Γιώργος Λάσκαρης: Η πυρηνική ναυτιλία έρχεται και η Ελλάδα δεν πρέπει να μείνει θεατής

Πριν από λίγες ημέρες, το Deon Policy Institute εξέδωσε το πρώτο και μοναδικό white paper με θέμα την Πυρηνική Ενέργεια στη Ναυσιπλοΐα, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει στο μέλλον η Ελλάδα. Στη μελέτη για την αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργεια στη ναυτική βιομηχανία, εξετάζονται οι τεχνολογικές εφαρμογές, το κόστος, το ρυθμιστικό πλαίσιο, η ασφάλεια και η στρατηγική πίσω από το όραμα για τη χρήση πυρηνοκίνητων εμπορικών πλοίων ως μια πιθανή βιώσιμη λύση. 

Σύμφωνα με την έρευνα, η πυρηνική ενέργεια χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1950 σε στρατιωτικά και ερευνητικά πλοία, ενώ τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται ως μια πιθανή λύση για την απανθρακοποίηση της εμπορικής ναυτιλίας. Κράτη όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία και η Νότια Κορέα επενδύουν ενεργά σε πυρηνικές εμπορικές εφαρμογές, κορυφαίοι παγκόσμιοι παίκτες όπως η Maersk, η NYK Line και η Hyundai KSOE εργάζονται ήδη πάνω σε σχέδια για πυρηνοκίνητα πλοία, ενώ αναπτύσσονται ραγδαία και νεοβλαστοί τεχνολογίας.

Όπως αναφέρεται στη μελέτη, «με το 20% του παγκόσμιου στόλου σε DWT, αναπτυσσόμενη ναυπηγική ικανότητα και ενεργή διπλωματία στους διεθνείς οργανισμούς, η Ελλάδα μπορεί να πρωτοστατήσει στη διαμόρφωση του ρυθμιστικού και επιχειρησιακού πλαισίου της  πυρηνικής ναυσιπλοΐας. Το ενδιαφέρον του διεθνούς οργανισμού ναυτηλίας ΙΜΟ, όπως και η πρόσφατη επίσκεψη του επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας ΙΑΕΑ, Rafael Grossi, στην Αθήνα για να συζητήσει με την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, αναδεικνύουν τη σημασία του ελληνικού ρόλου στην παγκόσμια διαμόρφωση πλαισίου για πυρηνικά πλοία». 

«Η πυρηνική ναυτιλία έρχεται και η Ελλάδα δεν πρέπει να μείνει θεατής» εξηγεί στην ATHENS VOICE o Γιώργος Λάσκαρης, πυρηνικός φυσικός και πρόεδρος του Deon Policy Institute, του πρώτου και μοναδικού Think Tank της Ελληνικής Διασποράς. Σημειώνει δε, ότι η πολιτική βούληση είναι ένα καθοριστικό πρώτο βήμα προς «την ιστορική στροφή» που θα μπορούσε να φέρει η υιοθέτηση της πυρηνικής ενέργειας στη ναυσιπλοΐα. Η πρόταση που καταθέτει το Deon Policy Institute είναι διπλή: «αφενός, να ενταχθεί η πυρηνική ενέργεια στη στρατηγική ενεργειακής μετάβασης της χώρας, και αφετέρου, να ξεκινήσει άμεσα η θεσμική προετοιμασία για την είσοδο της Ελλάδας στην εποχή των πυρηνοκίνητων πλοίων», ξεκαθαρίζει ο κ. Λάσκαρης.  

Ολόκληρη η συνέντευξη του Γιώργου Λάσκαρη στην ATHENS VOICE

Πριν από λίγες ημέρες δημοσιεύσατε την έκθεση «Πυρηνική Ενέργεια στη Ναυσιπλοΐα: Μια Νέα Τεχνολογική Επανάσταση και ο Ρόλος της Ελλάδας». Ποιος ήταν ο προβληματισμός ή τα δεδομένα που σας οδήγησαν στο να εκπονήσετε τη συγκεκριμένη μελέτη; Και ποια είναι τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγετε για την αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας στην ελληνική ναυτιλία;

Η μελέτη μας γεννήθηκε από την ανάγκη να αναδείξουμε τον καθοριστικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Ελλάδα στη νέα εποχή της ναυτιλίας, όπου η απαίτηση για μηδενικές εκπομπές δημιουργεί τεράστιες τεχνολογικές και στρατηγικές προκλήσεις. Η πυρηνική ενέργεια προσφέρει μοναδικά χαρακτηριστικά – υψηλή ενεργειακή πυκνότητα, μηδενικές εκπομπές άνθρακα, και υψηλή αυτονομία – καθιστώντας την εξαιρετικά ανταγωνιστική για μεγάλες υπερπόντιες μεταφορές. Τα συμπεράσματά μας δείχνουν ότι η πυρηνική πρόωση επιτρέπει την αύξηση στην ταχύτητα των πλοίων χωρίς σημαντική αύξηση του κόστους, τη μείωση στα κόστη σχετιζόμενα με τη χρήση ορυκτών καυσίμων, την εκμηδένιση των τελών διοξειδίου του άνθρακα, τη διεξαγωγή περισσότερων ταξιδιών ετησίως δηλαδή με μία φράση προσφέρει πολλά εμπορικά πλεονεκτήματα σε όσους υιοθετήσουν αυτήν την τεχνολογία. Η Ελλάδα, ως κυρίαρχη ναυτιλιακή δύναμη, δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη σε αυτή την ιστορική στροφή.

