H «χρυσή εποχή» του adult animation

Δεν θα πάμε πολύ πίσω στο χρόνο. Βρισκόμαστε στο 2014 και η δημοφιλής streaming πλατφόρμα Netflix άρχισε, πριν κάνει launch και στην Ελλάδα, να σχεδιάζει τις επόμενες παραγωγές της, αυτή τη φορά στο κομμάτι του animation. Ένα χρόνο νωρίτερα, η δραματική σειρά «House of Cards» με τους Κέβιν Σπέισι και Ρόμπιν Ράιτ, η πρώτη πρωτότυπη παραγωγή της πλατφόρμας, έκανε πρεμιέρα με τεράστια επιτυχία, αλλάζοντας το τηλεοπτικό τοπίο, μαθαίνοντας τους τηλεθεατές τις νέες συνήθειες του streaming και του binge-watching. Όλα τα επεισόδια του «House of Cards» κυκλοφόρησαν την ίδια ημέρα, κάτι που ξέφευγε από τη νόρμα του ενός επεισοδίου κάθε βδομάδα.

Το Netflix καλείτο να δημιουργήσει τη δική του «βιβλιοθήκη» τίτλων, νέες πρωτότυπες σειρές και ταινίες δικής του παραγωγής. Το 2014 ήταν η χρονιά που μπήκαν και τα πρώτα θεμέλια, υπό την καθοδήγηση της VP της εταιρίας – στο κομμάτι της κωμωδίας, Τζέιν Γουάισμαν, για τις σειρές κινουμένων σχεδίων «BoJack Horseman» και «F is For Family» και λίγο αργότερα ακολούθησαν οι σειρές «Big Mouth» και «Disenchantment» («Απογοήτευση») .

Τι είχε διακρίνει το Netflix και επένδυε σε νέες σειρές κινουμένων σχεδίων; To Netflix για πολλά χρόνια φιλοξενούσε –και συνεχίζει να προβάλει- σειρές κινουμένων σχεδίων άλλων στούντιο όπως το «Family Guy» και «American Dad» του Σεθ ΜακΦάρλαν, το περίφημο «South Park» και το «Bob’s Burgers», ενώ με «ανοιχτή αγκαλιά» καλωσόρισε το νεότερο «Rick and Morty» του μεταμεσονύχτιου δικτύου Adult Swim. Πολύ απλά, οι executives του Netflix είδαν τι προτιμούσαν να παρακολουθούν οι συνδρομητές του (ξεπερνώντας το ασύλληπτο νούμερο των 200 εκατομμύριων στις αρχές του 2021), κατάλαβαν γρήγορα τη δυναμική και το μέλλον των κινουμένων σχεδίων και έπρεπε να «χτυπήσουν» άμεσα ή καλύτερα να επενδύσουν σε νέο, δικό τους, περιεχόμενο. Αυτή τη φορά απευθυνόμενοι σε πιο adult κοινό, κάτι που σήμαινε και adult περιεχόμενο. Και όταν αναφερόμαστε σε adult περιεχόμενο δεν μιλάμε αποκλειστικά για περιεχόμενο ακατάλληλο για παιδιά, γεμάτο βία, αυθάδικη γλώσσα και σεξ (στοιχεία που υπάρχουν έντονα σε αυτά τα νέα καρτούν), αλλά την ίδια στιγμή εκλεπτυσμένο, πνευματώδες και δραματικό.

