Η αλήθεια για το κατασκευασμένο ρητό που αποδίδεται στον Αϊνστάιν.
Αν υπήρχε μια λίστα με τα πρόσωπα που τα λόγια τους έχουν παραποιηθεί περισσότερο, ο Αϊνστάιν σίγουρα θα ήταν μέσα στους πρώτους (μαζί με τον Τουέιν, τον Γκάντι, τον Πλάτωνα και τον Σωκράτη). Ένα ακόμη κατασκευασμένο ρητό που του αποδίδεται είναι και το παρακάτω:
«Η πιο σημαντική απόφαση που παίρνουμε κάθε μέρα που ξυπνάμε, είναι εάν πιστεύουμε ότι ζούμε σε ένα φιλικό ή εχθρικό σύμπαν.»
Τα λόγια κι οι απόψεις διάσημων προσωπικοτήτων, κυρίως για τα θέματα της ζωής και της καθημερινότητας, αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης του κοινού γεγονός που εξηγεί και τη συνεχή χρήση τους σε δημοσιεύσεις εντός και εκτός μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ο Αϊνστάιν, ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες, τουλάχιστον του προηγούμενου αιώνα, συνεχίζει να επηρεάζει και να γονιμοποιεί με τις απόψεις του, ακόμη και σήμερα, τις δικές μας. Γι΄αυτό ακριβώς προσελκύει κι ανθρώπους που προσπαθούν να παραποιήσουν τα λόγια του, στην προσπάθειά τους να περάσουν τις δικές τους ιδέες ως σημαντικές.
Επιστρέφοντας στο υπό εξέταση ρητό που αποδίδεται στον Άλμπερτ Αϊνστάιν, είναι αδύνατον να εντοπίσουμε κάποια πρωταρχική πηγή γιατί πολύ απλά δεν το είπε. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε διάφορα βιβλία στο παρελθόν ή ιστοσελίδες πιο πρόσφατα να το εντάξουν στη θεματολογία τους.
Αν επιχειρήσουμε μια αναζήτηση στα βιβλία της Google, θα βρούμε πολλές διαφορετικές παραλλαγές του ρητού. Όμως τα παλαιότερα χρονολογικά αποτελέσματα που εντοπίζουμε, στα οποία να εμπεριέχεται ταυτόχρονα η φράση «φιλική ή εχθρική» αλλά και να αποδίδεται στον Αϊνστάιν είναι, εκτός της αμφίβολης ποιότητάς τους, χωρίς αναφορά κάποιας πηγής.
Για παράδειγμα η φράση αυτή αναφέρεται στο βιβλίο «The Complete Idiot’s Guide to Spiritual Healing» της Susan Gregg, του 2000, στη σελ. 5, χωρίς ωστόσο να δίνει κάποια πηγή του αποσπάσματος.
Μια άλλη, πιο δημοφιλή, παραλλαγή της ιστορίας, βρίσκουμε στο βιβλίο του Irving Oyle, «The New American Medicine Show» (1979), σελ. 163, όπου ο Oyle αναφέρει:
Υπάρχει μια ιστορία γύρω από την οπτική του Αϊνστάιν για την ανθρώπινη ύπαρξη. Όταν του ζητήθηκε να θέσει το πιο ζωτικό ερώτημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, απάντησε: «Είναι το σύμπαν φιλικό;»
Αυτή η εκδοχή (μόνο το «φιλικό») επαναλαμβάνεται και σε πολλά ακόμη βιβλία της δεκαετίας του ’80 και του ’90, οπότε πιθανότατα προηγείται της παραλλαγής «φιλικό ή εχθρικό». Ενδεικτικά:
«Necessary Wisdom: Meeting the Challenge of a New Cultural Maturity» 1991. Αναφορά χωρίς πηγή.
16°
