Δυσκολίες της Τεχνολογίας: Αυτόματα μηχανήματα, αυτόματοι τηλεφωνητές, ηλεκτρονικοποίηση των πάντων

Πριν ένα χρόνο έβλεπα στην Αγγλία ότι τα ταμεία στα σουπερμάρκετ είχαν αντικατασταθεί με αυτόματα μηχανήματα – κάτι που ήδη άρχισε να γίνεται κι εδώ στα μεγάλα σουπερμάρκετ: δεν είναι τίποτα, σκανάρεις τα ψώνια σου στο μηχάνημα και τα πληρώνεις με την κάρτα… Δηλαδή δεν είναι τίποτα, εκτός αν είσαι ο/η ταμίας που έχασες τη δουλίτσα σου επειδή προχωράει η τεχνολογία. Όπως και αν είσαι μεγάλο σε ηλικία άτομο, και δεν «το έχεις» με τα μηχανήματα. Όπως και όταν μπλοκάρει το μηχάνημα, όταν δεν ξέρεις ποιόν κωδικό να πατήσεις για ποιο φρούτο, όταν αργεί να έρθει η υπάλληλος για να ξεμπλοκάρει το μηχάνημα, ή όταν δεν σκανάρεται το προϊόν για άγνωστο λόγο…

Δεν είναι ότι με χαλάει. Κάπως έχω καταφέρει (σέρνοντας) να πληρώνω λογαριασμούς με το καταραμένο «ίντερνετ μπάνκιν», αλλά δεν μ' αρέσει καθόλου μα καθόλου: προτιμούσα την εποχή που είχες έναν/μία αγαπημένο/η υπάλληλο στην τράπεζα, που πιάνατε κουβέντα και σε βοηθούσε με ό,τι σου κατέβαινε στην κεφάλα, που ξέρατε τα ονόματά σας και πόσα παιδιά είχε ο καθένας. Προτιμούσα την «καλημέρα» με την ταμία στο σουπερμάρκετ της γειτονιάς μου, που εξακολουθώ να το αποκαλώ «μπακάλικο» κι ας έχει γίνει «κλάδος» ήδη – και ναι, καταλαβαίνω πόσο γραφικά είναι όλα αυτά. Ίσως επειδή έρχομαι από μια άλλη εντελώς εποχή, πολύ γραφική, κατά την οποία με έστελναν στο – όντως – μπακάλικο της τότε γειτονιάς μου να πάρω ένα ξύδι, μισό κιλό φέτα και ένα κιλό ζάχαρη, κι ο μπακάλης με κέρναγε τα σπασμένα μπισκότα Μιράντα, από το τεράστιο μεταλλικό κουτί μέσα στο οποίο είχε τα ολόκληρα Μιράντα, αυτά που ήταν για πούλημα.

Καταλαβαίνω ότι εκτός από γραφική ακούγομαι και αρχαία, όταν μιλάω για σπασμένα μπισκότα Μιράντα και πάρε-δώσε με ανθρώπους. Η αλήθεια είναι ότι είμαι αρκετά αρχαία: τίποτε πλέον δεν απευθύνεται στους άνω των 60 ετών, ούτε το τραπεζικό σύστημα (ό,τι έβγαλες, έβγαλες από λεφτά, πέντε δεκάρες που έχεις στην τράπεζα, αν δεν τις ξοδέψεις μέχρι να πιτσικάρεις, ευχαρίστως να τις τσιμπήσει μετά η τράπεζα), ούτε οι επικοινωνίες – όσο υπερσύγχρονο και αν είναι το κινητό σου, έχει χιλιάδες εφαρμογές που δεν προλαβαίνεις να τις μάθεις, και βαριέσαι κι όλας.

Εκνευρίζομαι όπως όλος ο κόσμος με τους αυτόματους τηλεφωνητές που έχουν αντικαταστήσει τους ανθρώπινους τηλεφωνητές στα τηλεφωνικά κέντρα. Το «πιέστε ένα, για μισό κιλό κασέρι, πιέστε δύο, για ενεργά τιμολόγια, πιέστε τρία, για εργαστήρια κεραμικής, πιέστε τέσσερα, για ψυχοφάρμακα, πιέστε 800 αν θέλετε να εξυπηρετηθείτε από συνεργάτη, ωπ, λυπούμαστε, όλοι οι συνεργάτες μας είναι απασχολημένοι, κεντρικό μενού, πιέστε ένα…» κλπ. Είμαι πολύ υπομονετικό άτομο – η μαμά μας έλεγε ότι σκάω γάιδαρο, και είναι αλήθεια, αρκεί ο γάιδαρος να μην είναι τηλεφωνικό κέντρο. Περνάω ώρες προσπαθώντας να βγάλω άκρη με κάτι ασήμαντο, κυρίως με κάτι που έχει ξεμείνει από το μακρινό παρελθόν και άρα δεν λύνεται με την καμία, πχ έναν λογαριασμό ΔΕΚΟ που είναι σε άλλο όνομα, ή μία ρύθμιση που δεν εξηγεί την προέλευσή της. Δημιουργικά, αυτές οι διαδικασίες ανεξάντλητης υπομονής, συνήθως χωρίς αποτέλεσμα, δεν με οδηγούν πουθενά. Κανέναν δεν οδηγούν πουθενά, εκτός από το ντουβάρι (για να χτυπήσεις το κεφάλι σου με φόρα), και κανένας δεν δείχνει ικανοποιημένος με αυτές τις λίγο απάνθρωπες (όχι;) εξελίξεις.