Μπορεί μία σειρά κινουμένων σχεδίων να ξεφύγει από το slapstick και –πολλές φορές- χοντροκομμένο χιούμορ αγαπημένων σειρών όπως «The Simpsons», «Family Guy» και «South Park» και να απευθυνθεί και σε ένα άλλο κοινό;  Καλό το slapstick και το χοντροκομμένο χιούμορ κάποιες φορές, δεν λέμε το αντίθετο. Αλλά υπάρχει και ένας άλλος  δρόμος και κοινό. Δεν χρειάστηκε τελικά κανένας «χρόνος προσαρμογής», σειρές-οδηγοί της «χρυσής εποχής» του adult animation που ζούμε σήμερα, το «BoJack Horseman» και το «Rick and Morty» έτυχαν «με το καλημέρα» εμπορικής και καλλιτεχνικής επιτυχίας, οδηγώντας τo animation και τα στούντιο σε μία νέα πραγματικότητα. Τα μεγάλα στούντιο και οι υπόλοιπες on-demand streaming πλατφόρμες (από το hulu μέχρι τα πιο φρέσκα Amazon Prime, HBO Max, Disney+ και Apple TV+) διεκδικούν το δικό τους μερίδιο από την «πίτα» δισεκατομμυρίων της παγκόσμιας αγοράς, ο λεγόμενος «πόλεμος του streaming»,  με το animation να είναι και αυτό ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της «πίτας», με εκατοντάδες εκατομμύρια τηλεθεατών από κάθε γωνιά του πλανήτη. Ήδη οι animation παραγωγές του θρυλικού ιαπωνικού στούντιο Ghibli προβάλλονται στο Netflix, ενώ και η Disney έχει «ρίξει δίχτυα» σε ιαπωνικά anime. Το ίδιο και η Sony που επενδύει τεράστια ποσά για νέες παραγωγές anime, πολλές από αυτές για adult κοινό.

Με τις on-demand streaming πλατφόρμες έπεσαν και τα τελευταία τηλεοπτικά σύνορα. Όλοι έχουμε τη δυνατότητα να βλέπουμε, στην ώρα τους, ότι βλέπει και ο αντίστοιχος τηλεθεατής-συνδρομητής στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τεράστιες αγορές σαν την Ασία, επηρεάζουν την ίδια την τηλεοπτική παραγωγή.

Γιατί το «BoJack Horseman» και το «Rick and Morty» «μίλησαν» στην καρδιά του adult κοινού;

Απελευθερωμένα από κάθε εξάρτηση από διαφημίσεις και συγκεκριμένη χρονική διάρκεια (τέρμα τα 22λεπτα επεισόδια που είχαμε συνηθίσει μέχρι τότε), οι streaming πλατφόρμες έδωσαν εξ αρχής την απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία στους δημιουργούς και αυτοί δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη, ενώ και ο αριθμός των γυναικών δημιουργών συνεχίζει να αυξάνεται.

Με προεξέχοντα το «BoJack Horseman» και «Rick and Morty», σε αντίθεση με παλαιότερα shows που μας είχαν συνηθίζει στο χοντροκομμένο χιούμορ και τους χαρακτήρες που δεν εξελίσσονταν, εδώ ενδιαφερόμαστε για τους κεντρικούς χαρακτήρες. Η γλώσσα τους είναι αληθινή, σπαρακτική και αστεία την ίδια στιγμή, όπως η ίδια η ζωή. Στεναχωριόμαστε στις δύσκολες καταστάσεις του ξεπεσμένου και καταθλιπτικού αλόγου-ηθοποιού, ο ομώνυμος πρωταγωνιστής στο «BoJack Horseman», και χαιρόμαστε όταν «παίρνει τα πάνω του». Ο αλκοολικός παππούς επιστήμονας Rick και ο εγγονός Morty μας γεμίζουν συναισθήματα μέσα από τα ξεκαρδιστικά ταξίδια τους σε εναλλακτικά σύμπαντα. Οι χαρακτήρες έχουν βάθος και καλά δουλεμένοι, με κυρίαρχο το μαύρο χιούμορ, τον κυνισμό αλλά και την τρυφερότητα. 

