Ένα κοριτσάκι παθαίνει κατάθλιψη επειδή η φωτογραφία του συμπληρώνεται με σώμα καμηλοπάρδαλης, ένα άλλο επειδή το βλέπουν χιλιάδες άλλα παιδιά με σώμα αρκούδας. Και αυτά είναι μόνο η αρχή...
Τα κοριτσάκια για τα οποία μιλάω είναι εννέα με δεκατεσσάρων ετών. Κι επειδή τα νούμερα τρομάζουν περισσότερο, ορίστε και αριθμητικά, 9 με 14 ετών: πολύ μικρά, αλλά με «λογαριασμό» στο ίνσταγκραμ / σναπτσατ, σε διάφορα παραθυρο-ειδή μέρη στα οποία ανεβάζουν και κατεβάζουν φωτογραφίες συνέχεια. Φωτογραφίες δουλεμένες με φίλτρα, με έξτρα αυτάκια, ματάκια, χειλάκια, δοντάκια και αυτοκολλητάκια, βιντεάκια με δυνατότητα ολικής αλλαγής φάτσας ή σώματος των πρωταγωνιστών, γενικά Εικόνα Που Σαρώνει.
Αυτό που λέγαμε παλιά, «μια εικόνα ίσον χίλιες λέξεις», έχει γυρίσει τούμπα, χίλιες εικόνες ίσον μία μπούρδα, αέρας κοπανιστός, γιατί οι χίλιες ή οι εκατοντάδες χιλιάδες εικόνες ισούνται... με ελάχιστα μικρο-κομματάκια του δευτερολέπτου στην «κοινή γνώμη». Η οποία κοινή γνώμη είναι ο κόσμος που χαζεύει το κινητό του στις στάσεις των λεωφορείων, στα πάρκα, τις καφετέριες, τις ταβέρνες, τα σπίτια, τα γραφεία, τα σχολεία, ακόμα και στα σινεμά.
Γιατί έπαθε κατάθλιψη το κοριτσάκι που του έβαλαν στη φωτογραφία του, κάτω από το κεφάλι του, ένα σώμα αρκούδας; «Επειδή είχε ανοιχτό λογαριασμό» εξηγεί υπομονετικά άλλο κοριτσάκι «και το είδε όλος ο κόσμος! Όλος ο κόσμος την είδε σαν αρκούδα!»
Ναι, αλλά δεν τη γνώριζε προσωπικά όλος αυτόςο κόσμος. Είδε απλώς μια πειραγμένη φωτογραφία, έβαλε «χαχα» από κάτω ή μια κοροϊδευτική φατσούλα, ή το προώθησε σε άλλο Κόσμο – και τι έγινε; Γιατί η αντίδραση πέντε χιλιάδων ή πενήντα χιλιάδων ή πεντακοσίων χιλιάδων αγνώστων έχει τόση σημασία;
Επειδή το κοριτσάκι είναι μικρό, δεν έχει ακόμα εικόνα του εαυτού του, και η κοροϊδευτική εικόνα ή το ειρωνικό σχόλιο το κάνει να νιώθει «πάρα μα πάρα πολύ φριχτά», σύμφωνα με συνομήλικό του κοριτσάκι. Επειδή το κοριτσάκι μεγαλώνει σε μια εποχή που μόνο η εικόνα μετράει. Αυτό που φαίνεται προς τα έξω και όλα όσα σκέφτονται για αυτό που φαίνεται οι πέντε, πενήντα ή πεντακόσιες χιλιάδες γνωστοί και κυρίως, άγνωστοι.
Το κάθε κοριτσάκι αξιολογεί και βαθμολογεί τον εαυτό του με βάση τα όσα λένε/γράφουν οι άλλοι γι' αυτό. Στο μεταξύ οι άλλοι, δηλαδή Όλος ο Κόσμος... κάνουν πλάκα, είναι άλλα μικρά κοριτσάκια και αγοράκια που δεν καταλαβαίνουν πόση σημασία μπορεί να έχουν τα σχόλιά τους, ή το καταλαβαίνουν και συνεχίζουν παρ' όλα αυτά επειδή τους δίνει μια αίσθηση εξουσίας («Μπορώ να σε κάνω κουρέλι σε κλάσμα δευτερολέπτου! Μα ποιος είμαι;»). Ή, αυτοί που κοροϊδεύουν ηλεκτρονικά είναι μεγάλοι, ενήλικες και ηλίθιοι.