Είναι σπουδαίο βέβαια το ότι πληρώνεις λογαριασμούς από το σπίτι ή το γραφείο σου: πληρώνεις κατά μέσο όρο γύρω στους δέκα λογαριασμούς τον μήνα. Αν έπρεπε να τρέχεις στο προπατζίδικο ή στο ταχυδρομείο της γειτονιάς σου, όπως παλιά, θα ήσουν στο δρόμο πολλές ώρες… Αλλά η αλήθεια είναι ότι όταν πλήρωνες λογαριασμούς χάρτινους, με τα χεράκια και τα ποδαράκια σου, δεν ήταν τόσοι πολλοί. Αντε να είχες ένα ή δύο (λογαριασμούς) το μήνα να πληρώσεις, δε σε τρώγανε και οι δρόμοι.

Κάπως έχει πλακώσει η εξέλιξη δηλαδή πάρα πολύ φορτσάτη, και όντως όταν είσαι πάνω από 60 ετών, ζορίζεσαι να μάθεις τα φρέσκα κόλπα. Σε βοηθάνε παιδιά, ανίψια, εγγόνια, γειτονάκια σου, που έχουν γεννηθεί με ένα τάμπλετ στο κούτελο – αλλά τι να καθαρίσεις εσύ, που εκπαιδεύτηκες στα «κομπιούτερς» αρχές δεκαετίας του 2000, την ίδια εποχή που γεννήθηκαν όλα αυτά τα σκασμένα παιδιά;

Μερικές φορές θέλω να τη βγω στα πιτσιρίκια, να καμαρώσω πχ ότι μπορώ να προσανατολιστώ με τη Μεγάλη Άρκτο, που θα είναι ψέμα, γιατί έχω χρόνια να την κοιτάξω στα μάτια… ή ότι μπορώ να επιβιώσω χωρίς τεχνολογία, επίσης ψέμα, μια και σας γράφω στο λάπτοπ αυτές τις γραμμές και θα τις στείλω με μαγικό μέηλ, χωρίς να τρέχω ιδρωμένη σε ένα γραφείο περιοδικού να τις παραδώσω χέρι με χέρι στο τυπογραφείο, χωρίς να ψάχνω μηχάνημα φαξ που να λειτουργεί για να φαξάρω το κείμενο στον αρχισυντάκτη…

Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορώ να την βγω σε κανέναν: παιδεύομαι με την τεχνολογία, με την ηλεκτρονικοποίηση των πάντων, με τις αιτήσεις και απαιτήσεις, που με αφήνουν απέξω με την κρυφή ελπίδα ότι θα φύγω από τη μέση σε λίγα χρόνια, εγώ και όλοι όσοι είναι σαν κι εμένα, αρχαίοι. Όσοι θυμόμαστε Πολυτεχνεία, Κουν, Μίκη, Χατζιδάκι, Μάνο Λοΐζο, Αντιγόνη Βαλάκου, κάτι ξεχασμένους ποιητές που πήρανε Νόμπελ, τα μπισκότα Μιράντα σε μεταλλικά κουτιά, τα μπακάλικα, ακόμα και τα ταμεία στα σουπερμάρκετ με αληθινούς ανθρώπους πίσω από τα ταμεία…

Αλλά, έτσι είναι η ζωή, απάνθρωπη. Πάλι καλά να λέμε, που όλο και κάτι μαθαίνουμε εμείς οι μεγάλοι, ή που όλο και κάτι λειτουργεί – κι ακόμα και στην Αγγλία, την πιο κρύα χώρα του κόσμου, τα παλιά, παραδοσιακά μαγαζιά τύπου Μαρκς-εν-Σπενσερ, κρατάνε μερικά ταμεία τα οποία τα λειτουργούν κυρίες, για να εξυπηρετείται η ηλικιωμένη πελατεία τους που δεν αποφασίζει να παραδώσει τα όπλα, και δεν το παίζει στα δάχτυλα το σκανάρισμα. Ή ίσως επειδή είναι πολύ υψηλές οι αποζημιώσεις έτσι και απολυθούν οι τελευταίες, επίσης ηλικιωμένες κυρίες πίσω από τα ταμεία, ποιος ξέρει…