Ο Ράφαελ Μπόμπ-Γουόκσμπεργκ, δημιουργός του «BoJack Horseman»,  μας δίνει και το συγκινητικό «Undone» στο Amazon Prime, μία animated μελέτη στην κατάθλιψη και τον αγώνα μίας νεαρής Λατίνας γυναίκας. Το «Tuca & Bertie» είναι μία πιο queer εκδοχή του «BoJack Horseman», με πρωταγωνίστριες-συγκατοίκους ένα εξωτικό τουκάν και ένα ωδικό πτηνό. Ποτέ δεν δίστασαν οι adult animated σειρές να μιλήσουν για LGBT θέματα. Στο… σχεδόν αυτοβιογραφικό «F is For Family» του stand-up comedian Μπιλ Μπερ (και του βραβευμένου σεναριογράφου για το «The Simpsons», Μάικλ Πράις) βρίσκουμε άλλη μία δυσλειτουργική οικογένεια Ιρλανδο-Αμερικανών τη δεκαετία του ‘70, ενώ δεν ξέρουμε κάποιο άλλο τηλεοπτικό πρόγραμμα που να μιλάει, με τόσο χιούμορ και πνεύμα, για τη ζωή και το σώμα των εφήβων που αλλάζει συνεχώς, ενώ ανακαλύπτουν τη σεξουαλικότητα και ένα Ορμονικό Τέρας.

Οι «Simpsons», το «Family Guy» και τα στερεότυπα της δυσλειτουργικής αμερικάνικης οικογένειας

Το adult animation του σήμερα δεν διέγραψε μονοκονδυλιά τα καρτούν με τα οποία μεγαλώσαμε. Σειρές κινουμένων σχεδίων που έβλεπαν παιδιά, έφηβοι και ενήλικες. Οι «The Simpsons» του Ματ Γκρόνινγκ, η σειρά που «έστρωσε» το δρόμο για πολλές σειρές κινουμένων σχεδίων που ακολούθησαν, το «South Park» των Τρέι Πάρκερ και Μάτ Στόουν, το «Family Guy» του Σεθ ΜακΦάρλαν, «Beavis and Butt-Head» και «King of the Hill» του Μάικ Τζατζ. Όλες τους πρωτοπροβλήθηκαν από τα  τέλη της δεκαετίας του ’80 («The Simpsons») μέχρι τα τέλη της πολύχρωμης δεκαετίας του ’90 («Family Guy»), πολλά χρόνια αργότερα συνεχίζουν να μας απασχολούν, κάποιες με νέες σεζόν, δείχνοντας τη διαχρονικότητά τους και την συνεχή αγάπη των τηλεθεατών. Είναι και αυτή η νοσταλγία για τα 90s…

Ήταν μία ιδιαίτερη περίοδος για την τηλεόραση και την ποπ κουλτούρα, με το MTV να παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτό. Η τέχνη των βίντεο κλιπ, η μουσική «έκρηξη» με τους Nirvana και το gangsta rap, έφεραν νέα ερεθίσματα και εικόνες στο νεαρό κοινό που «διψούσε» για κάθε τι νέο και περιπετειώδες, το εναλλακτικό έγινε ξαφνικά το νέο mainstream. Η σειρά «Beavis and Butt-Head» του Μάικ Τζατζ προβλήθηκε για πρώτη φορά στο MTV το 1993 και έφερε το βιτριολικό «χιούμορ τουαλέτας», άλλες φορές σατιρίζοντας τα κακώς κείμενα της εποχής, μπροστά από τους τηλεοπτικούς μας δέκτες. Οι ήρωες, ο Beavis και ο Butt-Head, δύο τεμπέληδες μεταλλάδες μαθητές σε μία φανταστική πόλη του Τέξας, κάθονται όλοι μέρα μπροστά από την τηλεόραση και σχολιάζουν μουσικά βίντεο κλιπ. Για δουλειά και σχολείο, ουδείς λόγος.

