Σαν σήμερα, διαβάσαμε για πρώτη φορά τον όρο «υπερθέρμανση του πλανήτη»

Ο όρος «υπερθέρμανση του πλανήτη» εμφανίζεται για πρώτη φορά σε έντυπη μορφή σαν σήμερα, στις 8 Αυγούστου 1975, με τη δημοσίευση της εργασίας του Wallace Smith Broecker «Climatic Change: Are We on the Brink of a Pronounced Global Warming?» στο περιοδικό Science.

Πέντε χρόνια νωρίτερα από την έρευνα για την υπερθέρμανση του πλανήτη, το 1970, ο Broecker, ερευνητής στο Παρατηρητήριο της Γης Lamont-Doherty του Πανεπιστημίου Κολούμπια είχε δημοσιεύσει μελέτη για τους πυρήνες των ιζημάτων των ωκεανών που αποκάλυψε ότι η Εποχή των Παγετώνων είχε δει γρήγορες κλιματικές μεταβάσεις, με τις επιφάνειες πάγου να χρειάζονταν δεκάδες χιλιάδες χρόνια για να αναπτυχθούν σε χαμηλές θερμοκρασίες, ακολουθούμενες από ξαφνικές θερμές περιόδους που προκαλούσαν τήξη.

Ο Broecker βασίστηκε σε αυτά τα στοιχεία για να διατυπώσει τη θεωρία της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Υπέθεσε ότι οι αλλαγή θερμοκρασίας της Εποχής των Παγετώνων είχε προκληθεί από αλλαγές στα ωκεάνια ρεύματα και τα αιολικά συστήματα που μετακινούν τη θερμότητα από τον ισημερινό προς τα βόρεια και μεταφέρουν κρύο νερό από τους πόλους προς τον ισημερινό. Ο Broecker αργότερα ονόμασε αυτό το φαινόμενο «Μεγάλο Ωκεάνιο Μεταφορέα». Πίστευε ότι οι γρήγορες αλλαγές στο κλίμα θα μπορούσαν να επαναληφθούν εάν αυτός ο «μεταφορικός ιμάντας» άλλαζε κατεύθυνση ή έβγαινε εκτός λειτουργίας.

Ο Broecker στη μελέτη για την υπερθέρμανση του πλανήτη υποστήριξε ότι γινόταν όλο και πιο πιθανό να συμβεί αυτό: η συνεχιζόμενη αύξηση της ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, που δημιουργείται από τις εκπομπές αερίων ορυκτών καυσίμων, θα άρχιζε σύντομα να θερμαίνει τον πλανήτη, στη συνέχεια θα θερμαίνονταν τα επιφανειακά ύδατα των ωκεανών, προκαλώντας το λιώσιμο των πάγων και την αύξηση της περιεκτικότητας της θάλασσας σε γλυκό νερό. Αυτό θα μείωνε την πυκνότητα των υδάτων, εμποδίζοντας το κρύο νερό να βυθιστεί, αλλάζοντας τα ωκεάνια ρεύματα και απενεργοποιώντας τον ωκεάνιο «μεταφορικό ιμάντα».

Από την Υπερθέρμανση του Πλανήτη στην Κλιματική Κρίση

Λίγα χρόνια αργότερα ο πλανήτης άρχισε να μιλά για την Κλιματική Αλλαγή -και πλέον για Κλιματική Κρίση- καθώς η υπερθέρμανση είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός.

Το 2023 καταγράφηκε ένας μεγάλος αριθμός ακραίων γεγονότων σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων επεισοδίων καύσωνα, πλημμυρών, πυρκαγιών και ανομβρίας. Οι εκτιμώμενες παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα από τις πυρκαγιές το 2023 αυξήθηκαν κατά 30% σε σχέση με το 2022, οφειλόμενες σε μεγάλο βαθμό από τις επίμονες πυρκαγιές στον Καναδά και αλλού. Μια πρόσφατα δημοσιευμένη πρόβλεψη για το έτος που τρέχει αναφέρει ότι το 2024 θα μπορούσε να είναι ακόμη θερμότερο από το 2023.

