οι αιωνόβιοι είναι οι παλιοί 80ρηδες. Υπάρχει περίπτωση να παραταθεί η ζωή μέχρι τα 150; Πριν από 200 χρόνια, δεν υπήρχε ενεργός 90χρονος: όποιος ζούσε πάνω από τα 80 δεν είχε καλή ποιότητα ζωής και σίγουρα δεν ήταν δημιουργικός – σήμερα, αν και δεν πρέπει να υπερβάλλουμε, ο Νόαμ Τσόμσκι, ο Γιούργκεν Χάμπερμπας, ο Τζιν Χάκμαν, ο Κλιντ Ίστγουντ, η Άντζελα Λάνσμπερι φαίνονται μια χαρά. Πολλοί άνθρωποι περνούν το φράγμα των 100 χρόνων: εμβόλια, αντιβιοτικά και η καλύτερη κατανόηση του τι είναι καλό για το σώμα και το μυαλό έχουν παρατείνει το προσδόκιμο της ζωής. Μέχρι το 2050, ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι θα υπάρχουν 3,7 εκατομμύρια αιωνόβιοι σε όλο τον κόσμο∙ το 2020 υπήρχαν σχεδόν 600.000. Πώς μπορούμε να πιέσουμε τα βιολογικά μας ρολόγια ακόμη περισσότερο, διατηρώντας το μυαλό μας αιχμηρό και το σώμα υγιές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα; Ο Steven Austad, καθηγητής της βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμινχαμ της Αλαμπάμα, λέει ότι το κλειδί για μεγαλύτερη διάρκεια ζωής βρίσκεται στην αλλαγή των διαδικασιών που εμποδίζουν τα μόρια μας να γερνούν.

Η επιστημονική πρόοδος υπόσχεται πολλά σχετικά με τη διαδικασία και την αντιμετώπιση της γήρανσης: φάρμακα που μιμούνται τα οφέλη της σωματικής άσκησης∙ φάρμακα που ξεγελούν το εσωτερικό μας ρολόι∙ νανο-ρομπότ που ανιχνεύουν και αποτρέπουν ασθένειες στο σώμα μας επαναπρογραμματίζοντας τα κύτταρα. Αλλά ας μη βιαστούμε να πανηγυρίσουμε: ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι το σώμα μας έχει ενσωματωμένη ημερομηνία λήξεως κι εξάλλου είναι πολλοί οι παράγοντες που εμποδίζουν τον άνθρωπο να ζήσει περισσότερο – η φτώχεια, η βία, η ρύπανση, τα τυποποιημένα φαγητά, η κλιματική αλλαγή και τα τροχαία ατυχήματα.

Η ανθρωπότητα θα κέρδιζε πολύ αν μπορούσαμε να ζήσουμε τα πιο δημιουργικά μας χρόνια –τα 20, τα 30, τα 40– δύο ή τρεις φορές χωρίς να επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος. Όπως λέει ο John K. Davis, καθηγητής φιλοσοφίας στο California State University, Fullerton, «οι άνθρωποι γίνονται σοφότεροι καθώς μεγαλώνουν∙ πιο υπομονετικοί, πιο οξυδερκείς, πιο επιρρεπείς στις σωστές επιλογές και σίγουρα λιγότερο βίαιοι. Άρα, μια κοινωνία που ζει περισσότερο είναι καλύτερη κοινωνία.»

Το κακό νέο είναι η αυξημένη πίεση στα ήδη ταλαιπωρημένα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και η έλλειψη θέσεων εργασίας, τροφίμων, στέγασης και γήινων πόρων γενικότερα. Μακρύτερη, πιο υγιής ζωή σημαίνει υπερπληθυσμό που ο πλανήτης δεν θα μπορεί να αντέξει. »Αντιμετωπίζουμε ήδη τις συνέπειες του υπερπληθυσμού», λέει ο Davis. «Ονομάζεται κλιματική αλλαγή.» Αλλά αυτές τις συνέπειες δεν μας σταματάνε από την επιδίωξη της αιώνιας ζωής: ο Ray Kurzweil, που εργάζεται στον τομέα της μηχανικής εκμάθησης και επεξεργασίας φυσικής γλώσσας της Google, η οποία επενδύει στη μελέτη της γήρανσης, πιστεύει ότι μέχρι το 2029 οι ιατρικές εξελίξεις θα προσθέτουν ένα επιπλέον έτος κάθε χρόνο στο προσδόκιμο ζωής – στις ανεπτυγμένες χώρες τουλάχιστον. Με κάποιες προϋποθέσεις: για να φτάσουμε τα 150 χρόνια, θα πρέπει να ζούμε σε περιβάλλον χωρίς στρεσογόνους παράγοντες και με πρόσβαση σε πιθανώς δαπανηρές θεραπείες.