Σειρές σαν τους «The Simpsons» «Family Guy» και «King of the Hill», από την άλλη, παρουσιάζουν το στερεότυπο της δυσλειτουργικής αμερικάνικης οικογένειας, με τον αδέξιο πατέρα υπάλληλο (Χόμερ Σίμπσον, Πήτερ Γκρίφιν και Χανκ Χιλ), την υπομονετική μητέρα-νοικοκυρά που «κρατάει» την οικογένεια, τα ατίθασα –ακόμα- και νευρωτικά παιδιά, τους ενοχλητικούς γείτονες. H σειρά «South Park», με το δικό της φανατικό κοινό και τεράστια επιτυχία, έκανε πρεμιέρα το 1997 στο Comedy Central και ξεχώρισε με τον σχεδιασμό , χαρακτήρες και τη σάτιρα που «χτυπάει» αλύπητα άπαντες, αντιλήψεις, πιστεύω, θρησκεία και πολιτική. Μετά από 20 σεζόν, το αθυρόστομο «South Park» συνεχίζει ακόμα και σήμερα.

To δίκτυο Cartoon Network, το κανάλι κινουμένων σχεδίων της Warner Bros., ξεκίνησε το 1992 με δημοφιλή shows όπως «The Powerpuff Girls», «Dexter’s Laboratory» και «Pokémon» , ενώ το κανάλι της Nickelodeon συνέχιζε να επανεφευρίσκει τον εαυτό του, με το 1999 να κάνει πρεμιέρα η σειρά «Μπομπ Σφουγγαράκης» και να σαρώνει το παιδικό πρόγραμμα. Όλα αυτά, απευθύνονταν κυρίως σε παιδιά.

Στο Cartoon Network όμως οφείλουμε πολλά στο adult animation του σήμερα. Το 2001 λάνσαρε το μεταμεσονύχτιο πρόγραμμα Adult Swim, για πραγματικούς ξενύχτηδες, καρτούν και live-action πρόγραμμα που δεν θα μπορούσε να προβληθεί νωρίτερα, αρκετά σκοτεινό και αυθάδες για το παιδικό κοινό. Το «Rick and Morty» είναι «παιδί» του Adult Swim, όπως σειρές σαν «Robot Chicken», «The Boondocks», «Metalocalypse» και το «Eric Andre Show». Πραγματικά, ποιος έδωσε το «πράσινο φως» για το show «Mr. Pickles»;

Η «χρυσή εποχή» του adult animation είναι εδώ

O «πόλεμος του streaming» ίσως βγάλει εμάς, τους τηλεθεατές, νικητές. Έχουμε τη χαρά να επιλέξουμε ανάμεσα σε πολλά νέα και συναρπαστικά adult animated shows (και άλλα τόσα λιγότερο συναρπαστικά), όπως το σουρεαλιστικό «The Midnight Gospel» («Το Γκόσπελ του Μεσονυχτίου») στο Netflix, από τον Pendleton Ward, δημιουργό του υπέροχου «Adventure Time», το «Central Park» από τον Loren Bouchard («Bob’s Burgers»), το υπερβίαιο, χωρίς διαλόγους, προϊστορικό «Primal», το σουρεαλιστικό sitcom «Close Enough» στο HBO Max, το stop-motion μεσαιωνικό sitcom «Crossing Swords» και η εξωγήινη κωμωδία «Solar Opposites» από τους δημιουργούς του «Rick and Morty», τα δύο τελευταία στο Hulu. Η νέα, τρίτη, σεζόν της fantasy κωμωδίας «Disenchantment» του Ματ Γκρόνινγκ («The Simpsons», «Futurama») «σαρώνει» στο Netflix.

Δεν υπάρχει «ουρανός» και «ταβάνι» για το adult animation. Μπορεί η πανδημία να έχει χτυπήσει βάναυσα την κινηματογραφική παραγωγή, το αντίθετο συμβαίνει στις animated σειρές, με τους animators, σχεδιαστές και voiceover ηθοποιούς να επηρεάζονται στο ελάχιστο από την πρωτόγνωρη συνθήκη που βιώνουμε. Ζούμε την εποχή που τα καρτούν ενηλικιώνονται και μας καλούν να τα ακολουθήσουμε σε αυτό το όμορφο ταξίδι.