Τα ακραία γεγονότα σε όλο τον κόσμο το 2023 είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, τα οικοσυστήματα, τη φύση και τις υποδομές. Μεταξύ των πιο εξαιρετικών ήταν οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές, η ξηρασία και η υπερβολική ζέστη. Ολόκληρη η υδρόγειος υπέφερε από ξαφνικές πλημμύρες που προκλήθηκαν από έντονες βροχοπτώσεις, έως πλημμύρες μεγάλης κλίμακας λόγω της διέλευσης ατμοσφαιρικών ρευμάτων (όπως στην Καλιφόρνια τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο και στη Χιλή τον Ιούλιο), από βροχοπτώσεις μουσώνων, από μεγάλα συστήματα χαμηλής πίεσης και από τροπικούς κυκλώνες. 

Οι θερμές και ξηρές συνθήκες σε ορισμένες περιοχές συνέβαλαν επίσης σε εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές, κυρίως στη νότια Ευρώπη, στον Καναδά (ιδίως στα Βορειοδυτικά Εδάφη και με σημαντική συμβολή στις παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα), τη Νότια Αμερική, την Αυστραλία και τη Χαβάη, μεταξύ άλλων.

Σύμφωνα με την έκθεση Copernicus, οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου που θεωρούνται υπεύθυνες για την Κλιματική Αλλαγή συνέχισαν να αυξάνουν και «χτύπησαν» επίπεδα ρεκόρ το 2023, φτάνοντας τα 419 ppm και 1902 ppb αντίστοιχα.

Τι πιστεύουν οι Έλληνες για την Κλιματική Κρίση

Σε πρόσφατη έρευνα της ΔιαΝΕΟοσις καταδεικνύεται ότι οι Έλληνες αναγνωρίζουν καθολικά ότι υπάρχει πρόβλημα. Το 90,5% των ερωτηθέντων συμφωνούν ότι «υπάρχει» κλιματική αλλαγή, και το 90% εξ αυτών πιστεύουν ότι αυτή οφείλεται «κυρίως στην ανθρώπινη δράση». 'Οταν ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να βαθμολογήσουν το πόσο σοβαρό πρόβλημα θεωρούν την κλιματική αλλαγή σήμερα στην κλίμακα από το 1 μέχρι το 10, σχεδόν ένας στους τρεις απάντησε "10" και το 82,2% επέλεξαν έναν αριθμό από το 7 και πάνω. Η μέση τιμή στις βαθμολογίες τους ήταν 8,8.

Ειδικότερα, οι ερωτηθέντες βαθμολόγησαν στην κλίμακα 1-5 το πόσο απειλητικές θεωρούν διάφορες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η πλειοψηφία βαθμολόγησε με "4" ή "5" όλες τις επιπτώσεις, από τη «διατροφική ασφάλεια» (56,3%) και τις «κοινωνικές ανισότητες» (63,7%) μέχρι την «ενεργειακή κρίση» (79,7%) και τις «δασικές πυρκαγιές» (85,6%).

Στο θέμα της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, πάντως, ένα πολύ υψηλό ποσοστό των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι υπεύθυνοι για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή είμαστε «εμείς οι πολίτες». Πάνω από 1 στους 3 επιλέγουν αυτή την απάντηση, περισσότεροι από όσους πιστεύουν ότι υπεύθυνες είναι «οι επιχειρήσεις και η βιομηχανία» (22,4%), ο ΟΗΕ (11,7%), η Ευρωπαϊκή Ένωση (28,7%) ή οι Δήμοι (6,9%). Η πλειοψηφία, όπως ίσως είναι αναμενόμενο, θεωρεί ότι υπεύθυνες για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης και της κλιματικής αλλαγής είναι κυρίως «οι εθνικές κυβερνήσεις».