Σε κοινωνικό επίπεδο, η μακροζωία πρόκειται να γίνει ο νέος φορέας της ανισότητας. Μια μελέτη του Northwestern University στο Iλινόι διαπίστωσε το πραφανές: οι Αμερικανοί με υψηλότερα εισοδήματα στη μέση ηλικία ζουν περισσότερο από τους φτωχότερους. Ακόμη και μεταξύ αδελφών που μοιράζονται μεγάλο μέρος του DNA, εκείνοι με μεγαλύτερο πλούτο τείνουν να επιβιώνουν περισσότερο. Δηλαδή το χρήμα αποδεικνύεται ισχυρότερο από το γενετικό προφίλ: το Μονακό, ένα από τα πλουσιότερα μέρη στον κόσμο, το προσδόκιμο πλησιάζει τα 90 έτη. Ισχυρότερα από το γενετικό προφίλ είναι επίσης τα κοινωνικά δίκτυα προστασίας και οι δεσμοί αγάπης και φιλίας.

Μερικές παλιές ιδέες επιβεβαιώνονται ξανά και ξανά. Οι ερευνητές του Χάρβαρντ έχουν διαπιστώσει ότι η αύξηση της ποσότητας κόκκινου κρέατος που καταναλώνουμε μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Οι συμμετέχοντες σε σχετικό πείραμα που αύξησαν την κατανάλωση κρέατος κατά μόλις μισή μερίδα την ημέρα σε διάστημα οκτώ ετών είχαν 10% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου κατά την επόμενη οκταετία. Ο αποκλεισμός του κόκκινου κρέατος δεν ωφελεί μόνο τα άτομα, ωφελεί τον πλανήτη. Εξαιρέσεις υπάρχουν: η Jeralean Talley από την πολιτεία της Τζόρτζια, η οποία έζησε 116 χρόνια και 25 μέρες, είπε το 2013 στο περιοδικό Time ότι ένα από τα μυστικά της μακροζωίας της ήταν η δίαιτα πλούσια σε χοιρινό.

Το περπάτημα –χίλια βήματα την ημέρα– είναι μια από τις καλές παλιές ιδέες. Η έξοδος για βόλτα θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλους, ειδικά τώρα που η τηλεργασία αναγκάζει πολλούς να καθηλώνονται σε μια καρέκλα γραφείου. Τα χίλια βήματα πρέπει να συνδυάζονται με την κατανάλωση λαχανικών: το ξέρουμε όλοι αλλά συχνά η ηδονιστική μας τάση μάς οδηγεί στα γλυκά. Πάντως, το 2012 όταν πέθανε σε ηλικία 109 ετών η Αμερικανίδα Loreen Dinwiddie από την πολιτεία του Όρεγκον ήταν η μακροβιότερη γνωστή vegan στον κόσμο: ακολουθούσε δίαιτα vegan επί 800 χρόνια.

Μια κάπως νεότερη ιδέα προέκυψε από μελέτη της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βοστόνης το 2014: η μητρότητα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής για τις γυναίκες που γέννησαν το τελευταίο τους παιδί μετά τα 33. Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι έχουν διπλάσιες πιθανότητες να ζήσουν έως τα 95 από εκείνες που είχαν το τελευταίο τους παιδί στα 29. Επιπλέον, η New England Centenarian Study, που δημοσιεύτηκε το 2014, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες που γέννησαν παιδιά μετά τα 40 έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες από τις νεότερες μητέρες να φτάσουν τα 100. «Η αργοπορημένη μητρότητα,» λένε οι ερευντές της Βοστόνης, «είναι το ιερό δισκοπότηρο της μακροζωίας για τις γυναίκες. Η φύση τις ενισχύει ώστε να μεγαλώσουν τα παιδιά τους».