Φυσικά και θυμάμαι πώς είναι να είσαι εννέα με δεκατεσσάρων χρονών – ξεχνιούνται κάτι τέτοια μπερεκέτια; Θυμάμαι μια δασκάλα να σχολιάζει σε άλλη δασκάλα το (χάλια) παντελόνι που φορούσα, το οποίο ήταν μικρό στον μεγάλο μου ξάδερφο αλλά φαρδύ σε εμένα. Θυμάμαι να κοκκινίζω ακούγοντας το σχόλιο, να εύχομαι να ανοίξει η γη να με καταπιεί... αλλά ήταν ένα σχόλιο, από μια δασκάλα σε άλλη δασκάλα, και δεν συνοδευόταν από φωτογραφία που έκανε το γύρο του κόσμου, ούτε καν από συνοδευτικά σχόλια άλλων παιδιών. Συνέχισα το παιχνίδι στο διάλειμμα και μάλιστα συνέχισα να φοράω το χάλιο παντελόνι – η απάντηση της μαμάς μας ήταν: «Τι σε νοιάζει τι λένε οι άλλοι για το παντελόνι σου;»
Το σχόλιο, όταν είσαι εννέα με δεκατεσσάρων ετών, σου γεμίζει το μυαλό με αμφιβολίες – όσον αφορά το παντελόνι ή το σώμα, το πρόσωπο ή τα μαλλιά σου. Το σχόλιο πολλαπλασιαζόμενο επί πενήντα, ή πενήντα χιλιάδες, υποθέτω ότι γίνεται καταστροφικό. Και η μαμά που επιμένει στο παιδάκι της «Είσαι κουκλάκι, το ομορφότερο, το καλυτερότερο, μη δίνεις σημασία στις βλακείες που γράφουν αυτοί!», η μαμά που κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της, έχει απέναντί της το σναπτσατ, το ίνσταγκραμ, το ίντερνετ ολόκληρο. Που το χαζεύει όλος ο κόσμος, και αποκλείεται να πάψει να το χαζεύει εξαιτίας της ζημιάς που προκαλεί στην ψυχολογία των παιδιών.
Φυσικά και είναι αδύνατον να γυρίσουμε το χρόνο πίσω, να βγάλουμε το ίντερνετ από τη ζωή μας, να απαγορεύσουμε στα παιδιά μας να ξεροσταλιάζουν πάνω από φωτογραφίες δευτερολέπτων και βιντεάκια-χαστούκια. Τους λέμε και τους ξαναλέμε αυτό που μάθαμε ως προηγούμενες γενιές: ότι δεν είναι η εικόνα το άλφα και το ωμέγα, δεν μετράει μόνο η φάτσα, τα μαλλιά, το σώμα και το ντύσιμό σου, ότι αυτά είναι επιφανειακά πράγματα, ότι επιπλέον δεν έχει σημασία η γνώμη των άλλων, ειδικά των ξένων. Τους λέμε να προσέχουν, και να μη γράφουν ποτέ μα ποτέ αρνητικά σχόλια σε φωτογραφίες, πειραγμένες ή μη, άλλων παιδιών.
Δεν ξέρω αν είναι αρκετά. Δεν ξέρω αν τα παιδάκια που παθαίνουν κατάθλιψη επειδή άλλα παιδάκια ή μεγάλοι τούς κάνουν ηλεκτρονικό μπούλινγκ, αν αυτά τα παιδάκια έχουν γονείς που τα θεωρούν καταπληκτικά πλάσματα, αλλά επειδή όλοι οι γονείς θεωρούμε τα παιδιά μας καταπληκτικά πλάσματα μάλλον έτσι είναι τα πράγματα. Και μάλλον το προστατευτικό τείχος που χτίζεις γύρω από το παιδί σου θεωρώντας το καταπληκτικό πλάσμα, μάλλον δεν είναι αρκετό.
Οπότε, είτε είσαστε παιδί είτε ενήλικας, μη γράφετε ποτέ αρνητικά σχόλια και μην κολλάτε κοροϊδευτικά αυτοκολλητάκια κάτω από πειραγμένες ή απείραχτες φωτογραφίες παιδιών, για καλό και για κακό...
Μιλούν στην Athens Voice ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου, η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη, και η υφυπουργός Εσωτερικών Βιβή Χαραλαμπογιάννη
15°