Έλληνες πλοιοκτήτες δραστηριοποιούνται σε κάθε πλευρά της Γης. Πόσο εύκολη θα ήταν η στροφή προς την πυρηνική ενέργεια; Υπάρχουν στοιχεία για το ενδιαφέρον που δείχνουν εφοπλιστές παγκοσμίως;

Η στροφή δεν είναι απλή ούτε άμεση, καθώς προϋποθέτει νέες τεχνολογίες, ρυθμιστικές προσαρμογές και εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Ωστόσο, το ενδιαφέρον παγκοσμίως είναι έντονο και αυξανόμενο. Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες όπως η Maersk και η NYK Line, ναυπηγεία όπως η Hyundai KSOE, καθώς και τεχνολογικές startups όπως η CORE POWER, η Seaborg και η Copenhagen Atomics, επενδύουν ήδη στην ανάπτυξη πυρηνικών λύσεων για τη ναυσιπλοΐα. Η διεθνής αυτή κινητοποίηση επιβεβαιώνει ότι η τεχνολογική ωρίμανση πλησιάζει και ότι ο Ελληνικός εφοπλισμός, που εκ των πραγμάτων κυριαρχεί διεθνώς, μπορεί να πρωτοπορήσει.

Η δήλωση του πρώην υπουργού Ναυτιλίας, Χρήστου Στυλιανίδη, για το «μεγάλο στοίχημα της απανθρακοποίησης της ναυτιλίας», όσο και η πιο πρόσφατη αναφορά του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην πυρηνική τεχνολογία ως επιλογή για τη ναυτιλία, μας δείχνουν ότι πλέον η συζήτηση ανοίγει. Πόσο κοντά ή μακριά βρισκόμαστε από τη μετάβαση σε πυρηνοκίνητα εμπορικά πλοία;

Η συζήτηση πράγματι ανοίγει και η πολιτική βούληση είναι ένα καθοριστικό πρώτο βήμα. Βρισκόμαστε σε μεταβατική φάση: η τεχνολογία ωριμάζει, νέοι τύποι αντιδραστήρων (όπως οι MSR και LFR) αναπτύσσονται, ενώ διεθνείς φορείς όπως η ΙΑΕΑ και ο IMO κινούνται προς ένα εναρμονισμένο ρυθμιστικό πλαίσιο. Ήδη υπάρχουν σχέδια για πρώτα εμπορικά πλοία εντός της επόμενης δεκαετίας. Αν και δεν βρισκόμαστε ακόμη στη φάση της μαζικής υιοθέτησης, είμαστε στην κρίσιμη φάση της προετοιμασίας και του θεσμικού σχεδιασμού. Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να είναι στην πρώτη γραμμή αυτής της μετάβασης.

Θα μπορούσαν τα πυρηνοκίνητα εμπορικά πλοία να οδηγήσουν στη μείωση του κόστους των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων ή θα λειτουργούσαν προς την αντίθετη κατεύθυνση;

Η πυρηνική πρόωση δεν είναι άμεσα προσαρμόσιμη στις ανάγκες της ακτοπλοΐας, που χαρακτηρίζεται από μικρές αποστάσεις και υψηλή συχνότητα λιμενικών προσεγγίσεων. Ωστόσο, για το μεγάλο υπερωκεάνιο εμπόριο, προσφέρει σαφές πλεονέκτημα κόστους λόγω της εξοικονόμησης στα καύσιμα, της αύξησης της μεταφορικής ικανότητας και της αποφυγής των φόρων εκπομπών CO₂. Στο μέτρο που η εξοικονόμηση αυτή μετακυλίεται στην εφοδιαστική αλυσίδα, μπορεί να λειτουργήσει σταδιακά προς όφελος και του τελικού καταναλωτή, αν και η άμεση επίπτωση στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια δεν είναι προφανής. Πάντως, η τεχνολογία των πλωτών πυρηνικών σταθμών μπορεί στο μέλλον να ηλεκτροδοτεί λιμάνια και νησιά, μειώνοντας το συνολικό ενεργειακό κόστος τους.

Ποια είναι η πρόταση που απευθύνει το Deon Policy Institute στην Ελληνική Κυβέρνηση;

Η πρότασή μας είναι διπλή: αφενός, να ενταχθεί η πυρηνική ενέργεια στη στρατηγική ενεργειακής μετάβασης της χώρας, και αφετέρου, να ξεκινήσει άμεσα η θεσμική προετοιμασία για την είσοδο της Ελλάδας στην εποχή των πυρηνοκίνητων πλοίων. Αυτό απαιτεί θεσμική ενίσχυση της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, εναρμόνιση με τις διεθνείς εξελίξεις στον IMO και την ΙΑΕΑ, και δημιουργία εξειδικευμένων ομάδων εργασίας. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ηγέτιδα δύναμη σε ένα νέο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για πυρηνικά πλοία, ενώ η αναβάθμιση των ναυπηγείων μας μπορεί να την καταστήσει κρίσιμο κόμβο στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας του θαλάσσιου πυρηνικού οικοσυστήματος.

* Το Deon Policy Institute, το οποίο ιδρύθηκε το 2023 από νέους Έλληνες της Διασποράς, είναι ένα ανεξάρτητο think tank που έχει ως στόχο να γίνει ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της Διασποράς και των Ελλήνων διαμορφωτών πολιτικής, μέσα από εμπεριστατωμένες μελέτες και προτάσεις πολιτικής.

Μπορείτε να δείτε τη μελέτη ΕΔΩ