Ξεχνάμε να διαβάζουμε; Νέα έρευνα του ΟΟΣΑ δείχνει ανησυχητική πτώση

Μια νέα έρευνα του ΟΟΣΑ φαίνεται να επιβεβαιώνει πως οι ενήλικες ξεχνούν πώς να διαβάζουν.

Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι ένα ανησυχητικά μεγάλο ποσοστό ενηλίκων στις πλούσιες χώρες δεν αποδίδει καλύτερα σε τεστ διαβάσματος και μαθηματικών από έναν δεκάχρονο. Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 10 Δεκεμβρίου από τον ΟΟΣΑ, περίπου το 20% των ατόμων ηλικίας 16–65 ετών έχει επιδόσεις αντίστοιχες μαθητή στο τέλος του δημοτικού. Ακόμη χειρότερα, σε πολλές χώρες η ικανότητα ανάγνωσης έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία.

Η έρευνα «Survey of Adult Skills» του ΟΟΣΑ πραγματοποιείται μία φορά κάθε δέκα χρόνια. Στο πλαίσιο της μελέτης, 160.000 ενήλικες από 31 χώρες εξετάστηκαν σε αριθμητικές δεξιότητες, κατανόηση κειμένου και επίλυση προβλημάτων. Τα τεστ αξιολογούν κατά πόσο οι συμμετέχοντες μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εργασίας, της κοινωνικής συμμετοχής και της καθημερινότητας. Από το να κατανοούν τις οδηγίες σε ένα κουτί ασπιρίνης μέχρι να υπολογίζουν πόση ταπετσαρία χρειάζεται για ένα δωμάτιο. Σε πιο προχωρημένο επίπεδο, εξετάζεται η ικανότητα εξαγωγής συμπερασμάτων από γραφήματα και αναλύσεις, όπως αυτά που συναντά κανείς σε περιοδικά επικαιρότητας.

Η Φινλανδία βρίσκεται στην κορυφή και των τριών κατηγοριών, ενώ Ολλανδία, Νορβηγία και Ιαπωνία σημειώνουν επίσης υψηλές επιδόσεις. Η Αγγλία έχει ανέβει σημαντικά σε σχέση με πριν από δέκα χρόνια, κυρίως χάρη στις καλύτερες επιδόσεις των νεότερων ενηλίκων. Αντίθετα, οι ΗΠΑ παρουσιάζουν πτωτική πορεία. Χιλή, Ιταλία, Πολωνία και Πορτογαλία έχουν υψηλά ποσοστά ενηλίκων κάτω από τον μέσο όρο. Στη Χιλή σχεδόν οι μισοί εξεταζόμενοι κατατάσσονται στις δύο χαμηλότερες κατηγορίες σε ανάγνωση και μαθηματικά, έναντι μόλις 8% στην Ιαπωνία.

Σε ευρύτερη εικόνα, οι βασικές δεξιότητες φαίνεται να επιδεινώνονται. Για κάθε χώρα που βελτίωσε σημαντικά τις επιδόσεις της στα μαθηματικά την τελευταία δεκαετία, υπάρχει μία άλλη που σημείωσε πτώση. Στην ανάγνωση, οι χώρες με χειρότερες επιδόσεις είναι περισσότερες από εκείνες που βελτιώθηκαν. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και αποκτούν πανεπιστημιακά πτυχία. Η πτώση εντοπίζεται κυρίως στους λιγότερο ικανούς, οι οποίοι σήμερα αποδίδουν ακόμη χειρότερα από πριν. Σε πολλές χώρες, το χάσμα μεταξύ υψηλών και χαμηλών επιδόσεων διευρύνεται.

Η αυξημένη μετανάστευση εξηγεί μέρος του φαινομένου, καθώς οι μη φυσικοί ομιλητές δυσκολεύονται περισσότερο σε τεστ γλωσσικών δεξιοτήτων. Οι γηράσκοντες πληθυσμοί επίσης επιβαρύνουν τα αποτελέσματα, αφού οι δεξιότητες κορυφώνονται γύρω στα 30. Ωστόσο, ακόμη και όταν ληφθούν υπόψη αυτοί οι παράγοντες, η πτώση της αναγνωστικής ικανότητας παραμένει. Ο Αντρέας Σλάιχερ, επικεφαλής εκπαίδευσης και δεξιοτήτων του ΟΟΣΑ, εκτιμά ότι οι ενήλικες πλέον διαβάζουν λιγότερο συχνά μεγάλα και σύνθετα κείμενα. «Φταίει το TikTok», σχολιάζει.

Η μελέτη του ΟΟΣΑ δεν είναι η μόνη που δείχνει στασιμότητα ή πτώση στις γνωστικές δεξιότητες. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, οι επιστημονικές μετρήσεις παρατηρούσαν σταθερή άνοδο των IQ, το λεγόμενο «φαινόμενο Φλιν». Τα τελευταία χρόνια όμως, σε αρκετές χώρες η τάση έχει αντιστραφεί. Οι αιτίες παραμένουν αντικείμενο έντονης συζήτησης. Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσοι έχουν υψηλότερες γνωστικές δεξιότητες αποφεύγουν ευκολότερα τις δυσκολίες της ζωής και απολαμβάνουν καλύτερες προοπτικές.

Οι έρευνες που συνοδεύουν τα τεστ του ΟΟΣΑ επιβεβαιώνουν αυτή τη συσχέτιση. Οι υψηλές επιδόσεις συνδέονται με μισθούς έως και 75% υψηλότερους από εκείνους των χαμηλότερων επιδόσεων. Τα οφέλη όμως δεν είναι μόνο οικονομικά: όσοι έχουν καλές δεξιότητες ανάγνωσης και μαθηματικών δηλώνουν πιο ευτυχισμένοι και υγιείς. Αντίθετα, όσοι βρίσκονται χαμηλά στην κλίμακα εμφανίζουν μεγαλύτερη καχυποψία προς τους άλλους και νιώθουν πιο αποξενωμένοι από την πολιτική ζωή. Δεν χρειάζεται κανείς να είναι ιδιοφυΐα για να αντιληφθεί ότι αυτό προμηνύει προβλήματα.

(Με πληροφορίες The Economist)